حاشیه شلوغ و متن آرام در مذاکرات هسته‌ای!

«نتانیاهو» بار دیگر با ابراز نگرانی از مذاکرات هسته ای گفته است: «هنوز فرصت است تا نگذاریم توافقی انجام پذیرد.» همزمان با این پیغام از سوی نخست وزیر رژیم صهیونیستی، «فابیوس» وزیر خارجه فرانسه به میدان آمده و گفته است: «اگر بازدید از مراکز نظامی ایران در توافق نامه نیاید، فرانسه آن را امضاء نخواهد کرد.» وزیر خارجه فرانسه برای خوش آیند اسرائیل و چند دولت عربی با جملات توهین آمیز درباره ایران و اعتماد نداشتن به جمهوری اسلامی، برای رسانه ها تیترسازی کرد.

فرانسه از بحران خاورمیانه در پی فروش تسلیحات نظامی و جذب دلارهای نفتی دولت های عربی است. هفته گذشته، اولاند رئیس جمهوری فرانسه به همراه وزیر خارجه اش به قطر رفت و قرارداد 7 میلیارد دلاری فروش هواپیمای جنگی «رافال» فرانسه به قطر را امضاء کرد. او با سفر به عربستان از جیب سعودی ها نیز چند میلیارد دلار با فروش تسلیحات نظامی و حمایت از بمباران یمن توسط سعودی ها در آورد و کاسبی کرد.

هر بار که دور جدیدی از مذاکرات ایران با گروه 1+5 آغاز و انجام گرفته است، دولت «اولاند» و به خصوص وزیر خارجه او «فابیوس» ساز مخالفی نواخته اند تا هم برخی از سران دولت های ثروتمند عربی در حاشیه جنوبی خلیج فارس رضایت پیدا کنند و هم «نتانیاهو» از پژواک مخالفت های آنها بهره گیری لازم را انجام دهد. البته وزیر خارجه فرانسه به دلیل اینکه در گفتگوهای ایران با کشورهای 1+5، به خصوص با آمریکا، انگلیس، آلمان و روسیه در حاشیه بوده، همواره عصبانی و نگران ظاهر شده است. او به ناچار روش ایجاد «حاشیه شلوغ» را به کار می گیرد، همانگونه که دوست او «نتانیاهو» حاشیه سازی های جنجالی درباره مذاکرات هسته ای را انجام می دهد. حاشیه سازی شلوغ، تنها از سوی فابیوس و نتانیاهو بر پا نمی گردد، در کنگره آمریکا نیز از سوی سناتورها و نمایندگانی که مشهور به راست افراطی اند برپایی حاشیه شلوغ تا مرز تهدید قوه مجریه، رئیس جمهوری آمریکا و وزیر خارجه او اوج گرفته است، به طوری که اصلی ترین محور خبری رسانه ها از کنگره آمریکا در دایره «حاشیه شلوغ» و جنجالی درباره توافق هسته ای با ایران می چرخد. «حاشیه شلوغ» متن فعالیت های رسانه ای در خارج و البته و تا حدی در داخل درباره ادامه مذاکره هسته ای شده است.

در داخل، جریان «راست افراطی» در فراهم آوردن حاشیه سازی شلوغ، جنجالی و منفی درباره مذاکره هسته ای با گروه 1+5 برای رسانه های داخلی و خارجی خبرسازی می کنند و در راستای یک مجموعه از کنگره آمریکا تا برخی از سیاستمداران در اروپا و چند دولت در سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس به قول معروف «آتش تهیه» رسانه ای می سازند. در میدان حاشیه شلوغ یک قهرمان هم حاضر است و آن «امانو» مدیر آژانس بین المللی انرژی هسته ای است که با گزارش های دوره ای خود اعلام حضور می کند! بسیاری باور دارند که آژانس نقش مستقلی در پرونده انرژی هسته ای ایران ندارد و در شرایط خاص و تحت فشار دولت های غربی گزارش های «امانو» منتشر می گردد. مثبت یا منفی بودن این گزارش ها و نوسانات آن بستگی به نوع بازی ای دارد که آنها (غرب) برای این نهاد تعریف می کنند. «امانو» مدیر آژانس همواره باگزارش های خود در متن حاشیه پردازی برای مذاکرات، حضور فعال داشته است.

موازی با «حاشیه شلوغ»، جریان اصلی مذاکرات ایران با گروه 1+5 و در رأس آن با آمریکا قرار دارد که آنرا باید «متن آرام» نامید که بعد از چندین دور گفتگوهای طولانی، سخت و پیچیده اکنون به مرحله نگارش متن نهایی توافق رسیده اند و قرار است تا 10 تیرماه «متن جامع» مورد توافق تهیه و امضاء شود. در «متن آرام» هر دو طرف از «حاشیه شلوغ» فاصله می گیرند و تأثیر آن را در حد تبلیغاتی ارزیابی می کنند. این واقعیت را که اکنون یکی از مهمترین رویدادها تاریخ دیپلماسی جهان، در « متن آرام» در جریان است و در قرن بیستم و در نیمه آغازین قرن بیست و یکم چنین اقدامی کم سابقه است، همه دیپلمات های حرفه ای در جهان باور دارند. اگر اصل مذاکرات ایران با غرب و به خصوص با آمریکا بسیار با اهمیت خوانده می شود، مهمتر از آن نکته ای است که بسیاری از صاحب نظران سیاسی در صحنه بین المللی از آن یاد می کنند که اگر این مذاکرات به نتیجه نهایی دست پیدا کند، جهان از «جنگ» فاصله بسیار خواهد گرفت و اصل گفتگو برای پایان بخشیدن به اختلاف ها و مناقشات که در سراسر جهان کم هم نیست، تثبیت می گردد. چرخه گفتگو بسترساز صلح است، در حالی که «زبان جنگ»، اسلحه و مرگ و تخریب است.

گفتگو در «حاشیه شلوغ» امکان تحقق ندارد و جنگ ها برآمده از حاشیه شلوغ است که اولین نتایج آن، دمیدن نفرت و تشدید تضادها است. در متن آرام، اختلاف نظرها بهتر شناخته می شود و دو طرف یکدیگر را از نزدیک می شناسند. آنچه که امروز در مذاکرات هسته ای ایران در «متن آرام» در جریان است، آغاز استقرار روش گفتگو و تعامل در روابط بین الملل برای حل و فصل بحران ها است. به نظر می رسد «اوباما» از طریق موفقیت در این گفتگو ـ مذاکرات ایران و گروه 1+5 ـ می خواهد جهان در قرن جدید از جنگ فاصله بگیرد. او می گوید، همه در جهان از موفقیت پرونده هسته ای ایران بهره مند خواهند شد. رئیس جمهوری آمریکا در پایان دوره 8 ساله ریاست جمهوری اش می خواهد تا به جای جنگ، «مذاکره» را برای جهانی با فاصله از حاشیه های شلوغ تولید جنگ مستقر سازد، او جهان سیاست را در «متن آرام» برای دست یابی به تفاهم و صلح می خواهد. حاشیه شلوغ اندک اندک فروکش می کند و از «متن آرام»، توافق به دست می آید.

*ابوالقاسم قاسم زاده