دست‌پاچگی حماس از سفر عباس به تهران

دیپلماسی ایرانی: تصمیم محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی برای سفر به تهران سروصدای بزرگی به پا کرده است. به ویژه از لحاظ زمان بندی آن که دقیقا بعد از امضای توافق نهایی هسته ای تنظیم شده و روابط تهران و حماس نیز متشنج شده است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، احمد مجدلانی، یکی از اعضای کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین که به تازگی از سفر ایران بازگشته است گفت که محمود عباس، رئیس حکومت خودگران فلسطینی ظرف دو ماه آینده در سفری رسمی به تهران سفر خواهد کرد.

مجدلانی گفت که در سفر خود به تهران درباره چگونگی سفر هیئتی رسمی از فلسطین به ریاست عباس با طرف های ایرانی بحث و تبادل نظر کرده است.

وی در ادامه افزود: «سفرم به تهران درباره چگونگی گشایش افق های جدید در روابط ایران با فلسطین و بهبود روابط فلسطینی – ایرانی و چگونگی گسترش روابط دو جانبه بود و درباره چگونگی سفر عباس به تهران نیز صحبت هایی انجام شد.»

وی همچنین گفت: «در این گفت وگوها درباره چگونگی تقویت روابط دو جانبه از طریق تشکیل کمیته های مشورتی در پرونده های سیاسی و مبادلات تجاری و فرهنگی و آموزشی همچنین ارتباط میان دانشگاه ها و گسترش روابط دو جانبه در تمامی زمینه ها بحث و تبادل نظر شد.»

این در حالی است که سفر عباس به تهران از هم اکنون باعث نگرانی برخی کشورهای متخاصم عربی شده است. بعضی از تحلیلگران بر این اعتقادند که ایران سفر عباس به تهران را فرصتی برای بیرون کشیدن تدریجی پرونده فلسطین از دست مصر و عربستان سعودی می داند. به اعتقاد آنها ایران برگه فلسطینی را ابزاری مناسب برای فشار به قدرت های عربی می داند. به ویژه که از یک سو مصر درگیر جنگ با تروریسم است و از سوی دیگر رهبران عربستانی نیز پرونده جنگ با الحوثی ها در یمن را دنبال می کنند و این درگیری ها می تواند فرصتی را برای تهران برای به دست گرفتن پرونده فلسطینی فراهم کند.

درباره انگیزه های عباس برای سفر به تهران نیز بعضی از تحلیلگران می گویند رئیس حکومت خودگردان فلسطینی بعد از آن که دید قطار صلح پس از تلاش های جان کری در ژوئن 2013 از حرکت ایستاد و مذاکرات به بن بست رسید و اسرائیل همچنان بر کارشکنی در از سرگیری مذاکرات با فلسطین ادامه می دهد و بر ادامه شهرک سازی ها تاکید دارد، سرخورده شده و به دنبال راهکاری برای خروج از این بن بست بر آمده است. برای همین امیدوار است که ایران بتواند بعد از امضای توافق هسته ای با قدرت های بزرگ جهانی کمک کند تا گامی بزرگ برای خروج این پرونده از بن بست برداشته شود.

در عین حال عده ای نیز بر این اعتقادند که تهران می خواهد از پرونده فلسطین به عنوان برگه فشاری برای تسویه حساب با غرب و تاثیرگذاری بر پرونده فلسطینی به سود خود استفاده کند.

ناظران می گویند توافق هسته ای تنها عامل عزم عباس برای سفر به تهران نیست بلکه تاثیرگذاری و ارتباطاتی که تهران با گروه های اسلامی فلسطینی به ویژه حماس و جهاد اسلامی دارد نیز می تواند در پرونده آشتی فلسطینی – فلسطینی موثر باشد.  

در عین حال تنشی که در روابط تهران با حماس به وجود آمده از جمله دلایلی است که عباس را برانداشته به تهران سفر کند و روابط تیره خود را با ایران احیا کند. عباس به این ترتیب می تواند به حماس این پیام را بفرستد که می تواند حتی با نزدیک ترین متحدان آن ارتباط بگیرد و آن را بیش از پیش منزوی کند. این مساله سبب شده است تا محمود الزهار، یکی از رهبران حماس فورا دست به کار شود و در سریعترین زمان ممکن هیئتی را به تهران اعزام کند. زهار در این باره گفت: «انتظار می رود به زودی هیئتی از حماس متشکل از رهبران حماس در غزه به جمهوری اسلامی ایران سفر کند.»

روابط تهران با حماس در برهه های اخیر به ویژه بعد از تشدید رفتارهای خصمانه حماس با حکومت بشار اسد به شدت رو به تیرگی نهاده است. حماس که شاخه فلسطینی اخوان المسلمین محسوب می شود اخیرا نیز درصدد برقراری رابطه نزدیک با عربستان بر آمده است. در همین چارچوب بود که خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس به عربستان سعودی سفر کرد و با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان دیدار کرد در حالی که بارها از سفر به تهران امتناع کرده است. این مساله باعث خشم ایرانی ها شده و بارها پرسیده اند چرا باید مشعل سفر به عربستان را بپذیرد اما از سفر به ایران خودداری کند؟ ایران سفر مشعل به عربستان را کودتایی علیه خود می داند.

در همین رابطه گفته می شود تهران در اعتراض به رفتارهای غیرقابل توجیه حماس و شخص خالد مشعل سفر او به تهران را لغو کرده است.

از سوی دیگر پیش بینی می شود رویگردانی ایران از حماس باعث تشدید اختلافات درونی حماس شود چرا که شاخه حماس در غزه و کتائب عزالدین القسام با مشعل بر سر رابطه با ایران اختلاف نظر پیدا کرده اند. منابع فلسطینی می گویند رهبران بارز حماس از مشعل انتقاد می کنند که عامل تخریب روابط با سه متحد اصلی شان یعنی ایران و سوریه و حزب الله است. این منابع بعید نمی دانند که شاخه عزالدین القسام علیه شاخه سیاسی حماس که اکثر آنها در خارج از نوار غزه به ویژه در قطر هستند، کودتا کنند.

برخی می گویند رئیس حکومت خودگردان فلسطینی تلاش دارد از این تنش نهایت استفاده را ببرد و روابط خود را با تهران بهبود بخشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: شنبه 24 مرداد 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 3 شهریور 1394