آتش‌بس در یمن؛ پایان یک فاجعه انسانی

نویسنده: بروس ریدل*

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، باید در سفر خود به عربستان از چهارمین تلاش یک سال گذشته برای دوام آتش بس و پیاده شدن یک فرایند سیاسی در یمن قویا حمایت کند. پایان این جنگ به نفع ماست، جنگی که یک فاجعه انسانی است و تقویت القاعده در شبه جزیره عربستان را به دنبال داشته است.

آخرین تلاش برای برقراری آتش بس با مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و انقلابیون حوثی در ریاض و با حمایت سازمان ملل متحد ترتیب داده شد. قرار است که مذاکرات سیاسی 18 آوریل در کویت آغاز شود. در این میان سعودی ها تهدید کرده اند که اگر آتش بس با شکست مواجه شود، ائتلاف ریاض حملات سنگینی را به یمن آغاز خواهند کرد؛ حملاتی با هدف کنترل گرفتن صنعا از دست انقلابیون یمنی.

جنگ برای به دست گرفتن کنترل صنعا، شرایط بد امروز یمن را بدتر خواهد کرد. سازمان ملل اعلام کرده است که 21 میلیون یمنی به کمک فوری نیاز دارند، که هفت میلیون نفر از آنان در معرض گرسنگی هستند. شرایط به ویژه در استان تعز، جایی که ماه هاست در محاصره حوثی ها است، بحرانی است. شرایط در صعده نیز حاد است، جایی که در معرض حملات مکرر نیروی هوایی عربستان است.

در چنین شرایطی نبرد برای پایتخت، شرایط را به مراتب تراژیک تر خواهد کرد. صنعا با دو میلیون ساکن، شهری است که سریع ترین رشد جمعیت در جهان را دارد. این شهر همچنین با جدی ترین بحران کم آبی روبه روست. حتی پیش از اینکه جنگ مشکلی بر مشکلات این شهر بیفزاید، تخمین زده شده است که آب زیرزمینی صنعا تا سال 2017 به اتمام خواهد رسید. بنابراین آغاز یک جنگ شهری می تواند فاجعه ای تمام عیار باشد.

اما بزرگترین پیامد جنگ در یمن تقویت القاعده در این کشور است که اکنون کنترل 600 کیلومتر از سواحل جنوبی یمن را در دست دارد؛ از حوالی عدن تا مکلا، پنجمین شهر بزرگ یمن و مرکز استان حضرالموت. زمانی که القاعده در آغاز جنگ مکلا را تصرف کرد، 100 میلیون دلار از بانک های این شهر را غارت کرد. این گروه تروریستی اکنون حداقل دو میلیون دلار درآمد دارد به علاوه حدود پنج میلیون دلاری که روزانه از محل قاچاق نفت به دست می آورد. القاعده امروز در یمن قوی تر از هر زمان دیگری است.

ائتلاف سعودی تا همین اواخر القاعده را نادیده گرفته بود. نیروهای هوای عربستان اکنون عملیات های محدودی را علیه مواضع این گروه اجرا کرده اما هنوز بخش گسترده ای از جنوب یمن در کنترل تروریست های القاعده است و شبه نظامیان این گروه مکررا به نیروهای ائتلاف در عدن حمله می کنند.

چه باید کرد؟

هرگونه حل وفصل سیاسی بحران یمن نیازمند تقسیم قدرت میان حوثی ها و دولت مورد حمایت عربستان سعودی است. همچنین باید محلی را برای علی عبدالله صالح، خانواده و حامیان وی پیدا کرد. از سوی دیگر بازسازی ویرانی های گسترده جنگ یمن، اقدامی است که قطعا به حمایت عربستان و امارت نیاز دارد.

با وجود این که واشنگتن از ائتلاف به رهبری عربستان حمایت های اطلاعاتی و لجستیکی کرده، مقام های آمریکایی در ماه های اخیر بر سعودی ها فشار آورده اند که به ماه ها جنگ در یمن پایان دهند. اوباما در سفر خود به ریاض باید ملک سلمان و متحدان آن در شورای همکاری خلیج فارس را تحت فشار بگذارد که جنگ را متوقف کنند. او می تواند به سعودی ها اطمینان دهد که واشنگتن مخالف نقش آفرینی ایران در یمن است و یادآوری کند که آمریکا و متحدانش چند کشتی ایرانی حامل سلاح برای حوثی ها را متوقف کرده اند. اوباما باید تاکید کند که جنگ یمن تمرکز و منابع لازم برای مبارزه با داعش را منحرف کرده و اجازه داده است که القاعده در سایه این جنگ تقویت شود.

* بروس ریدل پس از 30 سال فعالیت در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به اندیشکده بروکینگز پیوست. ریدل یکی از مشاوران ارشد چهار رئیس جمهوری اخیر ایالات متحده در حوزه جنوب آسیا و خاورمیانه و از اعضای شورای امنیت ملی در کاخ سفید بوده است.

منبع: اندیشکده بروکینگز/ ترجمه: بهاره محبی