ائتلاف کاغذی عربستان برای مبارزه با تروریسم

نصرت الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن و تحلیلگر مسایل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: شاید این را باید از وقایع خنده دار روزگار دانست، کشوری که خود با سیاست ها و اقداماتش پشتیبان و تامین کننده اصلی و اولیه نیازهای داعش و سایر گروه های تندروی سلفی است و با کمک های مالی و تسلیحاتی به آنها جنگ فرقه ای در منطقه را به راه انداخته، در یک اقدام تبلیغی، سبک و فرصت طلبانه با کمک 34 کشور مسلمان ائتلاف ضد تروریسم تشکیل داده تا با تروریسم و آشوب در خاورمیانه مبارزه کند! اما خنده دارتر حضور یمن و لیبی با اوضاعی که در این کشورها حاکم است و یا قرار دادن نام کشورهای دیگر با اعمال روش های قیم مآبانه در این ائتلاف است! دولت سعودی خود با صدور بیانیه ای و نام بردن از این کشورها اعلام کرده که آنها تصمیم گرفته اند با تشکیل ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی، با تروریسم، فساد و آشوب در کشورهای مسلمان مبارزه کنند. گویی سوریه ای که سیاست عربستان منجر به نابودی تمامی زیرساخت هایش شده و آلام سنگینی بر مردم آن وارد شده که شاید تا قرن ها التیام پیدا نکند، مردمش مسلمان نیستند.

گرچه این اقدام عربستان و متحدانش بیشتر برای مداخله در سوریه است نه مبارزه با تروریسم که خود به وجود آورنده آن است، اما این روند نیز آنجایی آغاز شد که اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا با بزرگنمایی نقش نظامی ایران در سوریه نقش برنده ایران در این کشور را در حضور نیروی زمینی دانسته و با راهنمایی غلط از کشورهای عربی درخواست کرد که با تجهیز نیروی زمینی خود آن را به سوریه اعزام دارند تا بتوانند همچون ایران در این کشور بر سیر تحولات اثر داشته باشند.

متاسفانه غرب به دلیل عدم شناخت صحیح از منطقه و تحولاتش و عدم شفافیت سیاست و اهدافش در منطقه، درک نمی کند تلاش های چند ساله عربستان برای سرنگونی بشار اسد به باد رفته و سعودی ها مهره سوخته و خود را در تحولات سوریه بازنده می بینند. بنابراین این کشور به دلیل عدم بی طرفی و روند تخریبی سیاست خارجی اش در چهار سال گذشته نمی تواند مدعی هیچگونه نقش آفرینی و تاثیر گذاری بر روند آتی سوریه باشد. تاسف بیشتر آنست که سیاست خارجی به طور عام و دستگاه متولی آن یعنی وزارت امور خارجه نیز بدون راهبرد، برنامه و سیاست طراحی شده، دائما انفعالی و به دنبال تحرکات این کشور و تحولات منطقه روان است. مطالبی هم که هر از چند گاهی همچون مصاحبه اخیر معاون این وزارتخانه به بیرون درز پیدا می کند نشان از نگرش سطحی به تحولات درونی این کشورهاست که با چند جمله تقطیع شده و یا تعریف و تمجید از تاریخ و تمدن ایران قند در دل این افراد آب می شود! ولی برای قضاوت خوانندگان عزیز دو مصاحبه زیر را عینا" می آورم: عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی در پاسخ به سوال سردبیر نشریه اللواء لبنان گفت: "با وزیر امور خارجه ایران درباره همه امور منطقه نظیر یمن، سوریه و عراق صحبت شده است. ایران در این کشورها مداخله دارد و نقشی منفی ایفا می کند. این یک واقعیت است و باید آن را بگوییم. ما دقایق اندکی در حاشیه نشست کشورهایی که درباره بحران سوریه گردهم آمده بودند ملاقات کردیم اما تصوراتی مبنی بر اینکه توافق یا تفاهم یا معامله ای صورت گرفته باشد درست نیست. ما همانگونه که در گذشته نیز گفته ایم به ایجاد بهترین روابط با ایران چشم داشته ایم. ایران یک کشور اسلامی و همسایه است. ما به تمدن ایران و تاریخ این کشور احترام می گذاریم اما در عین حال مشکلاتی با ایران داریم. بنا به دلایلی که قبلا ذکر کرده ایم نظیر مداخله های ایران در امور کشورهای منطقه ، ایفای نقش منفی این کشور در منطقه، حمایت ایران از تروریسم و دیگر موارد، که این مسائل نمی توانند در شکل گیری روابط مثبت با کشورهای منطقه سهیم باشند. ما امیدواریم بتوانیم روابطی مبتنی بر حسن همجواری و عدم مداخله در امور دیگران داشته باشیم. امیدواریم ایران شیوه ها و رفتار خود را تغییر دهد تا بخشی مثبت از منطقه باشد."

و اما معاون وزارت خارجه ایران در گفت وگو با شبکه العالم، تلویزیون عربی جمهوری اسلامی گفته است عربستان سفیر جدیدی به تهران معرفی کرده است و با دیدار اخیر وزرای خارجه دو کشور، 'سطحی از گفت وگوها' میان ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و مسائل منطقه ای آغاز شده است. وی همچینین با اشاره به دیدارهای سفیر ایران در ریاض با مقام های سعودی، ابراز خوش بینی کرد که این دیدارها زمینه را برای "تعامل بیشتر" فراهم کند.

من قضاوتی در این مقاله در زمینه صت و سقم مطالب طرف عربستانی نمی کنم و بررسی عملکرد سیاست خارجی ایران را به مقاله دیگری واگذار می کنم. اما متوجه نمی شوم چگونه می توان نه تنها در مقابل اقدامات موذیانه عربستان در منطقه و جهان علیه ایران در طول چهار سال گذشته همراه جمع کردن دلبخواه تعدادی از گروه های مخالف دولت سوریه در ریاض و هم اکنون تشکیل ائتلاف کاغذی برای اعزام نیروی زمینی به سوریه و در کنار نکات منفی این مصاحبه وزیر خارجه عربستان به این نتیجه رسید که گفتگو بین ایران و عربستان آغاز شده و امیدوار به بهبود و تعامل بود؟

نمی دانم مسئولین وزارت امور خارجه چگونه می خواهند نقش منفی سعودی ها که خواهان عدم مداخله ایران نه در امور خودشان بلکه امور دیگران هستند را تبیین کرده و راهبردی مناسب برای رویارویی با این سیاست توهم آمیز طراحی کند؟ این جمله بیانگر آنست که عربستان خود را متولی و قیم کشورهای دیگر می داند و انسان را یاد گنده لات های محلات اما اینبار در سیاست منطقه ای می اندازد. با رویکرد جزایر پراکنده و ایجاد شرکت سهامی نه تنها نمی توانیم به پاسخگوئی به نیازهای اصلی جامعه و مردم بپردازیم. سیاست خارجی نیاز به خانه تکانی دارد تا بتواند با ارائه طرحی کارآ، منسجم ، راهبردی، دورنگری و دقت تمام و با درک حساسیت زمانی و بحرانی که سعودی ها خود را با آن گرفتار کردند به رویاروئی با مشکلات رفت و مسائل منطقه و کشور را حل کرد. انشاالله!