قصه دیدار ودیع حداد با آندروپوف

دیپلماسی ایرانی: قرن بیستم به گفته بسیاری از مورخان، قرن تحول های شگرف بوده است. قرنی که در آن جنگ های بی نظیر تاریخ نظیر جنگ های جهانی اول و دوم رخ دادند و تاریخ بشریت به دست افراد و سیاستمدارانی که هر کدام طرحی برای رسیدن به مصالح و منافع خود داشتند، تغییرات شگرف یافت که مسیر طبیعی بسیاری از امت ها و کشورها را تغییر داد. در این میان تقسیم جهان به جهان غرب و جهان سوم تعابیری نامتجانس به وجود آورد که از درون این تناقضات افراد تحول خواهی ظهور کردند که در حقیقت می خواستند در برابر خواسته ها و طرح های منفعت طلبانه جهان غرب بایستند. افرادی که آرمان خواهانی بودند که گمان می کردند آرمانشان آن قدر قدرت دارد تا بتواند در برابر قدرت های بزرگ جهان بایستد و رویای مدینه فاضله آنها را تحقق بخشد. کتاب "اسرار جعبه سیاه" گفت وگو با چهار نفر از همین آرمان خواهانی است که تلاش کردند به خیال خود قدرت های بزرگ را وادار به تسلیم در برابر اراده آهنین خود کنند. افرادی که جهان غرب آنها را تروریست های بین المللی نه آرمان خواه می داند. در این جا بخش بیست و نهم این کتاب را می خوانید:

قصه دیدار ودیع حداد با یوری آندروپوف، رئیس «کی جی بی» در آن زمان که بعدا دبیرکل حزب کمونیست شد، چه بود؟

روابط ما با اتحاد جماهیر شوروی نوعی از روابط آزادی از کشورهای بزرگ بود که در همان خندق نزاع های جهانی گنجانده می شد. ایده دیدار از جانب شوروی ها مطرح شد. قبل از آن شوروی ها تماس هایی را از طریق حکومت دموکراتیک یمن با ما برقرار کرده بودند. تماس با شوروی ها در عدن محدود بود و نظراتی رد و بدل می شد. هم و غم اصلی ما این بود که وابسته به هیچ کشور یا سازمان چه در سطح عربی چه در سطح بین المللی نباشیم. تمایلی نزد ما وجود داشت به گونه ای که طرف شوروی سوال هایی را برای مسئولین در یمن دموکراتیک درباره وجود و فعالیت و چارچوب ما مطرح می کرد.

در آن موقع اتهام ها به مقاومت فلسطینی به دلیل فعالیت های تروریستی افزایش یافته بود. البته اتحاد جماهیر شوروی حق فلسطینی ها و کشورهای عربی را تایید می کرد اما کشورهای بزرگ شبکه ای از مصالح داشتند که احیانا ضرورت ایجاب می کرد مواضعی مطابق با سیاست ها و مطالبات و موازین قدرت اتخاذ کنند. شوروی ها ایده سفر ودیع به اتحاد جماهیر شوروی را مطرح کردند و روشن شد که آنها می خواهند درباره این مجموعه بیشتر بدانند که اظهار نظر درباره آن در منطقه و پایتخت های دوردست افزایش یافته بود. طرح موضوع تکرار شد، و در نهایت شوروی ها گفتند که یوری آندروپوف می خواهد دکتر ودیع حداد را ببیند. ودیع موضوع را با اطرافیانش مطرح کرد و تصمیم بر این شد که به دعوت پاسخ مثبت داده شود.

دیدار در سپتامبر 1974 انجام شد. از ودیع در کاخی در وسط جنگل استقبال شد و میان او با هیئت شوروی دیدارهایی انجام شد که در آن مسائل سیاسی و نظامی و فنی رد و بدل شد و به دیدار با «رئیس سازمان»، آندروپوف منجر شد. مناقشه آسان نبود، موضوعی که مطرح می شد چیزی بود که در آن دوره به آن «تروریسم» می گفتند.

همراه این جر و بحث سوال شوروی ها درباره مواضع ودیع نسبت به ایجاد دو کشور بر اراضی فلسطینی یا ایجاد شبه کشوری در کنار کشور اسرائیلی نیز مطرح می شد. ودیع از آن آدم های آسان گیر نبود که مسائلی که با اصول اولیه او تعارض داشته باشند را بپذیرد. ودیع گفت: کشور ما یک کشور است که تقسیم نمی شود، حتی یک روز هم به ایجاد دو کشور فکر نمی کنیم. کشور ما فلسطین است که الآن اشغال شده و از حق ملت فلسطین است که برای آزادی سرزمینش مبارزه کند و کشورش را بر تمامی سرزمینش برقرار کند. ما کشور فلسطین ناقص را نمی پذیریم. ممکن است با یهودی ها زندگی کنیم اما در فلسطین. ممکن است سر شکل حکومت بحث کنیم اما در فلسطینی که هیچ اسم دیگری نخواهد داشت. اگر کل فلسطین به استثنای بیت المقدس به ما پیشنهاد شود، رد می کنیم. اگر همه فلسطین با قدس به استثنای حیفا پیشنهاد شود آن را هم قبول نمی کنیم.

ودیع شروع کرد اسم شهرهای فلسطینی را آوردن سپس گفت: «اسم شهر من صفد است. قبول نمی کنم همه فلسطین به من پیشنهاد شود اما صفد در آن استثنا باشد، حتی اگر با صفد پیشنهاد شود اما خانه من استثنا شود هم آن را رد می کنم. اگر با صفد و خانه من پیشنهاد شود اما یک وجب استثنا شود آن را هم رد می کنم. این موضع ما و طرح ما برای آزادسازی است. طرح ما جنگِ طولانی مدتِ ملت است و سیاست ریزشی که به جسم «اسرائیل» ضربه وارد کند و آن را دچار خونریزی کند و قدرتش را تحلیل ببرد و آن را از هم متلاشی کند.»

بحثی طولانی درباره موضوع تروریسم درگرفت. ودیع گفت: ما تروریست نیستیم، ما بیش از هر طرف دیگری انسانیت داریم. ما حساب کودکان را هم می کنیم اما این را هم می بینیم که کودکان ملت ما هم حق حیات دارند و باید از مشکلات خارج شوند. هیچ راه حلی را هم جز مبارزه پیش رو نمی بینیم. ما به عنوان اعراب جنگ های کلاسیک را امتحان کردیم و موفق نشدیم. بر این اعتقادیم که این جنگِ ملتِ طولانی مدت است که می تواند ما را به هدفمان برساند. من منکر نمی شوم که این جنگ ممکن است جان بی گناه ها را هم بگیرد. هیچ جنگ صد در صد تمیزی وجود ندارد. در عین حال جامعه اسرائیل برای ما به مثابه اردوگاهی است که 90 درصد را شامل می شود، دلیل آن هم این است که به محض اعلام حالت فوق العاده هر کدام از آنها با ادواتشان وارد ارتش می شوند. چنین جامعه ای را نمی توان با مذاکرات قانع کرد.

این صحبت ها روز شنبه انجام شد. ودیع گفت: من به اسم «جبهه ملی» صحبت می کنم. هیچ راه حل میانه ای نداریم. همه فلسطین برای فلسطینی هاست. رئیس طرف شوروی به ودیع گفت که تعطیلات آخر هفته آغاز شده است و پرسید آیا چیزی قبل از جلسه آینده می خواهد. گفت: باید ببینم که ارتش سرخ چگونه مسلح می شود و آموزش می بیند و چگونه اروپا را آزاد کردید و وارد برلین شدید، آیا فیلم های مستند در این رابطه دارید؟

شوروی ها برای ودیع نوارهایی فرستادند که در میان آنها نوار فیلم تصرف برلین نیز بود. ودیع این فیلم را چند بار دید.

در جلسۀ بعد از ودیع درباره نوارها پرسیده شد که جواب داد تجربه بزرگی برای همه ملت ها است، اما می خواهم بر سر بعضی قضایا بحث کنم. و ودیع خواست که نوار اشغال برلین را حاضر کنند که گلوله بارانی که توپ خانه ها بلاانقطاع بر برلین می ریختند را نمایش می داد. و صحنه های ویرانی ها نشان داده شدند. ودیع نوار را نگه داشت و به طرف حرفش گفت: فکر کنم فهمیدی که منظور من از این که هر جنگی قربانیانی دارد، چیست. جواب آمد: پیام رسید و مفاد آن این است که جنگ جنگ است و بحث بر سر این موضوع را قفل می کنیم. ودیع جواب داد: ما تلاش می کنیم جلوی خونریزی افراد بی گناه در جنگ ها گرفته شود، و چگونه می توانیم به کشورمان بدون جنگ برگردیم، به خصوص که عمق بشری فلسطینی ما زیاد هم نیست. شما برای تسلط بر برلین مجبور شدید آن را ویران کنید.

بعد از آن از ودیع پرسیده شد که آیا مطالبات مشخصی دارد. جواب داد که: قبل از این که بیایم فهرستی تهیه کردم. طماع نیستیم اما نیاز داریم و می خواهیم فهرست به طور کامل اجابت شود و الا از آن صرف نظر می کنیم.

فهرست را تحویل داد و شوروی ها هم همه مطالبات او را برآورده کردند.

ادامه دارد...