جدیدترین اظهارات هاشمی درباره مک‌فارلین
آیت الله هاشمی رفسنجانی می گوید پس از ماجرای مک فارلین، وزارت خارجه جنبه های مختلف این ماجرا در آمریکا را جمع آوری و ترجمه کرد و دو جلد کتاب تهیه شد که به دلیل برخی ملاحظات، منتشر نشد اما امروز شاید انتشار آن مانعی نداشته باشد و اگر صلاح دیده شد، چاپ و منتشر شود.
هاشمی رفسنجانی در گفت وگو با روزنامه شرق، به برخی پرسش ها درباره قضیه مک فارلین در دوران جنگ تحمیلی پاسخ داده است. در این مصاحبه آمده است:
29 سال از آن ماجرا گذشته است؛ از روزی که هیأتی آمریکایی به سرپرستی «رابرت مک فارلین»، مشاور امنیتی «رونالد ریگان»، برای مذاکره درباره آزادی گروگان های آمریکایی در لبنان، در ازای فروش تجهیزات نظامی مورد نیاز ایران در جنگ، با پاسپورت های ایرانی وارد ایران شدند. سه روزی ماندند و رفتند. هفت ماه بعد خبر در روزنامه «الشراع» لبنان منتشر شد.
هاشمی رفسنجانی به پیشنهاد امام(ره)، در نخستین نمازجمعه وقت، جزئیات ماجرا را با مردم در میان گذاشت. هاشمی در خاطرات سال 64 و 65 خود درباره آن ماجرا نوشته است و بعدا در گفت وگوهایی، بخش هایی از آن ماجرا را بیان کرده است. کتابی هم با همین عنوان از سوی دفتر نشر معارف انقلاب منتشر شده است و برخی افرادی که در جریان ماجرا بودند مانند «علی هاشمی» برادرزاده هاشمی و «محسن کنگرلو» مشاور امنیتی نخست وزیر وقت، هم دراین باره صحبت کرده اند.
در آن سوی ماجرا، هم خاطرات افرادی چون «مک فارلین» منتشر شد و هم گزارشی معروف به «تاور» از سوی کنگره آمریکا. افشای ماجرا، آن زمان در مجلس ایران هم اعتراضاتی به دنبال داشت و با ورود امام(ره)، قضیه پایان یافت. پرونده مک فارلین، اما در همان سال 65 بسته نشد؛ اتفاقات بعدی نشان داد این ماجرا در فضای داخلی سیاسی ایران هنوز آن قدر ظرفیت دارد که هر از گاهی به محلی برای ماجراجویی ها و دعواهای سیاسی بدل شود. نمونه آن، گفت وگوی سال گذشته «محمد خامنه ای» با نشریه رمز عبور بود. سؤال درباره ماجرای مک فارلین همچنان بسیار است. در سالگرد ورود هیأت آمریکایی، با «اکبر هاشمی رفسنجانی»، گفت وگو کرده ایم.
درباره ماجرای مک فارلین، برخی از افراد گفته اند اگر در آن شرایط، هیأت آمریکایی که به ایران آمده بودند، عجله نمی کردند و بیشتر صبر می کردند، شاید دوسوی ماجرا به توافق می رسیدند. حتی شنیدیم شما هم به خاطر جنگ و مضیقه خرید اسلحه، موافق بودید، ولی گویا در یک جلسه سران، عده ای مخالف بودند. خیلی دوست داریم بدانیم چه کسانی مخالف بودند؟ آیا واقعا اگر هیأت آمریکایی عجله نکرده و مانده بودند، می توانستیم به نتیجه ای برسیم؟
بسم الله الرحمن الرحیم، ماجرای مک فارلین یک مسأله ملی بود. ما در جنگ به جایی رسیده بودیم که بعضی از ابزار نظامی بسیار مهم، به خاطرِ نداشتن قطعه های حساس، از کار افتاده بودند. شرایطی پیش آمد که خود آمریکایی ها حاضر شدند قطعاتی را که ما خیلی نیاز داشتیم، به ما بدهند. البته آمریکایی ها در آن موقع که این اتفاق افتاد، فهمیده بودند که ما در جنگ نمی بازیم و وضع عراق در میدان جنگ، خوب نیست. چون تا آن زمان از عراق حمایت کرده بودند، می خواستند به ما نزدیک شوند تا بعد از جنگ برنده باشند. خیلی طبیعی وارد قضیه شدیم. فردی به نام آقای قربانی فر که در زمان شاه با بعضی از آمریکایی ها ارتباط داشت، با بعضی ها در داخل شرکت داشتند، با هم کار می کردند، رفیق بودند و ارتباط خانوادگی داشتند. بعد از کودتای نوژه که دستش در کودتا کشف شد، فرار کرد و به آمریکا رفت. در آنجا به دنبال بازار سیاه اسلحه رفت و از جاهای مختلف اسلحه پیدا می کرد و به ما می فروخت. رابطش مشاور آقای موسوی، آقای محسن کنگرلو، بود که مشاور امنیتی بود. او مذاکره می کرد و سلاح هایی را که نیاز داشتیم، از بازار سیاه تهیه می کردند و می آوردند.
آمریکایی ها فهمیدند که ما سلاح ها را چندبرابر قیمت در بازار سیاه می خریم. به آقای قربانی فر گفتند: چرا ایرانی ها از بازار سیاه با چندبرابر قیمت سلاح می خرند؟ بیایند از خود ما بخرند. اگر با ما قرارداد ببندند، ما سلاح می دهیم. بعد هم گفته بودند ما انتظاری هم داریم. عده ای از شخصیت هایشان را در لبنان گروگان گرفته بودند. می گفتند: ایران کمک کند که آنها آزاد شوند و ما هم نیازها را می دهیم. نامه ای هم نوشتند. نامه را قربانی فر نوشته بود و به آقای کنگرلو داد. چون من مسئول جنگ بودم، نخست وزیر، آن را برای من فرستاد. من هم در جلسه سران مطرح کردم. احمدآقا هم بود که با امام هم مطرح کرد. امام هم گفتند: اقدام کنید تا هرچه نیاز جنگ است، بگیرید و ما مخالفتی نداریم. جنگ ما در رأس امور است.
یعنی همه در جریان بودیم. ما به عنوان رئیس مجلس، رئیس جمهور، رئیس قوه قضائیه، نخست وزیر و حاج احمدآقا اطلاع داشتیم و امام هم با واسطه در جریان بودند. اگر اتفاقی می افتاد، خودمان می رفتیم و به امام توضیح می دادیم. مدتی این گونه بود، مثلا چند فروند تاو می گرفتیم. تاو موشک های ضدتانک است که برای شکار تانک ها خیلی مؤثر است. تانک ها نمی توانند از چهار کیلومتری جلوتر بیایند. اگر با هلیکوپتر بزنیم، از راه های خیلی دور هم می توان عمل کرد. آن را تولید نمی کردیم و الان تولید می کنیم. در بین موشک های ضدهوایی، هاگ بهترین موشک است که البته بعدها چیزهایی آمده که خیلی قوی تر است و خودمان هم می سازیم. در زمان شاه چند سِت هاگ خریده بودند که در جنگ استفاده می کردیم، ولی در حال تمام شدن بود. فضاها را با آن موشک ها حفظ می کردیم. رادارها در جنگ ها چشم هستند، یعنی نیروهای نظامی می فهمند که چه خبر است و دشمن از کجا می آید. رادار داشتیم، ولی لامپ حساس آن تمام شده و سوخته بود. برای تهیه این نیازها وارد مذاکره شده بودیم. آقای قربانی فر اینها را خرید. آمریکایی ها هم می دادند. چندبار برای ما آوردند و ما هم تلاش کردیم و آمریکایی ها را در لبنان پیدا کردیم. گروه خاصی آمریکایی ها را گروگان گرفته بودند و ما از طریق حزب الله آنها را شناختیم. باید به آنها پول می دادیم، حزب الله هم کمک می کرد گروگان ها را آمریکایی ها پس می گرفتند، در مقابل، یک محموله هم می رسید. مدتی ادامه داشت و اعتمادی جذب شده بود که آنها سلاح ها را داده بودند و بعضی از مشکلات ما هم حل شده بود. مدتی که گذشت، توسط آقای قربانی فر پیغام داده بودند که چرا جزئی جزئی باشد؟ بیایید یک قرارداد کلی ببندیم تا نیازهای تسلیحاتی شما را بدهیم. گفته بودند هیأتی را می فرستیم. در جلسه سران مطرح کردیم و موافقت شد.
آنها نگفته بودند هیأت به ریاست مک فارلین که موقعیت ممتازی داشت، می آید. ما فکر کردیم یک هیأت تجاری است. آنها آمدند و به همراه خود کانتینری پر از سلاح هایی را که می خواستیم، آوردند. یک بار موشک هایی آوردند که آقای روحانی به فرودگاه رفت و دید، چون آقای روحانی معاون من در قرارگاه بود. ایشان رفت دید و گفت اینها مارک اسرائیلی دارد. در همان جا آنها را نگاه داشتیم که هواپیمایی آمد و آنها را برد و عوضش را آورد، یعنی تا این حد حساس بودیم که پای اسرائیلی ها در میان نباشد. هیأت آمد و در فرودگاه نیروهای ایرانی فهمیدند که مک فارلین رئیس آنهاست. طول کشید تا به ما اطلاع دادند و ما هم جلسه تشکیل دادیم و به امام گفتیم که مک فارلین در هیأت هست، چه کار کنیم؟ ایشان گفتند: حالا که آمدند، نمی شود برگردانید. منتها برایش تشریفات آن گونه قائل نشوید و در مقرهایی که برای میهمانان عالی رتبه داریم، نبرید و به هتل ببرید و شما هم ملاقات نکنید، یعنی هیچ کس از سران با آنها ملاقات نکند. ولی افراد وارد را برای مذاکره بفرستید. سه روز در هتل مذاکره کردند که آقای وردی نژاد از اطلاعات سپاه و آقای دکتر هادی از مجلس مأمور شدند تا مذاکره کنند. اشکالاتی در مذاکرات بود. چون آسان نیست که همه مسائل را در یک جلسه بتوان حل کرد. به جایی رسیدند و آنها رفتند.
پس اگر مانده بودند، حل می شد.
نه؛ باید می رفتند تا شرح سفر و مذاکرات را به مسئولان خود بگویند. طبیعی بود که باید این کار می شد. بعد قضایا به آنجا رسید که احساس کردیم سلاح هایی که آقای قربانی فر به ما فروخته، گران فروخته است. مثلا 14 میلیون می ارزید، 20 میلیون از ما پول می خواست. شش میلیون را ندادیم و گفتیم که قیمت ها با کتابچه نمی خواند، چون کتابچه ای برای قیمت ها داشتیم. فرض این بود که از آمریکایی ها می گیرد و به اینجا می آورد، به همین خاطر حق دلالی می گیرد. پول را ندادیم و وی به آیت الله منتظری شکایت کرد که اینها پول مرا نمی دهند.
آیت الله منتظری اصلا خبر نداشت و ما ایشان را در جریان این کارها نمی گذاشتیم، چون مسئولیت ایشان این نبود. از داخل بیت آیت الله منتظری این خبر به مجله الشراع رفت. خود ایشان نفرستاده بود. هیاهو شد و امام(ره) هم به من دستور دادند و گفتند: برو و هرچه گذشته، واقعیت را به مردم بگو تا در جریان باشند.
در جریان مک فارلین باند تندرو مهدی هاشمی به نوعی با افشای ماجرا باعث شد آن مذاکرات به سرانجام نرسد. به اعتقاد شما آن ماجرا تا چه اندازه به وضعیت امروز مذاکرات هسته ای ما شبیه است و شباهت و نقش تندروهای داخلی امروز را در ماجرای هسته ای با تندروهایی که آن روز ماجرا را فاش کردند، در چه می بینید؟ و اگر آن افشا گری در مجله الشراع صورت نمی گرفت، به اعتقاد شما مذاکرات تا کجا و چطور ادامه پیدا می کرد؟
ماهیت این دو موضوع کاملا متفاوت است. نمی توان دو موضوع متفاوت را با یک نگاه تفسیر کرد. در آن موضوع بسیاری از کسانی که می توانستند در مخالفت تندروی کنند، در جریان نبودند و در موضوع هسته ای تمام مسائل از چندسال پیش به صورت شفاف در جامعه گفته می شود. این نوع افراط گری ها در یک چیز و آن هم نتیجه، مشترک اند که به ضرر منافع ملی تمام می شود.
در جریان مذاکرات با آمریکایی ها ایران توانست بخشی از تسلیحات مورد نیاز جنگ را تأمین کند و پیشرفت های قابل توجهی در جنگ داشته باشد، از جمله فتح فاو. گفته های فرماندهان جنگ هم طی همان مدت، حاکی از این است که ما در جنگ دست بالا را داریم. اما به طور مشخص بعد از برهم خوردن مذاکرات، وضعیت ایران در جنگ برعکس می شود. موشک باران تهران و بعد، از دست رفتن فاو رخ می دهد. به اعتقاد شما در صورتی که مذاکرات ادامه پیدا می کرد، سرنوشت جنگ به گونه ای دیگر تمام می شد؟
اصولاً غرب و شرق در آن شرایط نمی خواستند جنگ تحمیلی عراق با ایران برنده واقعی داشته باشد. آنها می خواستند تخم کینه را که در منطقه کاشته بودند، آبیاری کنند. گاهی که قدرت ما برتر می شد، شرق حمایت های همه جانبه از صدام را افزایش می داد تا جایی که می گویند در مقطعی مشاوران نظامی در ستادهای ارتش بعث حضور داشتند. البته داشتن تجهیزات کامل، نوعی آرامش نظامی ایجاد می کند که اگر داشتیم و از تمام شدن سلاح ها دلهره نداشتیم، شاید می توانستیم برنامه های دیگری برای عملیات ها بریزیم.
آمریکایی ها یک بار هم تلاش کردند از طریق ارتباط با برادرزاده شما در لندن با ایران ارتباط بگیرند و از این طریق خواسته خود یعنی آزادی بقیه گروگان ها در ازای فروش سلاح را در پیش بگیرند. چرا با برادرزاده شما تماس گرفتند؟
باید از آنها بپرسید. ولی ظاهر قضیه این است که می خواستند مسائل و خواسته هایشان را به من، به عنوان فرمانده جنگ، اطلاع دهند.
آقای کنگرلو معتقدند در قضیه فروش تسلیحات، بحث گران فروشی خیلی مطرح نبوده و با توجه به نیاز ما به آن تسلیحات و تأثیر در تغییر توازن جنگ به نفع ما بود اینکه انحصار تولید و فروش دست آمریکا بود، خیلی این بحث قیمت نمی توانسته قابلِ طرح باشد و حتی خرید تجهیزات جنگ در آن شرایط با قیمت بیشتر به نفع ما بوده است.
البته اگر شرایط آن گونه نمی شد، امکان حل آن مشکل وجود داشت. به خاطر گرانی، قضیه به هم خورد و شرایط عوض شد، آن گرانی فقط عاملی شد برای فاش شدن یک جریان محرمانه.
آقای کنگرلو معتقدند هاگ ها اصلا مارک اسرائیلی نداشت و این ماجرای اسرائیلی بودن صحت نداشته و احتمالا به شما اطلاعات اشتباه رسانده شده است.
در آن مقطع، ما به نیروهای خود اطمینان و اعتماد کامل داشتیم و آنها گزارش داده بودند که چنین است. مدت ها در فرودگاه ماند تا تعویض کردند.
گفته می شود چون منوچهر قربانی فر باقی پول خود را دریافت نکرد، ماجرا را نزد بیت آیت الله منتظری فاش کرد. آیا اینجا اشتباه از جانب ما نبود که فقط به صرف گران فروشی، جلوی یک معامله ای که می توانست به نفع ما در جنگ تمام شود، گرفته شد؟
نه، عوامل متعددی در ماجرا دخیل بود، مثلا در آمریکا آن قدر رسوایی به بار آورده بود که منجر به خودکشی یکی از شخصیت هایشان شد. گرانی قیمت ها عامل آشکار بود. شاید عوامل مخالف و ایادی صهیونیست ها در دو طرف کارشکنی می کردند. افشای آن جریان برای کاخ سفید بسیار گران تمام شد و زلزله سیاسی در آمریکا رخ داد. گروه های تحقیق بسیار کار کردند و دو مشکل داشتند؛ هم آن گونه معامله با ایران و هم ارسال پول آن به نیکاراگوئه برای تقویت مخالفان رژیم حاکم.
رسانه های آمریکا ماه ها به آن پرداختند. در آن زمان وزارت خارجه جنبه های مختلف این ماجرا در آمریکا را جمع آوری و ترجمه کرد و دو جلد کتاب تهیه شد. به ملاحظاتی، آن کتاب منتشر نشد. امروز شاید انتشار آن مانعی نداشته باشد، مناسب است بررسی شود. اگر صلاح دیده شد، چاپ و منتشر شود. بسیار پرفروش خواهد بود و مردم می فهمند که تدبیر ایران با هدایت امام چگونه یک افتخار سیاسی به بار آورد و در مقابل، چگونه آمریکا سال ها در گرداب و التهاب بود.
البته در ایران جمعی خواستند بلوا راه بیندازند، ولی امام که از قبل دستور داده بودند حقایق به مردم گفته شود، جای شبهه ای نمانده بود و درعین حال، با یک نهیب مناسب، حرکت آنها را در نطفه خفه کردند.
هاشمی رفسنجانی در گفت وگو با روزنامه شرق، به برخی پرسش ها درباره قضیه مک فارلین در دوران جنگ تحمیلی پاسخ داده است. در این مصاحبه آمده است:
29 سال از آن ماجرا گذشته است؛ از روزی که هیأتی آمریکایی به سرپرستی «رابرت مک فارلین»، مشاور امنیتی «رونالد ریگان»، برای مذاکره درباره آزادی گروگان های آمریکایی در لبنان، در ازای فروش تجهیزات نظامی مورد نیاز ایران در جنگ، با پاسپورت های ایرانی وارد ایران شدند. سه روزی ماندند و رفتند. هفت ماه بعد خبر در روزنامه «الشراع» لبنان منتشر شد.
هاشمی رفسنجانی به پیشنهاد امام(ره)، در نخستین نمازجمعه وقت، جزئیات ماجرا را با مردم در میان گذاشت. هاشمی در خاطرات سال 64 و 65 خود درباره آن ماجرا نوشته است و بعدا در گفت وگوهایی، بخش هایی از آن ماجرا را بیان کرده است. کتابی هم با همین عنوان از سوی دفتر نشر معارف انقلاب منتشر شده است و برخی افرادی که در جریان ماجرا بودند مانند «علی هاشمی» برادرزاده هاشمی و «محسن کنگرلو» مشاور امنیتی نخست وزیر وقت، هم دراین باره صحبت کرده اند.
در آن سوی ماجرا، هم خاطرات افرادی چون «مک فارلین» منتشر شد و هم گزارشی معروف به «تاور» از سوی کنگره آمریکا. افشای ماجرا، آن زمان در مجلس ایران هم اعتراضاتی به دنبال داشت و با ورود امام(ره)، قضیه پایان یافت. پرونده مک فارلین، اما در همان سال 65 بسته نشد؛ اتفاقات بعدی نشان داد این ماجرا در فضای داخلی سیاسی ایران هنوز آن قدر ظرفیت دارد که هر از گاهی به محلی برای ماجراجویی ها و دعواهای سیاسی بدل شود. نمونه آن، گفت وگوی سال گذشته «محمد خامنه ای» با نشریه رمز عبور بود. سؤال درباره ماجرای مک فارلین همچنان بسیار است. در سالگرد ورود هیأت آمریکایی، با «اکبر هاشمی رفسنجانی»، گفت وگو کرده ایم.
درباره ماجرای مک فارلین، برخی از افراد گفته اند اگر در آن شرایط، هیأت آمریکایی که به ایران آمده بودند، عجله نمی کردند و بیشتر صبر می کردند، شاید دوسوی ماجرا به توافق می رسیدند. حتی شنیدیم شما هم به خاطر جنگ و مضیقه خرید اسلحه، موافق بودید، ولی گویا در یک جلسه سران، عده ای مخالف بودند. خیلی دوست داریم بدانیم چه کسانی مخالف بودند؟ آیا واقعا اگر هیأت آمریکایی عجله نکرده و مانده بودند، می توانستیم به نتیجه ای برسیم؟
بسم الله الرحمن الرحیم، ماجرای مک فارلین یک مسأله ملی بود. ما در جنگ به جایی رسیده بودیم که بعضی از ابزار نظامی بسیار مهم، به خاطرِ نداشتن قطعه های حساس، از کار افتاده بودند. شرایطی پیش آمد که خود آمریکایی ها حاضر شدند قطعاتی را که ما خیلی نیاز داشتیم، به ما بدهند. البته آمریکایی ها در آن موقع که این اتفاق افتاد، فهمیده بودند که ما در جنگ نمی بازیم و وضع عراق در میدان جنگ، خوب نیست. چون تا آن زمان از عراق حمایت کرده بودند، می خواستند به ما نزدیک شوند تا بعد از جنگ برنده باشند. خیلی طبیعی وارد قضیه شدیم. فردی به نام آقای قربانی فر که در زمان شاه با بعضی از آمریکایی ها ارتباط داشت، با بعضی ها در داخل شرکت داشتند، با هم کار می کردند، رفیق بودند و ارتباط خانوادگی داشتند. بعد از کودتای نوژه که دستش در کودتا کشف شد، فرار کرد و به آمریکا رفت. در آنجا به دنبال بازار سیاه اسلحه رفت و از جاهای مختلف اسلحه پیدا می کرد و به ما می فروخت. رابطش مشاور آقای موسوی، آقای محسن کنگرلو، بود که مشاور امنیتی بود. او مذاکره می کرد و سلاح هایی را که نیاز داشتیم، از بازار سیاه تهیه می کردند و می آوردند.
آمریکایی ها فهمیدند که ما سلاح ها را چندبرابر قیمت در بازار سیاه می خریم. به آقای قربانی فر گفتند: چرا ایرانی ها از بازار سیاه با چندبرابر قیمت سلاح می خرند؟ بیایند از خود ما بخرند. اگر با ما قرارداد ببندند، ما سلاح می دهیم. بعد هم گفته بودند ما انتظاری هم داریم. عده ای از شخصیت هایشان را در لبنان گروگان گرفته بودند. می گفتند: ایران کمک کند که آنها آزاد شوند و ما هم نیازها را می دهیم. نامه ای هم نوشتند. نامه را قربانی فر نوشته بود و به آقای کنگرلو داد. چون من مسئول جنگ بودم، نخست وزیر، آن را برای من فرستاد. من هم در جلسه سران مطرح کردم. احمدآقا هم بود که با امام هم مطرح کرد. امام هم گفتند: اقدام کنید تا هرچه نیاز جنگ است، بگیرید و ما مخالفتی نداریم. جنگ ما در رأس امور است.
یعنی همه در جریان بودیم. ما به عنوان رئیس مجلس، رئیس جمهور، رئیس قوه قضائیه، نخست وزیر و حاج احمدآقا اطلاع داشتیم و امام هم با واسطه در جریان بودند. اگر اتفاقی می افتاد، خودمان می رفتیم و به امام توضیح می دادیم. مدتی این گونه بود، مثلا چند فروند تاو می گرفتیم. تاو موشک های ضدتانک است که برای شکار تانک ها خیلی مؤثر است. تانک ها نمی توانند از چهار کیلومتری جلوتر بیایند. اگر با هلیکوپتر بزنیم، از راه های خیلی دور هم می توان عمل کرد. آن را تولید نمی کردیم و الان تولید می کنیم. در بین موشک های ضدهوایی، هاگ بهترین موشک است که البته بعدها چیزهایی آمده که خیلی قوی تر است و خودمان هم می سازیم. در زمان شاه چند سِت هاگ خریده بودند که در جنگ استفاده می کردیم، ولی در حال تمام شدن بود. فضاها را با آن موشک ها حفظ می کردیم. رادارها در جنگ ها چشم هستند، یعنی نیروهای نظامی می فهمند که چه خبر است و دشمن از کجا می آید. رادار داشتیم، ولی لامپ حساس آن تمام شده و سوخته بود. برای تهیه این نیازها وارد مذاکره شده بودیم. آقای قربانی فر اینها را خرید. آمریکایی ها هم می دادند. چندبار برای ما آوردند و ما هم تلاش کردیم و آمریکایی ها را در لبنان پیدا کردیم. گروه خاصی آمریکایی ها را گروگان گرفته بودند و ما از طریق حزب الله آنها را شناختیم. باید به آنها پول می دادیم، حزب الله هم کمک می کرد گروگان ها را آمریکایی ها پس می گرفتند، در مقابل، یک محموله هم می رسید. مدتی ادامه داشت و اعتمادی جذب شده بود که آنها سلاح ها را داده بودند و بعضی از مشکلات ما هم حل شده بود. مدتی که گذشت، توسط آقای قربانی فر پیغام داده بودند که چرا جزئی جزئی باشد؟ بیایید یک قرارداد کلی ببندیم تا نیازهای تسلیحاتی شما را بدهیم. گفته بودند هیأتی را می فرستیم. در جلسه سران مطرح کردیم و موافقت شد.
آنها نگفته بودند هیأت به ریاست مک فارلین که موقعیت ممتازی داشت، می آید. ما فکر کردیم یک هیأت تجاری است. آنها آمدند و به همراه خود کانتینری پر از سلاح هایی را که می خواستیم، آوردند. یک بار موشک هایی آوردند که آقای روحانی به فرودگاه رفت و دید، چون آقای روحانی معاون من در قرارگاه بود. ایشان رفت دید و گفت اینها مارک اسرائیلی دارد. در همان جا آنها را نگاه داشتیم که هواپیمایی آمد و آنها را برد و عوضش را آورد، یعنی تا این حد حساس بودیم که پای اسرائیلی ها در میان نباشد. هیأت آمد و در فرودگاه نیروهای ایرانی فهمیدند که مک فارلین رئیس آنهاست. طول کشید تا به ما اطلاع دادند و ما هم جلسه تشکیل دادیم و به امام گفتیم که مک فارلین در هیأت هست، چه کار کنیم؟ ایشان گفتند: حالا که آمدند، نمی شود برگردانید. منتها برایش تشریفات آن گونه قائل نشوید و در مقرهایی که برای میهمانان عالی رتبه داریم، نبرید و به هتل ببرید و شما هم ملاقات نکنید، یعنی هیچ کس از سران با آنها ملاقات نکند. ولی افراد وارد را برای مذاکره بفرستید. سه روز در هتل مذاکره کردند که آقای وردی نژاد از اطلاعات سپاه و آقای دکتر هادی از مجلس مأمور شدند تا مذاکره کنند. اشکالاتی در مذاکرات بود. چون آسان نیست که همه مسائل را در یک جلسه بتوان حل کرد. به جایی رسیدند و آنها رفتند.
پس اگر مانده بودند، حل می شد.
نه؛ باید می رفتند تا شرح سفر و مذاکرات را به مسئولان خود بگویند. طبیعی بود که باید این کار می شد. بعد قضایا به آنجا رسید که احساس کردیم سلاح هایی که آقای قربانی فر به ما فروخته، گران فروخته است. مثلا 14 میلیون می ارزید، 20 میلیون از ما پول می خواست. شش میلیون را ندادیم و گفتیم که قیمت ها با کتابچه نمی خواند، چون کتابچه ای برای قیمت ها داشتیم. فرض این بود که از آمریکایی ها می گیرد و به اینجا می آورد، به همین خاطر حق دلالی می گیرد. پول را ندادیم و وی به آیت الله منتظری شکایت کرد که اینها پول مرا نمی دهند.
آیت الله منتظری اصلا خبر نداشت و ما ایشان را در جریان این کارها نمی گذاشتیم، چون مسئولیت ایشان این نبود. از داخل بیت آیت الله منتظری این خبر به مجله الشراع رفت. خود ایشان نفرستاده بود. هیاهو شد و امام(ره) هم به من دستور دادند و گفتند: برو و هرچه گذشته، واقعیت را به مردم بگو تا در جریان باشند.
در جریان مک فارلین باند تندرو مهدی هاشمی به نوعی با افشای ماجرا باعث شد آن مذاکرات به سرانجام نرسد. به اعتقاد شما آن ماجرا تا چه اندازه به وضعیت امروز مذاکرات هسته ای ما شبیه است و شباهت و نقش تندروهای داخلی امروز را در ماجرای هسته ای با تندروهایی که آن روز ماجرا را فاش کردند، در چه می بینید؟ و اگر آن افشا گری در مجله الشراع صورت نمی گرفت، به اعتقاد شما مذاکرات تا کجا و چطور ادامه پیدا می کرد؟
ماهیت این دو موضوع کاملا متفاوت است. نمی توان دو موضوع متفاوت را با یک نگاه تفسیر کرد. در آن موضوع بسیاری از کسانی که می توانستند در مخالفت تندروی کنند، در جریان نبودند و در موضوع هسته ای تمام مسائل از چندسال پیش به صورت شفاف در جامعه گفته می شود. این نوع افراط گری ها در یک چیز و آن هم نتیجه، مشترک اند که به ضرر منافع ملی تمام می شود.
در جریان مذاکرات با آمریکایی ها ایران توانست بخشی از تسلیحات مورد نیاز جنگ را تأمین کند و پیشرفت های قابل توجهی در جنگ داشته باشد، از جمله فتح فاو. گفته های فرماندهان جنگ هم طی همان مدت، حاکی از این است که ما در جنگ دست بالا را داریم. اما به طور مشخص بعد از برهم خوردن مذاکرات، وضعیت ایران در جنگ برعکس می شود. موشک باران تهران و بعد، از دست رفتن فاو رخ می دهد. به اعتقاد شما در صورتی که مذاکرات ادامه پیدا می کرد، سرنوشت جنگ به گونه ای دیگر تمام می شد؟
اصولاً غرب و شرق در آن شرایط نمی خواستند جنگ تحمیلی عراق با ایران برنده واقعی داشته باشد. آنها می خواستند تخم کینه را که در منطقه کاشته بودند، آبیاری کنند. گاهی که قدرت ما برتر می شد، شرق حمایت های همه جانبه از صدام را افزایش می داد تا جایی که می گویند در مقطعی مشاوران نظامی در ستادهای ارتش بعث حضور داشتند. البته داشتن تجهیزات کامل، نوعی آرامش نظامی ایجاد می کند که اگر داشتیم و از تمام شدن سلاح ها دلهره نداشتیم، شاید می توانستیم برنامه های دیگری برای عملیات ها بریزیم.
آمریکایی ها یک بار هم تلاش کردند از طریق ارتباط با برادرزاده شما در لندن با ایران ارتباط بگیرند و از این طریق خواسته خود یعنی آزادی بقیه گروگان ها در ازای فروش سلاح را در پیش بگیرند. چرا با برادرزاده شما تماس گرفتند؟
باید از آنها بپرسید. ولی ظاهر قضیه این است که می خواستند مسائل و خواسته هایشان را به من، به عنوان فرمانده جنگ، اطلاع دهند.
آقای کنگرلو معتقدند در قضیه فروش تسلیحات، بحث گران فروشی خیلی مطرح نبوده و با توجه به نیاز ما به آن تسلیحات و تأثیر در تغییر توازن جنگ به نفع ما بود اینکه انحصار تولید و فروش دست آمریکا بود، خیلی این بحث قیمت نمی توانسته قابلِ طرح باشد و حتی خرید تجهیزات جنگ در آن شرایط با قیمت بیشتر به نفع ما بوده است.
البته اگر شرایط آن گونه نمی شد، امکان حل آن مشکل وجود داشت. به خاطر گرانی، قضیه به هم خورد و شرایط عوض شد، آن گرانی فقط عاملی شد برای فاش شدن یک جریان محرمانه.
آقای کنگرلو معتقدند هاگ ها اصلا مارک اسرائیلی نداشت و این ماجرای اسرائیلی بودن صحت نداشته و احتمالا به شما اطلاعات اشتباه رسانده شده است.
در آن مقطع، ما به نیروهای خود اطمینان و اعتماد کامل داشتیم و آنها گزارش داده بودند که چنین است. مدت ها در فرودگاه ماند تا تعویض کردند.
گفته می شود چون منوچهر قربانی فر باقی پول خود را دریافت نکرد، ماجرا را نزد بیت آیت الله منتظری فاش کرد. آیا اینجا اشتباه از جانب ما نبود که فقط به صرف گران فروشی، جلوی یک معامله ای که می توانست به نفع ما در جنگ تمام شود، گرفته شد؟
نه، عوامل متعددی در ماجرا دخیل بود، مثلا در آمریکا آن قدر رسوایی به بار آورده بود که منجر به خودکشی یکی از شخصیت هایشان شد. گرانی قیمت ها عامل آشکار بود. شاید عوامل مخالف و ایادی صهیونیست ها در دو طرف کارشکنی می کردند. افشای آن جریان برای کاخ سفید بسیار گران تمام شد و زلزله سیاسی در آمریکا رخ داد. گروه های تحقیق بسیار کار کردند و دو مشکل داشتند؛ هم آن گونه معامله با ایران و هم ارسال پول آن به نیکاراگوئه برای تقویت مخالفان رژیم حاکم.
رسانه های آمریکا ماه ها به آن پرداختند. در آن زمان وزارت خارجه جنبه های مختلف این ماجرا در آمریکا را جمع آوری و ترجمه کرد و دو جلد کتاب تهیه شد. به ملاحظاتی، آن کتاب منتشر نشد. امروز شاید انتشار آن مانعی نداشته باشد، مناسب است بررسی شود. اگر صلاح دیده شد، چاپ و منتشر شود. بسیار پرفروش خواهد بود و مردم می فهمند که تدبیر ایران با هدایت امام چگونه یک افتخار سیاسی به بار آورد و در مقابل، چگونه آمریکا سال ها در گرداب و التهاب بود.
البته در ایران جمعی خواستند بلوا راه بیندازند، ولی امام که از قبل دستور داده بودند حقایق به مردم گفته شود، جای شبهه ای نمانده بود و درعین حال، با یک نهیب مناسب، حرکت آنها را در نطفه خفه کردند.
نظر شما :