آیا المپیک ریو باید برگزار شود؟

پیتر سینگر، نویسنده و استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: زمانی که ریو دوژانیرو توانست میزبانی المپیک را به دست آورد، هنوز زمان زیادی تا رسیدن ویروس زیکا به برزیل مانده بود. هم اکنون و بعد از هزینه کردن میلیاردها دلار برای آمادگی این میزبانی، برزیل دومین کشور با بالاترین آمار مبتلایان به ویروس زیکا شناخته شده است. آیا المپیک 2016 باید به تعویق بیفتد یا میزبانی آن به کشوری دیگر واگذار شود؟

این تصمیم گیری بسیار دشوار است و واقعیت ها و شواهد نیز هنوز به اندازه کافی نیست. ماه گذشته 223 دانشمند اخلاق پزشکی و کارشناسان بهداشت و سلامت نامه ای به «مارگارت چان»، مدیر روابط عمومی سازمان بهداشت جهانی نوشتند. در این نامه از وی خواسته شد که گروهی مستقل برای ارائه مشاوره شفاف به سازمان بهداشت جهانی و کمیته بین المللی المپیک تشکیل شود تا شواهد مورد نیاز جهت تضمین سلامت عمومی، مقابل جلوگیری از یک رویداد ورزشی بزرگ را فراهم کند.

ویرورس زیکا جدید نیست، اما نوعی از این ویروس که در 2013 وارد برزیل شد، از همه انواع شناخته شده این ویروس خطرناک تر است. نتایج یک مطالعه که در مجله داروسازی نیواینگلند در ماه گذشته به چاپ رسید تایید می کند که وقتی زنی باردار به این ویروس مبتلا می شود، امکان توقف رشد مغزی جنین آن وجود دارد که در علم پزشکی با عنوان «میکروسفالی» شناخته می شود. در موارد متعدد، ابتلا به میکروسفالی فرصت زندگی عادی را برای همیشه از افراد مبتلا می گیرد.

شیوع ویروس زیکا در برزیل با نوع مخربی از میکروسفالی که «دنباله اختلال مغزی جنین» نام دارد، مرتبط است. پیش از شیوع زیکا در برزیل تنها تعداد انگشت شماری نوزاد با این بیماری در این کشور متولد شده بودند. اخیرا، تولد 35 نوزاد مبتلا به میکروسفالی در برزیل ثبت شده که از این میان 11 نفر آنها به دنباله اختلال مغزی جنین مبتلا هستند.

بر اساس آخرین مطالعه انجام شده در مورد ارتباط میکروسفالی و شیوع ویروس زیکا، در 29درصد از زنان بارداری که علائم ابتلا به زیکا در آنها تشخیص داده شده بود، جنین دچار اختلالات جدی شده بود. هیچ یک از این زن ها حامل جنینی سالم نبوده اند.

در بزرگسالان، ابتلا به زیکا منجر به بروز تب بالا و بثورات می شود. اما آنچه می تواند نگران کننده تر باشد، احتمال ارتباط ابتلای به این ویروس و بروز سندروم «گیلن باره» است که می تواند منجر به بروز اختلالات جدی نظیر فلج شدن اعضا برای چند ماه یا حتی چند سال شود. خطر درگیر شدن با سندروم گیلن باره برای کسانی که مبتلا به ویروس زیکا هستند، هنوز نامشخص است.

سازمان بهداشت جهانی از زنان باردار خواسته است که به برزیل سفر نکنند. اما اگر دیگرانی که به ریو سفر می کنند به این ویروس مبتلا شده و پس از آن به کشور خود بازگردند، نرفتن زنان باردار به ریودوژانیرو چه سودی دارد؟ حدود 500هزار نفر در المپیک شرکت خواهند کرد و بسیاری در کشورهایی زندگی می کنند که «آئدس اجیپتی» حشره ای که می تواند این ویروس را منتقل کند، در آنها وجود دارد.

دو بحث عمده مقابل درخواست به تعویق انداختن یا تغییر مکان بازی های المپیک مطرح می شود: نخست، ریسک ابتلا در زمستان به مراتب کمتر است، زیرا در زمستان حشرات کمتری وجود دارند و برزیل نیز در حال سم پاشی مناطقی است که این نوع خاص از حشره وجود دارد. اما همان طور که امیر عطاران، استاد حقوق و سلامت جامعه در دانشگاه اتاوا در مقاله موخر خود در نشریه سلامت عمومی هاروارد اشاره کرده، انتقال «تب دانگ»، ویروسی که به زیکا مربوط است و توسط همان حشره منتقل می شود در زمستان گذشته کاهش یافته اما از میان نرفته است. عطاران به کارآمدی سم پاشی برای از میان بردن این حشره نیز به دیده شک می نگرد، چرا که طی یک سال اخیر به شکل قابل ملاحظه ای ابتلا به ویروس دنگ در ریو دوژانیرو بالا رفته است. مناطق اطراف پارک المپیک در سه ماه اول سال 2016 نسبت به کل سال 2015 تعداد بیشتری افراد مبتلا به این ویروس داشته اند.

دومین پاسخ این است که در هر صورت میلیون ها گردشگر از ریو دیدن خواهند کرد و شیوع زیکا به دیگر کشورها توسط این حشره اجتناب ناپذیر است. اما با شیوع زیکا در برزیل تحقیقات پیرامون این ویروس شدت یافته و امید می رود که با مرور زمان، محققان بتوانند به واکسن آن دست پیدا کنند. اگر المپیک برگزار شود، تعداد کسانی که به برزیل سفر می کنند به مراتب نسبت به هر زمان دیگری بیشتر و کشورهای مبداء مسافرین نیز گسترده تر خواهد بود.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که لغو بازی های المپیک می تواند هزینه گسترده ای که ورزرشکاران و دیگران برای آمادگی جهت این رویداد ورزشی مهم کرده اند را بر باد دهد. بدون شک این ادعا درست است، اما باید به آن در مقابل خطر شیوع یک ویورس خطرناک بنگریم. منشور المپیک اعلام می کند که مسئولیت اجتماعی و احترام به اصول اخلاقی بنیادین جهانی در مرکز توجه المپیک است. بدون شک، نادیده گرفتن خطر شیوع زیکا میان کودکان و بزرگسالان با مسئولیت پذیری اجتماعی و اخلاقی سازگار نیست.

منبع: پراجکت سیندیکیت / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25