بارزترین ترورهایی که علیه صدام ناکام ماندند

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه یکی از پیچیده ترین و بغرنج ترین مناطق جهان از لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود. در این میان عراق، کشوری که در سال 1921 تاسیس شد، یکی از پیچیده ترین و در عین حال حساس ترین کشورهای این منطقه بوده است. کشوری که گذرش از پادشاهی به جمهوریت توام با سیری از تحولات بوده و تا رسیدنش به ثبات نسبی در دوران حکومت رژیم بعث نیز سرشار از اتفاقات بی نظیر بوده است. دوران حزب بعث را می توان از تلخ ترین و خون بارترین وقایع دوران تاریخ عراق توصیف کرد. دوره ای که سراسر در جنگ گذشت و خشونت بی اندازه هیئت حاکمه تاریخی بی نظیر را برای خاورمیانه رقم زد. اما این دوره به اندازه ای در خود رمز و راز دارد که با وجود کتاب های بسیار هنوز کنه بسیاری از مسائل غامض باقی مانده و بسیاری از حقایق بیان نشده است. برای همین انتظار می رود باز هم کتاب ها درباره عراق نوشته شوند و قصه های عجیب و غریب بی شماری از آن شنیده شود.

کتاب "عراق از جنگ تا جنگ/صدام از این جا عبور کرد" از جمله کتاب هایی است که تلاش دارد از چهار زاویه بر بخش هایی از دوران تاریک رژیم بعث و پس از آن نوری بتاباند و حقایقی را بر ملا کند. این کتاب که توسط غسان الشربل، روزنامه نگار مشهور لبنانی و سردبیر روزنامه الحیات نوشته شده در حقیقت مصاحبه با چهار مقام سابق عالی رتبه عراقی است که هر کدام از دیدگاه خود به توصیف تاریخ عراق در دوران مسئولیتشان پرداخته اند. دیپلماسی ایرانی در چارچوب سلسله مصاحبه ها و مطالبی که هر هفته منتشر می کند، این بار به سراغ این کتاب رفته است که در این جا پنجاه و هشتمین بخش آن را می خوانید:

آیا می توان گفت که ده ها نفر از افسرهای رده بالای نظامی اعدام شدند؟

تعدادشان بیشتر از ده ها نفر است. شاید ده ها نفر از درجه داران ارشد نظامی به اضافه صدها افسر دیگر باشد. منصفانه می گویم که ارتش در تلاش های خود برای قیام علیه قدرت صدام حسین قربانیان بسیاری داد.

تلاش هایی که به آنها اشاره می کنی، چیستند؟

یکی مثلا تلاش سرلشکر پزشک، راجی التکریتی بود که به همین دلیل معاون فرمانده نیروی هوایی، سرهنگ سالم بصو نیز اعدام شد. او یکی از بارزترین افسرها و خلبان ها در عراق بود. تلاش او ]برای کودتا[ قبل از این که عملی شود از طریق برخی طرف های عربی که با عراق ارتباط داشتند کشف شد، همچنین گفته می شود که برخی از طرف های اپوزسیون هم حکومت را در جریان گذاشتند. در رابطه با همین قضیه سرلشکر خلبان، حسن خضر ملا عطو و سرلشکر پزشک راجی التکریتی و مجموعه بزرگی از افراد غیر نظامی اعدام شدند. این افراد طرح براندازی حکومت و تشکیل حکومت جدید را طراحی کرده بودند. فکر می کنم این اتفاق در سال 1993 افتاد.

همچنین تلاش حرکت دیگری نیز انجام شد که آن را توطئه سرلشکر محمد مظلوم نامیدند که خلبان بود. قبل از آن که تلاش آنها به مرحله اجرا برسد کشف شد و افراد این مجموعه اعدام شدند.

طرح دیگری در طول مانور نظامی ارتش در سال 1990 خنثی شد. این طرح قبل از آغاز و اجرای آن کشف شد، یعنی مدت زمان بسیار کوتاهی قبل از آغاز مانور نظامی در 6/1/1990 که در آن صدام حسین نیز حاضر بود. طراحان آن قصد داشتند شبیه همان حادثه ای که منجر به ترور انور سادات شد، در این جا نیز اجرا کنند. تصمیم گرفته بودند که با استفاده از تانک ها طرح خود را اجرا کنند. به این ترتیب که وقتی تانک در طول مانور به نمایش در می آید با هدف قتل صدام جایگاه او و اعضای کادر رهبری را به گلوله ببندد. این تلاش قبل از جنگ کویت بود. در این طرح مجموعه ای از افسرها که اکثر آنها از عشیره الجبور بودند، مشارکت داشتند. طرح قبل از این که مانور اجرا شود، کشف شد و مجموعه ای از افسرها اعدام شدند در میان آنها افسری که لباس رزم پوشیده بود و خود را آماده اجرای این مسئولیت کرده بود نیز اعدام شد.

تلاش دیگری در اردوگاه ابو غریب در نیمه های دهه نود صورت گرفت. نیروهای وابسته به گارد جمهوری و گارد ویژه به سرعت وارد عمل شدند و به رویارویی برخواستند و موفق به شکست آن در داخل اردوگاه شدند. درگیری هایی در داخل اردوگاه انجام شد. مقام های مسئول وابسته به رادیو و تلویزیون عراقی نیز درگیر آن شدند که برای مدتی بر پخش برنامه تاثیر گذاشت. همه افرادی که در این کار دست داشتند، اعدام شدند.

طرح دیگری بود که وضعیتی پیش آمد که نتوانست به پیش برود. کسانی که از تعرض به ارتش عراق در ماجراجویی حمله به کویت به درد آمده بودند، تصمیم گرفتند که از مواضع خود عقب بنشینند و این قدر به این عقب نشینی ادامه دهند تا به بغداد برسند تا این که صدام سقوط کند. اما اوضاع به گونه ای پیش رفت که انتفاضه در جنوب در گرفت و افراد شرکت کننده به واحدهای نظامی پیوستند و رفتند که از خودشان دفاع کنند. اجرای طرح به دلیل وضعیت موجود به تاخیر افتاد و جزئیات آن به گوش صدام رسید که به سراغ افسرهای مشکوک فرستاد و آنها را اعدام کرد. در میان آنها سرلشکر عصمت صابر که افسر شجاعی از نیروهای ویژه بود و قبلا هم با من کار کرده بود و سرلشکر بارق حاج حنطه هم بودند. این طرح بدشانسی آورد. و الا اگر موفق می شد حتما مردم با ارتش همراه می شدند. انتفاضه شد و ارتش به سراغ رویارویی با آنها رفت. حقیقت این است که واحدهای نظامی آماده بودند تا بغداد پیش روی کنند در میان آنها واحدهایی از گارد جمهوری و نیروهای ویژه نیز بودند.

آیا از داخل گارد جمهوری هم تلاش هایی در این زمینه صورت گرفت؟

حالا لازم نیست وارد این موضوع شویم.

چرا بیشتر طرح ها قبل از اجرا فاش می شدند؟

عوامل متعددی دارد اول از همه وجود سازمان نظارت امنیتی بر واحدهای نظامی بود. حکومت عراق اولویت خود را به امنیت خود می دهد و نظارت ویژه ای بر این موضوع دارد. به این معنا که شکاف های بسیاری به وجود می آید که باب شایعه و حرف های بی اساس را نسبت به هر کسی که با حکومت مخالف باشد، باز می کند. دوم حماسه ای که افسران عراقی از خود نشان می دادند و بی توجهی به این مساله که برای احتیاط باید راز را کاملا پیش خود نگه دارند. سوم این که حکومت نه تنها به افراد مشکوک ضربه می زد بلکه تلاش می کرد به عناصری که فکر می کرد صادق نباشند نیز ضربه بزند مساله ای که مانع از بروز قدرتی دیگر می شد.

به مرحله ای که نه کسی دستش به او برسد و نه بتواند آتشی بیفروزد؟

دست هیچ کس نباید به او برسد.

عبد حمود از افراد نزدیک به او بود؟

واقعا نزدیک و واقعا آدم خطرناکی است، او بسیاری از اسرار صدام را می داند. او از افراد نزدیک به رئیس جمهور است و از افراد بسیار مورد اعتماد اوست، او از خطرناک ترین عناصر موجود فعلی است. مسئولیت او رسیدگی به مسائل امنیتی رئیس جمهور و امور اوست.

اگر بخواهیم خطرناک ترین افراد را در ترکیب فعلی رده بندی کنیم، چگونه باید رده بندی کنیم؟

علاوه بر صدام، قصی و عدی و عبد حمود و افراد مسئولیت های کثیف از جمله آنها علی حسن المجید.

ادامه دارد...

ترجمه: علی موسوی خلخالی