سیل مهاجرت به اروپا، این بار از شمال آفریقا

دیپلماسی ایرانی: مسئولان اروپایی خود را آماده یک وضعیت فوق العاده برای تامین امنیت مرزهای جنوبی اتحادیه اروپا می کنند تا جلوی خطر موج جدیدی از مهاجرت ها را بگیرند، این بار نه از ترکیه بلکه از کشورهای شمال آفریقا.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، از یک سو آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان تلاش می کند به یک توافق معقول با ترکیه برای جلوگیری از سیل مهاجران از شرق دریای مدیترانه برسد در حالی که از سوی دیگر پناهندگان تلاش دارند خود را به لیبی برسانند تا از آنجا به اروپا بروند.

همچنان سواحل لیبی شاهد فعالیت قاچاقچیان انسان است که از سال گذشته تا کنون توانسته اند 157 هزار پناهنده را روانه اروپا کنند، اینها فقط از سوریه و عراق و افغانستان راهی اروپا نشده اند بلکه بسیاری از آنها اهالی اریتره، نیجریه و سومالی هستند.

تونی باربر، تحلیلگر بریتانیایی در این باره می گوید: «پایان دادن به منازعات مسلحانه در افغانستان و عراق و سوریه نمی تواند سهمی در کاهش سیل مهاجران از منطقه جنوب صحرا به اروپا بگذارد. اروپایی ها توانستند راه ترکیه را برای ورود مهاجران ببندند اما این کار باعث گشودن راه قاچاقچیان انسان از لیبی می شود.»

شاید این انتقاد که تلاش برای توافق با ترکیه برای اتخاذ تدابیر شدیدتر برای جلوگیری از سیل مهاجرت به اروپا به اندازه کافی موثر واقع نشود اما اروپایی ها می گویند راه دیگری جز این پیش رویشان نیست.

اروپا شاهد فروپاشی لیبی است. کشوری که بعد از پنج سال دخالت ناتو در آن برای سرنگونی معمر قذافی، رهبر سابق لیبی هنوز روی آرامش به خود ندیده است و در نوعی هرج و مرج به سر می برد. در پی این آشوب نیروهای مسلح اسلام گرای افراطی توانسته اند به نوار ساحلی دریای مدیترانه برسند، آخرین آن نفوذ داعش به شهر سرت بود که توانست با 5 هزار نیروی خود این شهر را به پایگاه خود تبدیل کند.  

نگرانی کشورهای غربی از افزایش موج تروریسم در لیبی و در پی آن افزایش احتمال فعالیت قاچاقچیان انسان و آغاز دور جدیدی از مهاجرت به اروپا سبب شده است تا آنها در راسشان ایتالیا به فکر دخالت نظامی در لیبی برای مبارزه با داعش بیفتند. بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند که این اقدام به موازات تحرکات مرکل برای رسیدن با توافق با ترکیه برای بستن مرزهایش به روی مهاجران صورت می گیرد.

این در حالی است که کشورهای اروپایی تا زمانی که حکومتی توافقی در لیبی شکل نگیرد تمایل چندانی به دخالت نظامی در این کشور ندارند. با این وجود اروپا خود را در معرض مشکل بزرگی می بیند. چه دولت ائتلافی در لیبی تشکیل شود و احزاب و جریان های سیاسی توافق کنند که دولتی فراگیر به وجود آید چه چنین دولتی تشکیل نشود اروپا در معرض سیل مهاجران این بار از سواحل جنوبی دریای مدیترانه خواهد بود.

اروپا در استراتژی امنیتی اش در شمال آفریقا بر روی الجزایر حساب کرده است. کشوری که سومین منبع صادرات گاز به اروپا بعد از روسیه و نروژ است و بزرگترین ارتش را در غرب جهان عرب در اختیار دارد.

با وجود تناقضات سیاسی اروپا در منطقه، الجزایر اصرار دارد که هیچ گونه دخالت نظامی خارجی در لیبی صورت نگیرد. با وجود فشارهای اروپا به نظر نمی رسد دولت الجزایر آمادگی لازم برای همکاری با اروپایی ها برای جنگ با تروریسم و جلوگیری از مهاجرت های غیرقانونی در منطقه را داشته باشد. افزون بر این اتحادیه اروپا بیم آن دارد که با بیماری عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس جمهوری سال خورده الجزایر حکومت این کشور رو به فروپاشی برود. بسیاری از مسئولان اروپایی انتظار دارند که درگیری شدیدی بر سر قدرت میان جریان های مدنی و ارتش و سازمان امنیتی در بگیرد، به ویژه در سایه کاهش قیمت نفت و گاز که دولت را بر آن داشته از حمایت خود از کالاهای اساسی بکاهد. الجزایر از سال 2011 توانست با صرف پول در جامعه و حمایت از اقتصاد عمومی و افزایش یارانه ها جلوی موج بهار عربی به خاک خود را بگیرد. در عین حال اتحادیه اروپا هیچ برگه ای در اختیار ندارد تا بتواند در شمال آفریقا آن را به بازی بگیرد یا همانند ترکیه به کشورهای این منطقه امتیاز دهد تا بتواند جلوی سیل مهاجرانی که از شمال آفریقا رهسپار اروپا می شوند را بگیرد.

چندی پیش لغو توافق تجاری آزاد بر سر تولیدات کشاورزی سبب شد تا مغرب روابط خود را با کشورهای اروپایی قطع کند، مساله ای که بحرانی گسترده میان رباط با بروکسل به وجود آورد. بروکسل تلاش می کند که از شدت خشم رباط بر سر این اقدام بکاهد تا مغرب را ترغیب کند نقش فعال تری در لیبی ایفا کند. مغرب در لیبی توانست در نزدیک کردن دیدگاه گروه های سیاسی لیبیایی به خوبی عمل کند و عملکرد موفقی از خود نشان دهد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11