آنچه در مستندهای هسته‌ای گفته نمی‌شود

دیپلماسی ایرانی: صداوسیما در برنامه های مستندی که درباره مذاکرات هسته ای ایران پخش می کند، به گفت وگو با منتقدان می پردازد؛ در حالی که یک برنامه حرفه ای باید از جنبه های مثبت و منفی به یک رویداد پرداخته و قضاوت را بر عهده مخاطب بگذارد. پخش چنین برنامه هایی که تنها اظهارات منتقدان را مطرح می کند، القا کننده این مساله است که افراد مذاکره کننده در حال خیانت به کشور هستند. قضاوت هایی که نهایت بی انصافی است.

نکته دیگر در پخش چنین برنامه هایی عدم بیان کامل حقیقت است. برای مثال در مستند «شطرنج با گرگ ها» به مساله پسماند سوخت اشاره شده که در آن منتقدان گلایه می کنند چرا در حالی که با پلوتونیوم نمی توان بمب هسته ای تولید کرد، باید پسماند سوخت را به خارج منتقل کنیم؟ پلوتونیوم کاربردهای زیادی دارد. از جمله ژاپن که در حال تولید باتری های اتمی است. در پاسخ به این منتقدان باید گفت گرچه این موارد صحیح است، اما آیا ایران دارای فناوری در سطح کشور ژاپن برای تولید باتری اتمی است؟ آیا چنین امکاناتی در کشور ایران وجود دارد؟ این فناوری طی چند سال آینده به دست می آید. در مورد چیزی که نداریم، چرا باید بحث کنیم؟ این موضوع باید به بیننده توضیح داده شود.

در عین حال پسماند سوخت نیازمند دستگاه بازفرآوری است که این دستگاه جزو فناوری های پیشرفته محسوب می شود و ایران فاقد چنین دستگاهی است. تا زمانی که چنین دستگاهی وجود ندارد، چگونه سخن از دادن امتیاز بزرگ می شود؟ پسماند سوخت مواد بسیار خطرناکی نسبت به سوخت هسته ای است. نگهداری سوخت هسته ای نسبت به پسماند سوخت راحت تر است. کشورهای که در حال تولید انرژی هسته ای هستند، هزینه های بسیار گزاف و میلیون ها دلار صرف نگهداری پسماندهای سوخت می کنند. این موضوع نیز باید برای مخاطب بیان شود.

 همچنین در این برنامه ها در مورد بازرسی ها به خوبی توضیح داده نشده است. در حالیکه میان دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به یک مکان و بازرسی از آن، بین کنترل و نظارت، تفاوت وجود دارد. اینها دارای ترمینولوژی حقوقی است و جایگاه خاص خود را دارد. تمامی این موارد بر اساس پادمان هسته ای امضا شده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی تعریف و دارای محدوده مشخصی است. اما برای مخاطب به گونه ای توضح داده می شود که گویی فاجعه ای در حال روی دادن بوده و این موارد فقط برای جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. در حالی که کشورهایی مانند ژاپن و آلمان نیز که تحت نظارت پروتکل الحاقی هستند، چنین مواردی بر آنها اعمال می شود. اما در این میان برخی کشورها مانند آمریکا توافقنامه جنبی را امضا کرده اند و ترتیبات اجرایی ویژه ای با آژانس به امضا رسانده اند؛ بدین صورت که مراکز هسته ای نظامی را از بازدید استتار کرده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز می تواند ترتیبات اجرایی جداگانه ای را در مورد پروتکل الحاقی در نظر بگیرد.

در کل منتقدان باید توجه داشته باشند که پرونده هسته ای یک مساله ملی بوده و ضرر و منفعت آن متوجه کل کشور است. مساله دولت ها نیستند. این موضوع از زمان آغاز فعالیت های هسته ای در ایران تا امروز ادامه داشته است. کوشش های زیادی نیز توسط دانشمندان صورت گرفته و افرادی که در حوزه های سیاسی، دیپلماسی و امنیتی فعالیت می کردند هر آنچه توانسته اند، کوشش کرده اند.

طی دوازده سال گذشته نیز زحمت های زیادی کشیده شده و در هر دوره ای نقاط ضعف و قوتی وجود داشته است. اما امروز برخی با پرونده هسته ای ایران جناحی برخورد می کنند. آنها با توجه به نزدیک شدن به انتخابات مجلس شورای اسلامی در حال بهره برداری تبلیغاتی و انتخاباتی هستند. این به روند مذاکرات و شرایط کنونی ضربه می زند. چه افرادی که انتقادهای منطقی داشته و خواهان جلوگیری از اشتباه ها یا خطاهای احتمالی آینده هستند، چه آنهایی که به دنبال بهره برداری سیاسی اند، باید مراقب باشند تا پیغام خطایی برای طرف مقابل یعنی گروه 1+5 ارسال نشود.  فقط موضوع تحریم ها مطرح نیست؛ بلکه مساله اقتدار ایران است. اقتدار ملی هم این نیست که بتوان صادرات داشت اما نتوان پول آن را به داخل وارد کرد. افرادی که منتقد هستند، گرچه برخی انتقادهای آنها به جا بوده و باید پاسخ مناسبی نیز به آن داده شود، اما تاکنون راه حل جایگزینی معرفی نکرده اند. شرایط کنونی ما مناسب نیست، زیرا محصول سیاست های گذشته است. نباید کسی را مقصر دانست. باید به دنبال خروج از مشکل بود. این یک واقعیت تلخ است.

انتشار اولیه: یکشنبه 17 خرداد 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 19 خرداد 1394