نیاز فرانسه به شراکت منطقه‌ای با ایران

دیپلماسی ایرانی: سفر دکتر روحانی، رئیس جمهور ایران به فرانسه در حالی صورت می گیرد که پیش از آن در آبان ماه به دلیل حوادث تروریستی به تعویق افتاده بود. فرانسه یکی از پیشگامان تحریم ایران بوده و در روند مذاکرات هسته ای ایران بعضا مواضع غیرقابل قبولی اتخاذ می کرد. از طرفی اقدامات فرانسه در حوزه سیاست خارجی در منطقه خاورمیانه به خصوص در سوریه و لبنان در تعارض با اهداف ایران به حساب می آمد. اما به نظر می رسد پس از حوادث تروریستی آبان ماه این مواضع تا حدودی تغییر کرده و رویکرد فرانسه نیز مقابله با گروه های افراطی است. با این حال علاوه بر محورهای اقتصادی _ با توجه به هیات اقتصادی که رییس جمهوری ایران را در این سفر همراهی می کنند_ مؤلفه های سیاسی از جمله محورهای حاکم بر مذاکرات روحانی در پاریس خواهد بود. از این رو با پیروز ایزدی، پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به گفت و گو پرداختیم:

تا چه حد فرانسه می تواند از سفر آقای روحانی برای پایان غیبت خسارت بارش در بازار ایران استفاده کند؟

با توجه به اجرای برجام، اینک فرصتی برای لغو تحریم ها به دست آمده و کشورهایی اروپایی می توانند روابط اقتصادی و تجاری خود را با ایران از سر گیرند. فرانسه نیز به عنوان یکی از شرکای مهم تجاری ایران در سال های قبل از تحریم، درصدد به دست آوردن جایگاه و گسترش بازار خود در ایران است. این بازار به خصوص در حوزه صنایع خودرو و حمل و نقل قابل تامل است. از این رو سفر آقای روحانی به فرانسه می تواند گشایشی برای روابط اقتصادی ایران با اروپا به خصوص فرانسه باشد. ایران با توجه به نیازهای خود در حوزه زیرساخت ها و تقویت بنیه صنعتی خود، جذب سرمایه گذاری و انتقال فناوری خواهان انعقاد قراردادها و سندهای همکاری برای رسیدن به اهداف خود است.

فرانسه تا حد بسیار زیادی روی نفوذ تهران بر دولت دمشق برای وادار کردن آن به انعطاف پذیری بیشتر در یافتن راه حل بحران سوریه حساب می کند. از طرفی فرانسه اتحاد و شراکت با عربستان سعودی را برگزیده است. موضوعی که دیپلماسی فرانسه را در قبال روابطش با ایران از یک سو و از سوی دیگر با عربستان در وضعیت بسیار انتقادی قرار می دهد. این دیدار با چنین محورهایی چه پیامدهایی را به همراه خواهد داشت؟

پس از اقدامات تروریستی و افراط گرایی در فرانسه که به صورت گسترده و بی سابقه ای روی داد، پاریس مبارزه با تروریسم و افراط گرایی را در دستور کار خود قرار داد. فرانسه بر این عقیده است که ایران با توجه به نفوذ منطقه ای و منافع مشترکی که در مبارزه با تروریسم دارند، می تواند شریک و همکار خوبی باشد. به همین دلیل درصدد استفاده از این نفوذ است. درباره سوریه نیز، پس از حوادث نوامبر گذشته در پارس، شاهد تعدیل مواضع فرانسه هستیم. از طرفی فرانسه روابط نزدیکی با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان و قطر دارد. این روابط بر اساس نیازهای اقتصادی و بازار این کشورهاست. با وجود آنکه در محافل سیاسی فرانسه، اقدامات حمایتی عربستان از جمله مالی و لجستیکی از گروه های تروریستی مشهود است، اما پاریس نتوانسته تجدید نظری اساسی در روابط خود با این کشورها به وجود آورد. با این عین حال فرانسه خواهان آن است که راه هایی برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی در منطقه بیاید تا از تهدیداتی که متوجه اش شده، بکاهد.

یکی از بحث های مشترک ایران و فرانسه، مساله لبنان و چالش ریاست جمهوری است. تا چه حد این سفر می تواند به تعیین راه حل یا روشی برای انتخاب رئیس جمهور لبنان بیانجامد؟

بحران ریاست جمهوری لبنان همواره یکی از مسایل مورد بحث میان ایران و فرانسه بوده و حتی طی دو سال اخیر نمایندگانی از دولت فرانسه برای بحث در این باره به ایران سفر کردند. به نظر می رسد گشایشی در این زمینه صورت گرفته باشد. حمایت های سمیع جعجع از ریاست جمهوری میشل عون با وجود مخالفت برخی گروهای دیگر زمینه را برای رسیدن به راه حل میان ایران و فرانسه نزدیک کرده است. ایران نیز با توجه به نفوذ روی حزب الله می تواند اثرگذار باشد و از این منظر نقش ایران برای فرانسه مهم است.

فرانسه یکی از کانون های لابی صهیونیستی است. پس از آنکه اسرائیل در مذاکرات هسته ای از اوباما ناامید شد، به سمت فرانسه آمد و فرانسه هم سعی می کرد تا حدودی منویات اسرائیل را در پرونده هسته ای در نظر بگیرد. این سفر چه تاثیری بر روابط فرانسه و مواضع اسرائیل خواهد داشت؟

لابی های قدرتمند اسرائیلی در صحنه سیاسی فرانسه، موجب شده این کشور همواره یکی از مدعیان ضمانت کننده امنیت اسرائیل باشد. از طرفی درباره مواضع بعضا تندی که فرانسه در روند پرونده هسته ای ایران داشت، اینگونه ادعا می شد که وجود لابی صهیونیستی و کشورهای حوزه خلیج فارس بی تاثیر نبوده است. اما اکنون فرانسه بیشتر به دنبال منافع خود در خاورمیانه است. ضمن آنکه بر رابطه و حفظ امنیت اسرائیل تاکید می کند ولی به نظر نمی رسد که اسرائیل چندان تاثیرگذار باشد. با توجه به اینکه در حال حاضر فرانسه هم از نظر امنیتی و هم اقتصادی به نقش آفرینی ایران نیاز دارد.

فرانسه از جمله کشورهایی است که مساله اسلام هراسی در آن قابل توجه است. این سفر تا چه میزان می تواند به تغییر فضای اسلام هراسی، ایران هراسی و محدودیت علیه مسلمانان کمک کند؟

پس از توافق هسته ای گشایشی در فضای پسابرجام نسبت به ایران در بین افکار عمومی اروپا به وجود آمد. سفر آقای روحانی به فرانسه نیز در سایه این جو مثبت صورت می گیرد. گفت وگوها و بازدیدها می تواند به تغییر فضای ایران هراسی کمک کرده و آن را ضعیف تر کند. ایران نماینده اسلام معتدل و مخالف خشونت است. ایران معتقد به برقراری صلح است. به راحتی میان افکار عمومی مقایسه ای میان روایت ایران از اسلام و روایت گروه های افراطی از اسلام صورت می گیرد. این به تضعیف مساله ایران هراسی در جامعه فرانسه می انجامد.

انتشار اولیه: پنج شنبه 8 بهمن 1394 / انتشار مجدد: شنبه 17 بهمن 1394