ترامپ ریسک دشمنی با چین را پس از تماس با تایوان پذیرفت

نویسنده: چیو لو

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا روز جمعه طی یک مکالمه تلفنی 10دقیقه ای با "تسای اینگ ون"، رئیس جمهوری تایوان گفتگو کرد. برای رئیس جمهوری که به تازگی وارد کار شده است، صحبت با سایر رهبران و تبادل تعارفات عادی چندان غیرمعمول نیست اما تماس ترامپ با تسای به یک طوفان دیپلماتیک بزرگ منجر شد. بسیاری از گمانه زنی های فعلی نیز حول موضوع تأثیر این تماس برای آینده روابط آمریکا و چین و روابط پکن با تایپه قرار دارند. در ادامه به برخی از دلایل این امر اشاره شده است:

1- چه کسی رئیس است؟

چین و تایوان هر دو معتقدند که تنها یک ملت تحت عنوان چین وجود دارد. اما هنوز اختلافاتی بر سر حاکمیت مشروع وجود دارد. این اختلافات از سال 1949 به وجود آمد؛ درست پس از آن که کمونیست ها در جنگ داخلی پیروز شدند و ملی گرایان این کشور که تا آن زمان قدرت را در دست داشتند از سرزمین اصلی شان رانده و آنها را به جزیره تایوان فراری دادند. کمونیست ها یک دولت جدید با مرکزیت پکن را تشکیل داده و رسماً پیدایش و آغاز "جمهوری خلق چین" (PRC) را اعلام کردند. ملی گرایان نیز دولت خود را در تایوان تشکیل دادند که هنوز نیز به عنوان "جمهوری چین" شناخته(ROC)  می شود. در عمل PRC بخش اعظمی از قلمرو چین را  تحت کنترل دارد و ROC تنها بر تایوان و چند جزیره کوچک اطراف آن حکومت می کند و اکثر کشورها نیز PRC را حاکم قانونی چین می دانند.

2- استان خیانتکار

با وجود استقرار دولت های جداگانه، چین ادعا می کند که تایوان یک استان پیمان شکن و خیانتکار است. تایوان خود را به مانند یک کشور مستقل اداره می کند، وزاتخانه های مستقل خود را دارد و سیاست های داخلی و خارجی اش از چین جداست. حتی تایوان در حال حاضر با 21 کشور جهان روابط رسمی دیپلماتیک دارد که ROC را به رسمیت شناخته اند. اما ROC در سازمان ملل متحد و بسیاری از نهادهای بین المللی دیگر هنوز رسمیت نیافته است.

3- سیاست چین واحد

روابط ایالات متحده با چین و تایوان بر اساس مجموعه ای از پروتکل ها که به "سیاست چین واحد" معروف است اداره می شود. در سال 1979 ایالات متحده ادعای PRC مبنی بر این که تنها یک چین وجود دارد و تایوان بخشی از آن است را پذیرفت. در آن زمان واشنگتن روابط خود را با تایپه قطع کرد تا پکن را به رسمیت بشناسد. ایالات متحده روابط غیررسمی خود را با تایوان ادامه داد و حتی «نماینده ای غیر رسمی» را در تایپه انتخاب و منصوب کرد. تا به حال هیچ دیدار رسمی یا مکالمه ای بین یک رئیس جمهور ایالات متحده یا رئیس جمهور منتخب و رهبران تایوان انجام نشده است. اما پاسخ مثبت ترامپ به تماس تلفنی تسای موجب شد تا وی این پروتکل بسیار حساس را نقض کند.

4- فیل سیاسی در اتاق

خطر بروز یک درگیری نظامی بین چین و تایوان همواره باقی است. برای دهه ها هیچ گونه ارتباط، مسافرت یا تجارتی بین دو کشور وجود نداشت. در سال های 1990 تنش های بین دو کشور رو به فروکش گذاشت و پکن و تایپه به توافقی مبهم در مورد مسائل حاکمیتی دست یافتند. اگرچه این توافق در موضوع حاکمیت دارای ابهاماتی بود اما راه را برای همکاری های اقتصادی و فرهنگی میان دو کشور هموار کرد. از آن زمان تجار تایوانی میلیاردها دلار را در چین سرمایه گذاری کردند و با از سرگیری پروازهای مستقیم میان دو کشور، میلیون ها گردشگر چینی نیز به تایوان سفر کردند.

5- نگاه محتاطانه چین به حزب تسای

چین درست یا غلط از "حزب پیشروی دموکراتیک" به رهبری "تسای اینگ ون" که وعده استقلال رسمی تایوان را داده و خود را به آن متعهد کرده است، همواره نگرانی و واهمه دارد. استقلال و خودمختاری تایوان از چین امری است که چین هرگز آن را قبول نخواهد کرد. چین اصرار دارد که تایوان باید به سرزمین اصلی بازگردد حتی اگر این بازگشت با اعمال زور همراه باشد. اگرچه تسای اعلام کرده که خواهان حفظ وضع و شرایط موجود است و قصد هیچ گونه حرکتی به سوی دستیابی به استقلال رسمی را در سر ندارد اما تماس تلفنی وی با ترامپ، و موافقت  رئیس جمهوری منتخب با پاسخ به این تماس خشم و ناراحتی چین را در پی داشت.

منبع: سی ان ان / مترجم: زهره شهریاری