زلزله بازار خودرو برای چینی ها چند ریشتر است؟

به گزارش «تابناک» بازار خودروی کشور بعد از حصول توافق هسته ای و طی یک هفته گذشته عملا شاهد یک بلوا و پیچیدگی روانی شده است. در حالی که از مدتها پیش بسیاری منتظر توافق هسته ای برای ایجاد تغییرات در وضعیت تولید و بهای خودرو در کشور بودند، تحولات اخیر بازار خودرو حاکی از سرگردانی شدید در این بازار است.

یکی از انتظارات روانی مصرف کنندگان این بود که بعد از توافق، بهای خودروهای داخلی و خارجی موجود در بازار شاهد کاهش ملموس باشد. اتفاقی که البته هرچند تا حدی رخ داده است، اما بسیار جزئی بوده و بخش اعظم آن نیز مربوط به بازار حاشیه ای است و نه مربوط به تولیدات کارخانه ای. آنچه هنوز بر قرار است، قیمت های سابق و شرایط فروش پیشین در بین خودرو سازی های داخلی است و اتحادها و ائتلاف های این تولید کنندگان گویا از مدتها پیش برای یک چنین شرایطی شکل گرفته است.

این نکته را از میان سخنان اخیر وزیر صنعت و معدن و تجارت نیز به خوبی میتوان دریافت. محمدرضا نعمت زاده اظهار کرده: افزایش یا کاهش قیمت خودرو دست ما نیست بلکه تعیین قیمت در بازار مصرف انجام می شود و تا زمانی که در کشور تورم وجود دارد، امکان کاهش قیمت خودرو وجود ندارد. وی تصریح کرده: ما فقط تلاش می کنیم تا از افزایش قیمت خودرو جلوگیری کرده و با افزایش تولید داخلی توانمان را در این عرصه بالا ببریم.

پس تکلیف بهای خودروهای داخلی با این سخنان مشخص است و کما فی السابق نمیتوان انتظاری را برای کاهش قیمت های تولیدات داخل در بازار داشت. اما آنچه از پس توافق هسته ای منجر به زلزله ای در بازار خودرو شده است را باید در جای دیگری جستجو کرد: ورود هیأت های تجاری به خصوص از کشورهای اروپایی به ایران که میتواند به سرعت برق بازار خودروی کشور را دگرگون کند.

در بین هیئت 60 نفره تجاری آلمان که امروز تهران را ترک میکنند، دو خودرو ساز معروف این کشور یعنی فولکس واگن و دایملر نیز حضور داشتند و قطعا مذاکراتی بین آنها و تولیدکنندگان داخلی برای ایجاد خط تولید خودروهای جدید صورت گرفته است. این در حالی است که هیئت فرانسوی نیز که وزیر خارجه این کشور یعنی فابیوس در راس آن است به زودی روانه ایران خواهد شد.

برخی بر این باور هستند که مذاکرات فرانسوی ها با خودرو سازان ایرانی حتی پیش از مذاکرات و درو از چشم رسانه ها برگزار شده است و اکنون با حضور فابیوس در ایران به احتمال بسیار زیاد موضوع تولیدات فرانسوی در ایران نیز تعیین تکلیف خواهد شد. البته اشاره به مذاکرات فرانسوی ها با ایرانی ها به دور از فضای رسانه ای بیش از همه میتواند ناشی از حساسیت های افکار عمومی به حضور فرانسویان در بازار خودرو هم به دلیل سابقه شرکت های فرانسوی و هم به دلیل مواضع این کشور در مذاکرات باشد.

این در حالی است که ایتالیا نیز قرار است به زودی هیئت تجاری خود را به ایران بفرستد و هرچند این کشور در حوزه خودروهای تجاری چندان بردی ندارد اما در خصوص طراحی و تولید میتواند مشارکت های خوبی با تولیدکنندگان ایرانی داشته باشد. ضمن اینکه هرچند اخیرا آب یخی بر سر حضور کره جنوبی در اقتصاد ایران ریخته شده اما هیچ بعید نیست که کره جنوبی و ژاپن هم سهمی از بازار خودرو داشته باشند.

این موضوع را باز هم محمد رضا نعمت زاده صراحتا بیان کرده. وی گفته: ما بعد از تحریم ها امکان حضور سرمایه گذاران خارجی را در بخش صنعت خودرو با انگیزه صادرات به دیگر کشورها فراهم می کنیم و از شرکت های خارجی صنعت خودرو دعوت می کنیم تا با سرمایه گذاری کلان در صنعت خودروی ایران زمینه صادرات آن را به کشورهای دیگر با برند مشهور فراهم آورند. نعمت زاده اضافه کرده: در زمینه قطعه سازی نیز بعد از مذاکرات اخیر و توافق هسته ای ما در حال رایزنی با قطعه سازان سایر کشورها هستیم تا زمینه تولید قطعات مرغوب و با کیفیت و صادرات آن فراهم آید.

آنچه در سخنان نعمت زاده برق میزند، استفاده از واژه «برند مشهور» است. این بیان به این معنی است که قرار است خودرو سازان مطرح دنیا در ایران حضور داشته باشند که البته بر سر تعداد آنها و شرایط کار هنوز هیچ قضاوتی نمیتوان کرد.

سوی دیگر سخن نعمت زاده مستقیما بخشی از بازار خودرو را هدف گرفته که اکنون به شدت دست برندهای چینی خودرو در کشور است. برندهایی که البته طی زمان تحریم به خوبی جای پای خود را در کشور باز کردند و در برخی موارد نیز تولیدات آنها توانست نیازهای مصرف کننده ایرانی را برطرف کند. زلزله اصلی اکنون در این بخش و با قدرتی زیاد به راه افتاده.

طی روزهای اخیر برخی گزارشات حاکی از ارائه محصولات خودروهای چینی با تخفیف های ویژه و در برخی موارد با شرایط ویژه بوده است. این شرکت ها هشیار از طوفان تحولات بعد از توافق در بازار خودرو که به عینه آن را از هم اکنون مشاهده میکنند، به خوبی میدانند که با حضور خودرو سازان برجسته اروپایی و شاید کره ای و ژاپنی بازار خودروی ایران به شدت برای آنها تنگ خواهد بود و شاید در این واپسین فرصت های باقی مانده آخرین تقلاهای خود را میکنند.

البته این موضوع به هیچ وجه به معنای خارج شدن چینی ها از بازار خودروی کشور نیست و چه بسا تولیدات جدید این شرکت ها با قیمت های بسیار رقابتی بتواند در بین قشری از مصرف کنندگان ایرانی به فروش برسد. حتی شاید این وضعیت منجر به آن شود که تولیدات چینی در کشور شرایطی مانند پراید و سمند طی سالهای اخیر را بازی کنند که این البته از بسیار موارد به نفع مصرف کنندگان داخلی است.

آنچه باقی میماند اما مثل همیشه وضعیت خودروسازی ایران است. امید بر آن است که خوردوسازی ایران با درس گرفتن از تجربیات گذشته و با نگاهی واقع بینانه به ظرفیت های پیش آمده دست از سودجویی و انحصار طلبی بردارد و با نگاهی استراتژیک به حضور خودروسازان خارجی در کشور در پی بهبود تکنولوژی های صنعت خودرو سازی و اقدام به تولیدات ملی با استانداردهای جهانی باشد و نه مانند گذشته یک مونتاژ کار صرف از تولیدات خارجی.

شرط این مسئله نیز ایجاد یک سیاست راهبردی و جامع برای خودروسازی پس از تحریم ها است که البته نظارت های شدید نهادی را در پی داشته باشد تا جلوی انگیزه های سود جویانه از حضور خودرو سازان خارجی را از سوی تولید کنندگان داخلی بگیرد و اجازه ندهد که مانند سابق، این روند منجر به درجا زدن های چند دهه ای دیگر و بسنده کردن مجدد به مونتاژ و انحصار گرایی شود.