بقای اسد بهای نابودی داعش

نویسنده: جیمز فارول * و جورج بیبه **

دیپلماسی ایرانی: تصمیم روسیه برای انجام حملات هوایی در سوریه با وجود هشدارهای ایالات متحده، واشینگتن را با انتخاب های ناراحت کننده ای مواجه کرده است. اگر حملات روس ها موفقیت آمیز باشد و موجب تضعیف مخالفان سوری شود، بازیگران منطقه ای به گونه فزاینده ای به مسکو به عنوان یک قدرت بانفوذ نگاه خواهند کرد که توانسته تلاش های ما در جهت منزوی کردن روسیه به خاطر اقداماتش در اوکراین را ناکام بگذارد. اگر عملیات روس ها شکست بخورد و حکومت اسد تضعیف شود، داعش یا دیگر گروه های تندرو خلاء قدرت در سوریه را پر خواهند کرد.

با این حال فرار از این معما همچنان ممکن است. تعامل فوری برای پیشبرد سیاسی در سوریه بهترین گزینه ما برای جلوگیری از جریان پناهندگان و بازیابی نقش رهبری ایالات متحده است. همچنین کلید این حل و فصل ممکن است در عربستان باشد.

مسکو از یک دوگانگی در انتخاب اهداف نظامی استفاده می کند: گروه هایی که از حکومت اسد و نهادهای دولتی حمایت می کنند و آنهایی که مخالف آنها هستند. از دید مسکو هر کسی که با دولت اسد مخالف است متحد عملی داعش و دیگر گروه های افراط گرا است، حتی اگر اهداف مشترکی با افراط گرایان نداشته باشند.

رویکرد مسکو شامل عدم درک تنوع پیچیدگی های اجتماعی و فرقه ای سوریه است، اما به این باور دارند که سقوط اسد موجب قدرت یابی بی رحم ترین نیروهای سوریه یعنی داعش و جبهه النصره که وابسته به القاعده است، خواهد شد. استدلال روس ها در این زمینه رشد گروه های افراطی در لیبی، پس از سقوط قذافی است.

رویکرد «ما یا آنها» نیروهای روسیه موجب سخت تر شدن تصمیم گیری برای کشورهایی می شود که به دنبال حذف اسد و مبارزه با داعش هستند. ایالات متحده سعی دارد تا هم اسد را حذف کند و هم با داعش مبارزه کند. تلاش های ما برای حرکت در میان این دو خط و حمایت از گروه های مخالف معتدل شکست خورده است. حملات روسیه موجب شده است این رویکرد قابل دوام نباشد و خطر بیشتری داشته باشد. اقدام تعادلی ترکیه با مشکلات دیگری روبه رو شده است. رجب طیب اردوغان به طور همزمان تلاش کرده است تا سرنگونی اسد، شکست داعش و سرکوب گروه های کرد را با هم دنبال کند. مداخله روسیه موجب تکه تکه شدن این رویکرد ترکیه شده است.

عربستان با دشوارترین و مهمترین انتخاب روبه رو شده است. روابط میان ریاض و مسکو هیچ وقت نزدیک نبوده است. اما تابستان گذشته با سفر جانشین ولیعهد عربستان به مسکو و امضای قراردادهای همکاری اقتصادی و دعوت از پوتین برای سفر به ریاض، تلاش هایی برای بهبود روابط میان دو کشور صورت گرفت. شاید سعودی ها با این اقدام به دنبال نرم تر کردن موضع حمایت از اسد سوریه و تحت فشار قرار دادن ایالات متحده به منظور عدم توافق هسته ای با ایران بودند.

هرگونه امید در ریاض برای به منظور بهبود روابط با روسیه که منجر به کاهش حمایت آنها از اسد شود، هم اکنون از بین رفته است. حالا سعودی ها حمایتشان از نیروهای مخالف سوری را افزایش می دهند یا به دنبال مصالحه خواهند رفت؟ افزایش حمایت ها از مخالفان خطر مقابله نظامی با روسیه را افزایش می دهد و افراط گرایان را در وضعیتی قرار می دهد که می توانند تهدیدی برای خاندان سلطنتی سعودی باشند. با این حال مذاکره برای دستیابی به یک توافق با مسکو هم نفوذ روس ها در منطقه را افزایش می دهد و این مسئله می تواند تبعات غیرقابل پیش بینی ای برای منافع روسیه داشته باشد.

مداخله روسیه در سوریه به شدت انتخاب سیاست هایمان را محدود کرده است. ما دیگر نمی توانیم همزمان به هر دو آرزوی سرنگونی اسد از قدرت و جلوگیری از صعود داعش و یا دیگر افراط گرایان خشونت طلب به قدرت در سوریه برسیم. قبول ادامه حکومت علوی ها در سوریه شاید بهایی است که ما باید برای حذف داعش بپردازیم.

ما نمی توانیم به اهدافمان در خاورمیانه یا اروپا بدون در نظر داشتن منافع روس ها دست پیدا کنیم. ایالات متحده گزینه های محدودی در اختیار دارد، اما امید داشتن به شکست پوتین در بازی شطرنج، گزینه بدتری است.

* کارشناس امینت ملی و مشاور نیروهای عملیات ویژه ایالات متحده

** مسئول سابق بخش تحلیل روسیه در سازمان سیا

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند