ترامپ، سال‌ها پیش از ترامپ

دیپلماسی ایرانی: ادبیات، آینده را پیش بینی می کند و بدون اینکه به شما بگوید، از آینده حرف می زند. نویسنده، احساسی فراتر از جامعه خود دارد و حس ششمی که اگر به درستی تقویت و استفاده شود، می تواند آینده ای نامعلوم را در قالب داستانی مهیج و تراژیک به خورد ما دهد؛ آینده ای که شاید 10، 20، 30 یا حتی یک قرن بعد رخ دهد. وقتی ساموئل بکت، درک دلخراش خود از زندگی را از زبان «هام» در نمایشنامه «آخر بازی» به این شکل می گوید: «شما روی زمین هستید بدون هیچ چاره ای»، درواقع، روزهای تاریک نازیسم و جنگ جهانی دوم را پیش بینی می کند. بکت خود را وامدار جیمز جویس می داند؛ نویسنده ای که جنگ جهانی اول را در جمله کوتاه «کودکی به دنیا می آید و پیرمردی از دنیا می رود»، درک کرده بود. لوئی فردیناند آگوسته دِتوش معروف به سلین، از نویسندگان مابین دو جنگ بین الملل فرانسه است. او دو جنگ را زندگی کرد و شاهد حوادث جهنمی نیمه اول قرن بیستم بود. انتشار اولین رمان «سفر به انتهای شب» در سال 1932، دنیای ادبیات را ناگهان متوجه این ناشناس کرد تا همگان آینده تلخی را که او پیش بینی می کرد، بشناسند. اروپای سال های 1930، از نظر اقتصادی، اجتماعی و سیاسی وضعیت جوشان و آشفته ای داشت. فاشیسم در ایتالیا و نازیسم در آلمان، تقریبا به قدرت رسیده و اروپا آبستن حوادثی بود که بالاخره منجر به جنگ بین المللی شد. آنچه در آثار نویسنده، به ویژه پس از انتشار دومین رمان بزرگ او «مرگ قسطی» در سال 1936 جلب توجه می کند، وجود دو ارزش متضاد در کنار هم، ادبیات مردمی از طرفی و افکار اغلب شنیعِ نژادپرستانه و افراطی از طرف دیگر است اما پیش بینی های نویسندگان، به دوران تلخ غرب و جنگ جهانی دوم باز نمی گردند بلکه آنها باز هم دنیای آینده را در آثارشان خلاصه کرده اند، اگرچه کسی برای این دیدگاه ها که همگی درست از آب درآمدند، ارزشی قائل نشد. تصادفی نیست که ظهور ترامپ، رمان سال 1984 جورج اورول را به رمان شماره یک آمازون در جدول پرفروش ها تبدیل کرده است. اورول بیشتر شهرت خود را مدیون دو رمان آخر خود، یعنی «مزرعه حیوانات» (که با نام «قلعه حیوانات» نیز ترجمه شده) و نیز رمان «1984» است. این دو رمان که به وضوح در نقد مدل کمونیستی حکومت و شیوه های سوسیالیستی اداره کشور تألیف شده اند، از سوی برخی منتقدان در زمره عالی ترین آثار ادبی قرن قرار گرفته اند که آینده را به تصویر می کشند. دیگر نکته قابل توجه، این است که این دو کتاب قبل از سال ۱۹۵۰ نوشته شده اند و تصویری که از جامعه توتالیتر در آنها ارائه می شود، پس از مرگ اورول و با تسلط شوروی بر بلوک شرق در دهه های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادی به واقعیتی عینی تبدیل شد. از تصویرگران دیگر آینده شوم ما، می توان «دنیای قشنگ نو»، اثر آلدوس هاکسلی را نام برد. هاکسلی در سال ۱۹۵۸، در مقاله ای با نام بازدیدی دوباره از دنیای قشنگ نو، به سیر وقایع ۲۶ سال گذشته پرداخت و مدعی شد تمدن بشری با سرعتی بسیار بیشتر از پیش بینی های او در حال حرکت به سمت این دنیاست. فیلیپ کی، دیک، برای نوشتن «مرد قصر مرتفع»، هفت سال از عمر خود را پای خواندن نوشته ها و خاطرات دوران نازی ها و ژاپنی ها و جملاتی که از زبان مأموران گشتاپو بیرون می آمد، صرف کرد. او می گوید: «مدارک و مطالبی را می خواندم که رویشان نوشته شده بود؛ فقط برای مأموران عالی رتبه. خیلی وحشتناک و دلخراش بود.» دیک اما با غوطه خوردن در قلب این تاریخ دلخراش، آینده ای ترامپ وار را به تصویر کشید. 
نگاه زنانه به دنیای ترامپ را هم مارگارت آتوود در «قصه کلفت» (و با ترجمه دیگر آن «سرگذشت ندیمه») ارائه داده است. در این کتاب، جنونی ترامپ وار تصویر می شود: «داستان در شهر کمبریج در ماساچوست ایالات متحده آمریکا رخ می دهد. پس از ترور رئیس جمهوری آمریکا با گلوله و به رگبار بستن همه اعضای کنگره ایالات متحده، نسبت دادن آن به اسلام گرایان تندرو و اعلام وضعیت فوق العاده، انقلابی در کشور رخ می دهد، قانون اساسی لغو شده و حکومت تمامیت خواه مسیحی به نام جمهوری گیلاد تشکیل می شود. در این حکومت جدید، آزادی های فردی اکثر شهروندان پایمال می شود.»
رابرت پن وارن نیز در «تمام مردان شاه»، پوپولیست را به زیبایی به تصویر می کشد. این کتاب پن وارن، بر اساس یکسری از ماجراهای واقعی نوشته شده و نویسنده از زندگی یکی از سیاستمداران عوام گرای جنوب آمریکا به نام ویلی استارک در طول دهه ۱۹۳۰ میلادی الهام گرفته است. راوی این داستان، شخصی است به نام جک بوردن؛ یک خبرنگار سیاسی که آمده تا به عنوان دست راست فرمانده استارک و در کنار او کار کند. 
ترامپیسم و پیش بینی آینده جهان با ترامپ، فقط به رمان ها محدود نمی شود. پلات ها، نمایشنامه ها و فیلمنامه های بسیاری را می توان مثال زد که ردپایی از ترامپ در آنها دیده می شود. «همشهری کین»، بهترین مثال برای این ژانر است؛ فیلمی درام که داستان چارلز فاستر کین، یک غول ثروتمند را به تصویر می کشد. ظهور ترامپ در کنگره جمهوری خواهان، گویی یک بازی مو به مو از حضور کین در صحنه سیاسی آمریکا بود. «اسناد آر»، «مک گینتی بزرگ»، «فارنهایت 451» و «زن سال» آثار دیگری هستند که این روزهای جهان را تصویر کرده اند. جهان آینده با کمک ذهن پیشرو و خلاق نویسندگان، در کاغذهای سپید و این روزها در پرده های نقره ای، به تصویر کشیده می شوند اما سؤال اینجاست که آیا این تصاویر را درک می کنیم یا صرفا فقط از کنارشان رد می شویم؟