اتحاد ایران و آمریکا در جنگ علیه داعش

نویسندگان: میسی رایان و لاودی موریس

دیپلماسی ایرانی: طبق اظهارات منابع آگاه در آمریکا، عراق و ایران، با موافقت تهران برای یاری رساندن به بغداد در جنگ با داعش، مشارکت نظامی ایران در یک سال گذشته در عراق افزایش چشمگیری یافت. در عین حال، دولت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که به شدت از قدرت یافتن گروه های تروریستی افراطی بیم دارد، در شرایط کنونی افزایش حضور نظامی ایران در عراق را قابل قبول می داند.

در عین حال، با بازگشت نیروهای آمریکایی برای شرکت در عملیات محدود در عراق، مقامات آمریکا نگران پیش آمدن مشکلات جدید در روابط با ایران چه به طور مستقیم و یا در نتیجه درگیری با نیروهای شبه نظامی تحت حمایت ایران هستند که زمانی در مقابل نیروهای آمریکایی مبارزه می کردند.

یک مقام ارشد روحانی در ایران که روابط نزدیکی با دولت این کشور دارد، در حالی که به دلائل امنیتی خواست نامش فاش نشود تصریح کرد از زمان اشغال بخش های شمالی عراق توسط داعش، ایران بیش از هزار مشاور نظامی و همچنین یگان های ویژه به عراق اعزام کرده، حملات هوایی در عراق انجام داده و بیش از یک میلیارد دلار به این کشور کمک نظامی کرده است. این روحانی تصریح کرد: «بخش هایی از مناطق اشغال شده توسط داعش تنها در پی مشاوره، فرماندهی، رهبری و حمایت نظامی ایران آزاد شدند.»

در عین حال، دولت شیعه عراق به طور فزاینده ای به گروه های شبه نظامی قدرتمند و نیروهای داوطلب مردمی که از مسلمانان شیعه تشکیل شده، تکیه کرده است که می توان گفت قدرت آن ها در مجموع با قدرت نیروهای امنیتی عراق برابری می کند.

اگرچه دولت اوباما اعلام کرده است به طور مستقیم با ایران همکاری نمی کند، اتحاد نظامی دو کشور در مبارزه علیه داعش یک واقعیت است. در این حال، شرایط کنونی برای آمریکا چندان خوشایند نیست، چرا که برخی از نیروهای شبه نظامی قدرت گرفته در عراق که اکنون در مبارزه با داعش تاثیرگذار محسوب می شوند، در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ علیه نیروهای آمریکایی مبارزه می کردند.

از سوی دیگر ایران در سوریه حامی بشار اسد رئیس جمهور این کشور است که آمریکا خواستار سرنگونی وی بود. از سوی دیگر مذاکرات برای دستیابی به توافقنامه ای در زمینه برنامه هسته ای ایران مطرح است.

علی خضری که به بسیاری از سفرای آمریکا در عراق مشورت داده است، گفت تنش ها میان ایران و عراق که از مقابله دو کشور در عراق پس از سال ۲۰۰۳ تشدید شد، اکنون در تمایل مشترک برای سرکوب داعش نادیده گرفته شده است. خضری که ریاست یک شرکت مشاوره راهبردی در دبی را بر عهده دارد، تصریح کرد: «داعش سرکوب خواهد شد. مشکل اصلی این است که پس از سرکوب داعش، ده ها نیروی شبه نظامی باقی خواهند ماند که با چندین دهه تجربه جنگ آبدیده شده اند، با درآمد نفت عراق تامین بودجه می شوند و به شدت تحت تاثیر ایران هستند.»

در حالی که خروج نیروهای آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱ فرصت را برای نفوذ بیشتر ایران در عراق فراهم کرده، تهران از زمان ظهور داعش بر حمایت خود از گروه های شبه نظامی در عراق افزوده است. روحانی ایرانی در این باره گفت: «نیروی نظامی قدس و یگان هایی از نیروهای سپاه پاسداران اکنون برای اجرای عملیات ویژه در همکاری با کرد ها و دولت بغداد به عراق سفر می کنند.» قاسم سلیمانی فرمانده نیروهای قدس به چهره عملیات ایران در عراق تبدیل شده است.

در این حال، جیمز جفری، سفیر پیشین آمریکا در عراق گفت دولت اوباما با خودداری از حملات هوایی محدود در زمان پیشروی های اولیه داعش، اشتباه بزرگی مرتکب شد.

تابستان امسال عراق در پی تهدید اشغال شهر کردنشین اربیل و حتی شهر بغداد توسط داعش از دولت ایران درخواست کمک کرد؛ این در حالی بود که مقامات کاخ سفید در واکنش به درخواست دولت عراق از بیم سیاست های نوری مالکی نخست وزیر وقت، ابتدا بر لزوم اجرای اصلاحات سیاسی تاکید کردند. جفری گفت: «عراقی ها به شدت به کمک نیاز داشتند و تنها کسانی که دست یاری به سویشان دراز کردند ایرانی ها بودند. عراقی ها این کمک را همیشه به یاد خواهند داشت.»

در همان دوران، کردهای عراق که متحدان آمریکا در عراق محسوب می شوند از ایران اسلحه دریافت کردند. یک مقام کردستان عراق که خواست نامش فاش نشود، در این باره گفت: «برای ما مهم نبود که از ایران کمک می گیریم یا از آمریکا؛ مهم این بود که از اشغال اربیل توسط داعش جلوگیری کنیم.»

فروپاشی ارتش عراق در ماه ژوئن همچنین فضا را برای حمایت عملیات در حال گسترش شبه نظامیان تحت حمایت ایران در این کشور همچون سپاه بدر، کتائب حزب الله و اصائب اهل حق فراهم آورد. شیخ جاسم السعیدی یکی از فرماندهان کتائب حزب الله اعلام کرد گروه وی از ماه ژوئن تاکنون گسترش یافته است و شمار اعضای آن اکنون به سی هزار نفر می رسد. وی گفت: «ایران هیچگاه عراق را رها نکرد. روابط نزدیک بین دو کشور سبب شد ایران با تمام قوا از عراق حمایت کند.»

در این حال، آمریکا از فعالیت مجدد گروه های شبه نظامی احساس ناراحتی می کند. یک دیپلمات ارشد آمریکایی اعلام کرد: «گروه های بسیاری فعالیت خود را مجددا آغاز کرده اند. شمار زیادی از گروه های شبه نظامی در عراق مستقر شده اند که این مسئله ما را بسیار نگران می کند.»

وی در عین حال خاطر نشان کرد دیپلمات های آمریکایی چندین هفته در تلاش بوده اند تا نگرانی های ایران را در مورد بازگشت آمریکا به عراق از بین ببرند و به منظور رساندن پیام خود به تهران با مقامات شیعه در عراق گفتگو کرده اند. پیام آمریکا به ایران این است که مشارکت نظامی در عراق بسیار محدود تر از گذشته خواهد بود.

با وجود اینکه آمریکا نزدیک به سه هزار نیرو برای آموزش نیروهای عراقی به این کشور اعزام کرده، اما تاکنون هیچ نشانه ای از درگیری و دشمنی میان نیروهای آمریکایی و مشاوران ایرانی و گروه های داوطلب مردمی دیده نشده است. بر خلاف گذشته، نیروهای آمریکایی تنها در مقرهای فرماندهی و پایگاه ها مستقر خواهند بود و در جنگ با داعش به طور مستقیم ایفای نقش نخواهند کرد.

با این حال، به گفته دیپلمات ارشد آمریکایی نگرانی از درگیری نیرو ها با یکدیگر همچنان وجود دارد. آمریکا همچنین به این مسئله توجه دارد که آیا حیدر عبادی نخست وزیر عراق از نظر سیاسی توانایی حفظ یکپارچگی و اتحاد را در دولت خود خواهد داشت و آیا می تواند کنترل خود را بر نیروهای شبه نظامی حفظ کند؟!

مشاوران ارشد اوباما امیدوارند با کمک به افزایش قدرت ارتش عراق بتوانند به کنترل نیروهای شبه نظامی در این کشور کمک کنند.

منبع: واشنگتن پست / مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: دوشنبه 8 دی 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 14 دی 1393