ماه عسل کری ـ لاوروف کی شروع شد؟

نویسنده: مروان بیشارا

دیپلماسی ایرانی: برای مدت های طولانی دلایل خودم را داشتم. چیزی غیرمعمول در رفتار جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده، و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، وجود دارد. زبان بدنشان، مثلا از نوع قدم زدنشان با یکدیگر تا لبخند زدن و خیره شدنشان به هم طوری است که حتی در کوران تنش ها و درگیری ها هم به قدری راحت هستند که یکدیگر را دست می اندازند و با هم شوخی می کنند. اگر متوجه منظورم باشید، درباره تشریفات دیپلماتیک صحبت نمی کنم.

زمانی که گزارش خبرگزاری فرانسه در سپتامبر 2013 درباره رابطه جان کری و سرگئی لاوروف را با عنوان "زوج های غیرمعمول دیپلماتیک" خواندم، ظن و گمان من به کنجکاوی تبدیل شد و در مقام کنکاش بیشتر برآمدم.

جان کری به رغم تشدید درگیری ها و بالا گرفتن آتش جنگ در شرق مدیترانه به اندازه کافی راحت است که بتواند در یک برنامه تلویزیونی و پیش از مذاکرات ژنو درباره تسلیحات شیمیایی در سوریه با لاوروف شوخی کرده و او را خجالت زده کند.

این در حالی است که خیلی ها منتظر بودند جان کری و ایالات متحده به دلیل منتشر شدن خبر استفاده از تسلیحات شیمیایی علیه مردم سوریه توسط دولت بشار اسد در تابستان امسال، واکنش جدی نشان دهد.

باراک اوباما، رییس جمهوری ایالات متحده، بارها پیشتر نسبت به استفاده از تسلیحات شیمیایی هشدار داده و این مساله را خط قرمز واشنگتن در درگیری های داخلی سوریه خوانده بود. اوباما تاکید کرده بود که این مساله نه تنها خط قرمز ایالات متحده است، بلکه یک خط قرمز بین المللی است؛ "هیچ کس نمی تواند علیه مردم غیرنظامی از تسلیحات شیمیایی استفاده کند." 

در هر حال، دیدار جان کری و سرگئی لاوروف چندان هم بی ثمر نبوده و احتمالا کارگر افتاده است چرا که پس از این دیدار آمریکایی ها تهدیدهای خود برای توسل به زور در صورت استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه را متوقف کردند و درعوض توافق میانجیگرانه رسیه با بشار اسد را پذیرفتند. در واقع، پس از دیدارها لاوروف و کری بود که دولت بشار اسد به شریک میانجیگری بین المللی تبدیل شد.

رابطه ای دیپلماتیک

مساله راحت بودن بیش از اندازه این دو سیاستمدار است. نمی توان گفت که جان کری و سرگئی لاوروف در روابط با یکدیگر فراز و نشیب های خودشان را نداشته اند، اما این فراز و نشیب ها و اختلافات بیشتر، چیزی شبیه اختلافات زوج های جوان در دوران ماه عسل بوده است. این کاملا برخلاف رابطه باراک اوباما و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ایالات متحده و روسیه، است که به اعتقاد بسیاری فرازهای زیادی نداشته و بیشتر شاهد فرود بوده است. که البته بعدها به آن خواهم پرداخت.

عمیقا ناراحت می شوم وقتی که رابطه رمانتیک جان کری را با سرگئی لاوروف می بینیم، آن هم در شرایطی که سوریه در آتش جنگ داخلی می سوزد. این رابطه به اندازه ای نزدیک است که نه تجاوز نظامی روسیه به اوکراین و نه مداخله مسکو در سوریه هم نتوانسته خللی در آن ایجاد کند. اما فراتر از لبخندها و ژست های دیپلماتیک، پرسش های جدی درباره واقعیت روابط ایالات متحده ـ روسیه این است: چه زمانی این رابطه نزدیک میان جان کری و سرگئی لاوروف به وجود آمد؟ این رابطه چگونه توانسته است از رقابت های سهمگین ژئوپلیتیک میان دو کشور جان سالم به در ببرد؟ و این که چه چیزی می تواند بر این رابطه دوستی خط بطلان بکشد؟

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 30