سفر از پیش شکست خورده ترامپ

دیپلماسی ایرانی: کسانی که برای نخستین بار مراسم یک صد روز اول کاری دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا را دنبال می کنند، در می یابند که وی در طول این مدت هیچ دستاورد حقیقی ای نداشته است که بتواند در برابر ملت امریکا به آن مباهات کند، برای همین است که دونالد ترامپ اولین سفر خارجی خود را که قرار است به اورپا و خاورمیانه انجام دهد به عنوان هدف اصلی برای تحقق چنین دستاوردی تعیین کرده است، اما سوالی که در این جا مطرح می شود این است که: دستاورد این سفر چه خواهد بود و چه کسی هزینه آن را خواهد پرداخت؟

قرار است سفر ترامپ روز 25 می با سفر به بروکسل آغاز شود و در آن جا در نشست رهبران پیمان آتلانتیک شمالی شرکت کند که تا کنون توهین های شدیدالحن و بی سابقه ای را متوجه رئیس جمهوری امریکا کرده اند و از زبان متحدان بزرگ اروپایی امریکا به ویژه آلمان و اتحادیه اروپا شنیده شده است. لحن منتقدان ترامپ در ناتو زمانی تندتر شد که از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا استقبال کرد. بعد از پایان این نشست وی به ایتالیا خواهد رفت تا در نشست «هفت کشور بزرگ صنعتی» که در روزهای 26 و 27 می انجام خواهد شد، شرکت کند. از آن جا او راهی خاورمیانه خواهد شد که قرار است به طور خاص به عربستان سعودی برود. بعد از آن به اروپا خواهد رفت و آن طور که اعلام شده بعد از دیدار از عربستان سعودی به اسرائیل و واتیکان خواهد رفت. سفری که گفته می شود هدف از آن تقویت نزدیکی ادیان آسمانی سه گانه که تاثیرگذارترین ادیان جهان محسوب می شوند: عربستان (اسلام)، اسرائیل (یهود) و واتیکان (مسیحیت) خواهد بود. به معنای دیگر هدف «جنگ با تروریسم» او در این تور دیپلماتیک در اولویت خواهد بود. ظاهرا قرار نیست دستاوردی در آن چه ترامپ «توافق بزرگ» می نامد و درباره تسویه درگیری های عربی – اسرائیلی است، به دست آید.  

باید توجه داشت که ترامپ زمانی واشنگتن را ترک می کند که یکصدمین روز دوران صدارتش را گذرانده است، وی بر خلاف روسای اصیل امریکا که یکصدمین روز خود را میان خبرنگاران می گذرانند، به شهر هریسبرگ در ایالت پنسیلوانیا رفت، و در حالی که چهره های برجسته رسانه ای در شام سالانه اداره رسانه ای کاخ سفید شرکت کرده بودند، او در این نشست غایب بود. اتفاقی که در 36 سال گذشته بی سابقه بود و به نوعی نشان از انتقام او از رسانه هایی بود که بر شکست ترامپ در یکصد روز اول دوران ریاست جمهوری اش متمرکز بودند و می گفتند «او هیچ دستاوردی نداشته است.»

چنین فضای منفی داخلی ای قطعا بر فرصت های موفقیت سفر اروپایی او تاثیر خواهد گذشت، به ویژه که او می خواهد شعار «اول امریکا» را بدون این که حقیقت آن را درک و فاش کند، بر متحدان اروپایی امریکا تحمیل کند. شعاری که به اعتقاد اکثر مفکران استراتژیک امریکایی به معنای «پایان عصر امریکا» است. به عبارت دیگر جهان پیرامون ایالات متحده تغییر کرده و دیگر دنیا نمی پذیرد که سیاست استیلای امریکا که همچنان می خواهد اصول نظام جهانی را در چنگ خود داشته باشد، بپذیرد، این مساله سبب شده است تا آینده نفوذ امریکا محل تردید باشد.

این حقایقی است که کاملا برای اروپایی ها روشن است، برای همین به سمتی می روند که دیگر دیکته های امریکا را نپذیرند، و به دنبال مسیرهای استقلال سیاسی اروپا باشند، تا آن جا که دیوید هیل، رئیس کمیته روابط بین المللی در شورای لوردهای بریتانیا در این باره می گوید: «دیگر نمی توانیم تصور کنیم که امریکا مسیر رابطه غرب با خاورمیانه را تعیین کند.»

آیا این به آن معناست که حالا که دیدارهای ترامپ با رهبران پیمان آتلانتیک شمالی و رهبران کشورهای صنعتی به شکست خواهد انجامید پس بر موفقیت دیدارش از خاورمیانه پافشاری خواهد کرد؟

این احتمال وجود دارد اما ترامپ و دولت او در ترتیبات این سفر هم شکست خورده اند، اکنون فرصت های موفقیت سفر ترامپ به خاورمیانه هم بسیار محدود شده است، به ویژه که روشن شد طرح سیاسی امریکا برای خاورمیانه چیست، و ظهور متغیرهای جدید می تواند تمامی حساب های او برای موفقیت در خاورمیانه را نیز ناکام بگذارند. ترامپ خود قبل از سفرش به عربستان اظهاراتی را بیان داشته که بیش از هر چیز بوی توهین از آن استشمام می شود. همان طور که در طول دوران انتخابات ریاست جمهوری اش بیان کرده بود، وی بار دیگر اخیرا تاکید کرده است که «عربستان باید هزینه حمایت امریکا از آن را بپردازد.» او جای دیگری گفته است که «عربستان در تعامل با ایالات متحده عادلانه برخورد نمی کند» و شکایت کرده بود که واشنگتن هزینه های بسیاری را در دفاع از عربستان صرف کرده و متحمل خسارت شده است.  

ترامپ در حالی به خاورمیانه قدم می گذارد که قطعنامه تاریخی یونسکو با اکثریت آرا تصویب شده و به موجب آن بیت المقدس شهری تحت اشغال اسرائیل اعلام شده است، همچنین تاکید شده که حرم ابراهیمی در شهر الخلیل و بارگاه راحیل در بیت لحم برای مسلمین است و رژیم صهیونیستی حق انضمام آن را ندارد. این قعطنامه ترامپ را در برابر مشکلات بسیاری قرار می دهد از جمله این که وعده انتقال سفارت امریکا به بیت المقدس را با چالش جدی مواجه می کند. همچنین در پی آن وی وارد درگیری عیانی نه تنها با اعراب و مسلمانان بلکه با همه جهانی که این قطعنامه را تصویب کرده است، خواهد شد، در نتیجه طرح ویژه اش برای «توافق بزرگ» صلح میان فلسطینی ها و اسرائیلی به محاق خواهد رفت.

در سفر جورج بابودوبولوس، مشاور ترامپ به اسرائیل که اخیرا انجام شد، وی برای نخستین بار کرانه باختری را با نام دروغین «یهودا و سامره» خطاب کرد که نامی ساخته اسرائیلی هاست، این اقدام به معنای اقدامی پیش دستانه برای به رسمیت شناختن حق اسرائیل در انضمام کرانه باختری به خاک اسرائیل است. وی این موضوع را در دیدارش با رئیس «شورای شهرک نشینان»، یوسی داگان نیز تکرار کرد و گفت: «ما به دنبال روابط خوب با همه اسرائیل از جمله یهودا و سامره تاریخی هستیم.»

در سفری که جیمز ماتیس، وزیر دفاع امریکا به تل آویو انجام داد، وی گفت که «اسرائیل متحد و دوست قدیمی ما در منطقه است و خطراتی که متوجه آن است (افراط گرایی اسلامی شیعی به رهبری ایران و افراط گرایی اسلامی سنی به رهبری داعش) دو خطری هستند که آمده ام تا با دولت اسرائیلی درباره آنها گفت وگو کنم.» این فاش می کند که در دستور العمل دولت ترامپ هیچ چیزی که مرتبط با حقوق ملت فلسطین یا صلحی عادلانه باشد، وجود ندارد. هر آن چه او دنبال می کند «مبارزه با تروریسم» است که قبل از همه اسرائیل را تهدید می کند و به نظر می رسد که هدف اصلی او در سفر به خاورمیانه است، ترامپ بر این اعتقاد است که اعراب آمادگی پرداخت هزینه های آن را دارند.

منبع: الاهرام / ترجمه: علی موسوی خلخالی

انتشار اولیه: چهارشنبه 27 اردیبهشت 1396 / انتشار مجدد: سه شنبه 9 خرداد 1396