برجام به کما رفت!

نویسنده: سید علیرضا بهبهانی، معاونت اموربین الملل انجمن تکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی

دیپلماسی ایرانی: امروز طبق عادت روزانه در ساعت همیشگی خبرگزاری های بین المللی را مرور می کردم! بالاخره اتفاق افتاد. روح برجام از جسمش جدا شد ، اما خوشبختانه هنوز به پایان کار نرسیده .

کش مکش های سیاسی این روزهای سنای آمریکا و بازی های دو حرب دموکرات و جمهوری خواه در امتیازگیری از هم برجام را تحت الشعاع قرار داد، البته که حماقت ها و عدم اقتدار رهبر پروپاگاندایی و هالیوودی ایالات متحده  نیز به لگد زدن به جسم کم جان برجام کمک کرده! برجامی که این روزها از همه طرف مورد حمله قرار می گرد، وارد شرایط خطرناک حیاتی شده، پزشکان و متخصصان برجام با زحمت فراوان و تلاش گرد هم آمده بودند و سرطان بدخیم مناقشه هسته ای را تقریبا درمان کرده بودند و آن را از مرگ حتمی نجات داده بودند، شاید به ناچار عضوی هم قطع شده بود، اما نفس به این جسم بازگشته بود، ولی لگد اخیر سنای آمریکا، جسم برجام را از روی تخت به زمین انداخت و این ضربه باعث شده دوران نقاحت ناتمام بماند و علایم حیاتی برجام به حالت خطرناک برسد.

البته هنوز این جسم جان دارد و امیدواریم دمی بیاید و امیدها مجدد بازگردد، اگر هم نیامد، درس هایی که مذاکرات به ما داد با اهداء اعضا برجام جانی دیگر را زنده خواهد کرد.

اما چرا این لگد نابخردانه زده شد؟

بعد از چند هفته مذاکرات فشرده با اکثریت نزدیک به اتفاق آرا ، لایحه جنجالی تشدید تحریم ها به تصویب رسید! البته که بخش تحریم های ایران را رسانه ها گزینش کرده اند. بایستی گفت لایحه جنجالی تحریم های ایران و روسیه به تصویب رسید.

ادعای سناتورها این بود که متن با تعهدات آمریکا در برجام تعارض ندارد و قرار نبود این لایحه علیه ایران باشد،اما دقیقا چه اتفاقی افتاد و برجام قربانی چه بازی سیاسی ای شد؟

تحولاتی که در آخرین روزهای تصویب این لایحه به وقوع پیوست ، نقطه ی تمرکز تصویب لایحه را از سمت روسیه به ایران هم نزدیک کرد. سنا خیلی وقت است که درصدد تحریم روسیه به علت اتهام دخالت های این کشور در کارزار انتخاباتی آمریکا بود و این زخم را از این طریق وارد کرد.

این روزها ترامپ و همکارانش درحال تحریم کل دنیا هستند، نگرانم که خودش را تحریم نکند.بالاخره در این ماجرا و علاقه شدید دمموکراتها جهت تحریم روسیه ، باج گیری جمهوری خواه ها اتفاق افتاد و تحریم های جدید علیه ایران و برجام را با تحریم های مورد علاقه دموکراتها تهاتر کردند و اینگونه دو حزب به تفاهم رسیدند.

به نظر هوشمندی دموکراتها این بار در وتو کردن طرح توسط ترامپ اگر واقعا رقم بخورد، خوب بوده! سنا میتوانست تحریم های روسیه را در قالب یک لایحه مستقل جدید وضع کند، اما فرآیند مذاکرات دو حزب به اینجا رسید که تحریم های روسیه در کنار تحریم های ایران قرار بگیرد. مهم ترین دلیل این کار فشار حزب دموکرات بود که وضع تحریم های ایران را مورد اشتیاق حزب جمهوری خواه قرار داد و این موضوع را به تحریم ها علیه روسیه گره زد و اعلام کرد که اگر به حمایت دموکراتها برای تحریم ایران علاقه مند هستند باید به موازات آن تحریم های روسیه را در همین لایحه به تصویب برسانند.این باج خواهی و باج دهی برجام را آسیب پذیر تر از قبل کرد و برجام قربانی تبانی سیاسی احزاب آمریکا شده.

دموکرات به دلیل کینه شدید از روسیه و پوتین ،سیاستهای پیشین خود را که در دولت قبلی خودشان دنبال میکردند زیر پا گذاشتند و جمهوری خواه ها منافع رییس جمهور مطبوعشان که امروز بر صندلی کاخ سفید حکمرانی میکند را در تعامل با روسیه به جهت نفر از ایران ، نادیده گرفتند.

این لایحه اقدامات روسیه در اوکراین، سوریه و دخالت های روسیه در خاورمیانه را با شدیدترین ادبیات سیاسی محکوم کرده و تحریم های شدیدی علی الخصوص در بخش انرژی که محور سرمایه گذاری های امروز روسیه است، لحاظ کرده اند.

روسیه این روزها تمهیدات شدیدی در خصوص اکتشافات نفتی و گازی در شمال سیبری دارد و در صدد استحصال نفت از شیل های نفتی می باشد که شیل های نفتی مهم ترین برنامه ریزی ایالات متحده برای تامین انرژی در آینده هستند که شرکت های بزرگ آمریکایی بر روی این حوزه مدت هاست که در حال برنامه ریزی و تحقیق هستند و به نتیحه هم رسیده اند و فقط منتظر اقتصادی شدن هزینه بهره برداری هستند.

این تحرکات به نوعی پیاده سازی یک آینده نگاری از پیش تدوین شده است. یعنی آنها در صدد هستند یک آینده مطلوب را رقم بزنند ،چرا که با این کار برجام با واکنش ایران روبرو میشود و مجددا یا فعالیت هسته ای ایران آغاز میگردد و در صورت وجود سناریو ایجاد جنگ از آن استفاده میکنند، یا مجدد مذاکرات آغاز میشود و آنها سیاست های مطلوب خود را دنبال میکنند.

از طرفی دیگر روسیه در این ماجرا ضعیف میشود و نمیتواند روی مرز دانش حرکت کند و زمان بهره برداری روسیه از شیل های نفتی به عقب می افتد و شرکت های نفتی آمریکایی منتفع میشوند، سناریو جنگ هم وجود دارد که نیازی به باز کردن آن در این فضا نمیدانم.

اما ترامپ با روسیه تعامل های اقتصادی خوبی دارد و ممکن است با این رویکرد از کینه خود نسبت به برجام بگذرد و به خاطر منافعش در روسیه ،لایحه را وتو کند.

در هر صورت ایران در این موضوع برنده است، چه لایحه تصویب بشود چه خیر ، ایران قطعا سناریوهای متعددی در مواجهه با این موضوع پیش از پیروزی ترامپ در انتخابات ایالات متحده آمریکا تدوین کرده بود.

ما همه وجودمان روی میز است یکی بالاتر از همه گزینه ها داریم!