فرجام خوش بازار با برجام

دو روز گذشته اقتصاد ایران پس از مدت ها بلاتکلیفی و نگرانی ٢خبر مهم و خوش را شنید. همه رفتارها و عملکردهای اقتصادی که در یک سال اخیر با احتیاط پیش می رفت و بازار سرمایه را در وضعیتی قرار داده بود که منجر به نامه ٤ وزیر شود، با تصویب نهایی برجام و گفته های رئیس جمهوری در رونمایی از بسته تازه، بیش از هر چیز دیگری بازار را تحت تأثیر قرار داد. گرچه این بسته یک مجموعه همه جانبه و تا حدودی کامل بود اما محور اصلی این بسته اقتصادی و برنامه های اقتصادی دولت درحالی مطرح شد که تصویب برجام، یک تحرک واقعی برای آینده بازار بود. بیشترین عکس العمل ها در بخش اقتصاد، صبح دیروز آغاز شد و حالا بین کارشناسان و فعالان اقتصادی موج خوش بینی تازه ای را ساخته است.
 
به گزارش شهروند، با صحبت های رئیس جمهوری، مهم ترین نکته ای که عیان شد این است که به زودی اقتصاد، امید و بهبود قطعی را برای یک آینده بهتر تجربه خواهد کرد. آینده ای که می تواند کشور را دوباره از نو بسازد و ترمیم کند. این امید با قطعیت پیدا کردن برجام و تصویب و تأیید آن توسط شورای نگهبان و همزمان با گفته های رئیس جمهوری درمورد وضع اقتصادی و برنامه های کوتاه مدت دولت برای بهبود اقتصاد و رونمایی از بسته ضد رکود (توسط سیف، نوبخت و طیب نیا) که روز شنبه انجام می شود؛ فضای اقتصاد را به کلی دگرگون خواهد کرد.
 
در واقع همه این خبرها، توانست دوباره امید را به اقتصاد بازگرداند و بازار اوراق بهادار تهران را با رشدی ٥٣٨ واحدی در روز آخر معامله هفته شاداب کند. همه علایم تأیید می کند که این امید یک واقعیت است هرچند که سختی های خودش را به دنبال داشته باشد و افت و خیز نزولی کوتاه مدت را هم در پی داشته باشد.
 
عکس العمل بازار سکه و ارز
 
بر اساس گزارش «شهروند»، بازار طلا و ارز در روزهای پس از سخنان رئیس جمهوری عکس العملی مثبت نشان داد. رشد حداقل ٦ هزار تومانی سکه طلا و حتی افزایش ٣٢٣ تومانی در هر گرم طلای ١٨ عیار یکی از همین عکس العمل های مثبت در بعد سرمایه گذاری بود. این استقبال از این جهت به پای حرف های رئیس جمهوری گذاشته شد که در آستانه ماه محرم بودن نمی توانست موجب افزایش تقاضا و به تبع آن افزایش قیمت شود و از طرف دیگر قیمت اونس جهانی نیز فقط ٢٤ سنت افزایش داشته است. بنابراین جهش یکباره و ماندن در قیمت ٩٤٥ هزار تومان با افزایش قیمت ٦ هزار تومانی و بسته شدن بازار بیشتر مرتبط با حرف های رئیس جمهوری می توانست باشد. در ضمن قیمت دلار نیز نوسان چندانی را در روز قبل نداشت.
 
بورس، نگاه به آینده
 
بورس در روزهای گذشته به شدت خودش بود؛ به این معنا که به هیچ خبری روی خوش نشان نداد و اخبار گوناگون نتوانست بازار سهام را گول بزند و حتی حرکتی کوتاه و کوچک رو به بالا داشته باشد. برجام به مجلس رفت و توافق نسبی و بیانیه اش نیز اعلام شد اما هیچ کدام از این اخبار نتوانست بازار سهام را تهییج کند و رشدی به آن بدهد. آن هم به این دلیل بود که هیچ کدام از این اخبار نمی توانست آینده خوبی را تصویر کند و امید برای آینده داشته باشد. بازار سهام همیشه بازار آتی نگر و سرمایه گذاری برای آینده است و بدون یک تصویر روشن از آینده این بازار هیچ حرکتی نخواهد کرد. چنان که در ٦ ماه گذشته و به خصوص در یکی دو ماه اخیر هیچ خبری نتوانست تاثیری در مثبت شدن و رونق بازار سهام داشته باشد. اما پس از صحبت های رئیس جمهوری و اخباری که نشان می داد امید به آینده و روزهای بهتر حتمی است به یکباره بازار با ٥٣٨ واحد رشد به استقبال روزهای آینده رفت. حتی با توجه به اخباری که رئیس جمهوری در مورد اوراق مشارکت، صکوک و... دادند باعث شد تا فرابورس هم به این اخبار روی خوش نشان بدهد. همین نکته مهم نشان می دهد که این بار بازگشت بازار و رونق حتمی است.
 
اهداف کمی وجود نداشت
 
گفت وگوی تلویزیونی رئیس جمهوری پس از همه مشکل ها و چالش هایی که بر سر اقتصاد ایران و خروج از رکود وجود دارد می تواند راهنمای کلی برای فعالان اقتصادی باشد. گرچه برخی از فعالان انتظار داشتند که رئیس جمهوری برای اقتصاد ایران رمزگشایی های بیشتری کند و شاید هم بهتر و واضح تر به مشکل های اقتصادی بپردازد.
 
محمدرضا پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ازجمله کارشناسانی است که معتقد است رئیس جمهوری باید با قدرت و وضوح بیشتری به تشریح وضع و مشکل های اقتصادی بپردازد. او توضیح می دهد:  برنامه اعلام شده برای خروج از رکود کامل و جامع نیست. برای مثال دیدگاه رئیس جمهوری عدم افزایش نقدینگی است که این مغایر با هدف خروج از رکود است. با این حال صحبت های رئیس جمهوری نکات خوبی داشت اما انتظارات فعالان اقتصادی را برآورده نکرد. پورابراهیمی اضافه می کند:  انتظار این بود که محورهای مشخص، کامل و کمی برای خروج از رکود ارایه شود اما به غیر از یکی دو مورد که گفته شد در آینده برنامه آن تدوین می شود، هیچ برنامه ای که جزییات و اهداف کمی داشته باشد، مطرح نشد.
 
وی افزود:  برخی صحبت ها در تعارض با هدف خروج از رکود بود مانند این که هدف دولت تک رقمی کردن تورم تا پایان سال است. این هدف مغایر با سیاست های خروج از رکود است. در شرایط کنونی اولویت باید سیاست های ضدرکودی باشد و باید جایگزین سیاست های ضدتورمی شود.
 
همه دولت یکدست باشند
 
برخی کارشناسان به این موضوع اشاره دارند که این گفت وگو می تواند نشانه خوبی باشد که این تغییرها از بدنه خود دولت شروع شده و می توان به آن امیدوار بود. دیگر آن که با این اتفاق باید همه ارکان دولت به دنبال اجرای این سیاست ها باشند. سعید لیلاز کارشناس اقتصادی اعتقاد دارد برای اجرایی شدن سیاست های اقتصادی دولت، همه نظام باید پشت این سیاست ها بایستند. او توضیح می دهد:  ارایه بسته سیاست های اقتصادی از سوی دولت نوعی استارت برای تحول اقتصادی است اما همه نظام باید با وفاق جمعی خودروی اقتصادی را به جلو هدایت کنند. رئیس جمهوری معتقد است که سال ٩٥ وضع اقتصادی کشور بهتر خواهد بود.
 
لیلاز اضافه می کند:  پیش بینی من هم این بود که برجام خیلی در اقتصاد ما تاثیرگذار نخواهد بود و هیچ خدشه ای به استدلال قبلی من وارد نشده و مجموعه سخنان رئیس جمهوری نیز این بود که می خواهم کارهایی برای بهبود اقتصاد انجام دهم، نه آن که با اجرای برجام اقتصاد خودبه خود درست شود.استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد:  البته همین ٧هزار و ٢٠٠ میلیارد تومانی که رئیس جمهوری قول دادند به اقتصاد تزریق شود، از راه آزاد شدن منابع به دست می آید اما اینها رقمی نیست اما اتفاق مثبتی که رئیس جمهوری در بحث آینده اقتصاد کشور خبر دادند به طور کامل برخاسته از اجرای توافق هسته ای نیست، بلکه مجموعه ای از تحولات است؛ چرا که خود توافق هسته ای قرار است فقط به اقتصاد یک تحرک ببخشد و در اصل استارت کار را می زند.
 
حرف ها، پیشنهادها
 
کل اقتصاد و بیش از هر چیز بخش خصوصی و فعالیت هایش اهمیت دارد. به نظر می رسد گفته های رئیس جمهوری و هر آنچه که به آن پرداخته شد، حرف دل بخش خصوصی بوده است؛ از آن جهت حرف دل بخش خصوصی بوده که قرار است با توجه به محورهای اقتصاد مقاومتی از این پس حرف اول در اقتصاد را بخش خصوصی بزند. محسن جلال پور رئیس اتاق بازرگانی ایران می گوید که «ما (بخش خصوصی و اتاق بازرگانی) به دولت پیشنهاداتی برای خروج از رکود ارایه داده بودیم. راهکارهایی که شب گذشته رئیس جمهوری در تلویزیون اعلام کرد؛ عمده آن مربوط به پیشنهادات اتاق بازرگانی بود».
همین نکته نشان می دهد این بار عزم دولت برای تغییر وضع و بهبود آن جزم و به هر طریقی سعی در بهبود و ترمیم اوضاع اقتصادی دارد. جلال پور توضیح می دهد:  بکارگیری این سیاست ها به احتمال زیاد اقتصاد کشور را به سمت اقتصاد انبساطی می برد و ما نیز امیدواریم که از این مسیر عبور کنیم.
و این مهمترین نکته در صحبت های رئیس جمهوری است که نشان می دهد همه اقشار جامعه این صحبت ها را جدی گرفته اند و امیدی تازه به اقتصاد ایران آمده است.
 
گرچه بخش هایی از بخش خصوصی هنوز به این موضوع فکر می کند و بدبین است که حل مشکل هایی مانند کمبود نقدینگی یا تورم همزمان با رکود را در کدام بخش از سیاست های کنونی دولت می توان دید. کما این که آرش نجفی عضو اتاق بازرگانی معتقد است مشکلات عدیده ای گریبان تولیدات داخلی را گرفته و مانع از رسیدن این بخش به اهداف مورد نظر شده است. طبیعی است که با وجود چنین موانعی تولید نتواند با برنامه های دولت منطبق باشد. در این شرایط به هیچ تولیدکننده ای اجازه نمی داد تا به اهداف مورد نظر خود دست یافته و خود را با برنامه های دولت هماهنگ کند. با وجودی که برخی از تولیدکنندگان خواهان تزریق نقدینگی و استفاده از تسهیلات هستند اما از طرفی ورود نقدینگی باعث تشدید تورم خواهد شد، بنابراین راه حل ایجاد رونق در این بخش به طور قطع تزریق و تأمین نقدینگی نیست و دولت باید راه حل دیگری اتخاذ کند. در مجموع به نظر می رسد پس از دو سال و اندی که از شروع به کار دولت می گذرد، به نتایجی رسیده و توانسته برای برخی از مشکل ها و چالش هایی که پیش روی اقتصاد است، راه حل هایی پیدا کرده و از آن مهم تر به درستی این مشکل ها را شناسایی کند.

منبع: شهروند