غروب یک توافق خوب با ایران؟

دیپلماسی ایرانی: دولت اوباما آماده است تا توافقی را با ایران به امضا رساند که دوره اجرای آن حدودا به 10 سال محدود خواهد شد و پس از آن، هر گونه محدودیت اعمال شده علیه برنامه هسته ای ایران بر مبنای توافق، از بین خواهد رفت. اقتصاد ایران دیگر از تحریم های مرتبط با مسئله هسته ای در امان خواهد بود و با دولت این کشور همانند هر کشور دیگر عاری از تسلیحات هسته ای عضو ان پی تی رفتار خواهد شد.

بدین ترتیب، ایران نیز می توانند همانند هلند صدها هزار سانتریفیوژ پیشرفته فعال برای تولید سوخت راکتورهای خود داشته باشد؛ ممکن است ایران به ژاپن شبیه شود که ذخایر کافی پلوتونیوم برای ساخت هزاران کلاهک هسته ای در اختیار دارد. ایران همچنین ممکن است همانند برزیل تصمیم بگیرد اورانیوم را تا سطح 90 درصد (سطح مناسب برای تولید بمب اتم) غنی سازد و از آن به عنوان سوخت هسته ای برای زیردریایی ها استفاده کند.

همه این موارد در پی توافقی که دولت اوباما بر سر آن با مقامات ایرانی مذاکره می کند، ممکن می شود و ایران پس از امضای توافق در هیچ یک از موارد یاد شده با مشکلی از سوی آمریکا و جامعه بین المللی مواجه نخواهد شد؛ لازم به ذکر است که به محض لغو تحریم های اعمال شده در پی مشکلات بر سر برنامه هسته ای، ایران از تجارت و سرمایه گذاری ها میلیاردها دلار درآمد کسب خواهد کرد.

در مقابل، اوباما تنها یک دهه خودداری ایران از پیشروی در زمینه هسته ای را خواستار شده است؛ ایجاد یک دهه فاصله با پیشرفت ایران در زمینه هسته ای سبب خواهد شد اوباما دوره ریاست جمهوری خود را با یک پیروزی بزرگ به پایان برساند و طبق ادعای مخالفان گفتگوها با ایران، رسیدگی به مشکلات ناشی از توافق هسته ای را به رئیس جمهور بعدی و حتی روسای جمهور چند دوره بعد واگذار نماید.

مخالفان مذاکرات با ایران معتقدند مشکلات توافق هسته ای با ایران به اندازه ای زیاد است که حتی نمی توان به صورت فهرست وار به آنها اشاره کرد؛ اما طبق سخنرانی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کنگره آمریکا، بزرگترین مشکل توافق پیشنهادی پایان دوره اجرای آن است.

(به عقیده مخالفان توافق) دولت اوباما آماده است به رغم همه مخاطرات موجود امکان دستیابی ایران به بمب اتم را پس از پایان دوره اجرای دوره توافق نادیده بگیرد و یکی از نگرانی های اصلی این است که ایران در سال 2015، رئیس جمهوری همچون احمدی نژاد داشته باشد و یا مقامات ایرانی بخواهند اسرائیل را نابود سازند. در آن زمان، ایران زیرساخت های گسترده هسته ای دارد و گریز هسته ای یک ساله که دولت اوباما اکنون بر آن تاکید دارد، دیگر وجود نخواهد داشت؛ بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی توانند تلاش های ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای را تشخیص دهند و گریز هسته ای یک ساله احتمالا تنها به چند روز کاهش می یابد. در چنین شرایطی، زمانی که جهانیان از مجهز شدن ایران به سلاح هسته ای آگاه می شوند، کار از کار گذشته است. از این رو می توان گفت ادعای نتانیاهو در این خصوص که «توافق هسته ای اوباما مسیر ایران را در دستیابی به بمب مسدود نمی کند، بلکه مسیر را برای ایران هموار می سازد»، چندان اشتباه نبوده است.

(از نظر مخالفان گفتگوها) غروب توافق (پایان دوره اجرای توافقنامه) یک فاجعه است و بر مبنای آن، آمریکا و متحدان عرب این کشور و اسرائیل در آینده نه چندان دور با کابوس احتمال مجهز شدن ایران به سلاح هسته ای مواجه خواهند شد.

دولت اوباما نیز به طور نسبی از این مسئله نگران و به همین دلیل در تلاش است در مناظرات داخلی بر مسئله غروب توافق تمرکز نشود. شاید بتوان گفت همین مسئله است که توافق کنونی با ایران را به «توافقی نامطلوب» تبدیل می سازد.

مقامات آمریکا اگر تحت فشار قرار بگیرند، ادعا خواهند کرد که چشم انداز مجهز شدن ایران به سلاح هسته ای را دست کم 10 سال به عقب انداخته اند و چه کسی می داند در این سال ها چه اتفاقی رخ خواهد داد؟! شاید در این مدت زمان تغییر و تحولاتی در ایران صورت بگیرد و این کشور به خصومت حدودا 40 ساله خود با آمریکا پایان دهد و دیگر تمایلی به افزایش نفوذ خود در خاورمیانه نداشته باشد.

شاید بتوان امیدوار بود توافقی بهتر، توافقی خوب، در نتیجه گفتگوها حاصل شود. رئیس جمهور آمریکا پیشتر اعلام کرده بود سیاست وی در مذاکرات این است که عدم دستیابی به توافق بهتر از حصول توافقی نامطلوب است؛ ایران نیز همین سیاست را در گفتگوها در پیش گرفته است. بسیاری از مخالفان گفتگوها با ایران بر این عقیده اند که طرف ایرانی در نتیجه توافق به همه خواسته های خود دست می یابد و در مقابل طرف آمریکایی همچنان باید نگران زمان فرا رسیدن غروب توافق باشد.

منبع: فارن پالسی / ترجمه و اقتباس: طلا تسلیمی