رولا غنی؛ بانوی اول نه چندان معمولی افغانستان

نویسنده: کیلا ریان

دیپلماسی ایرانی: رولا غنی، همسر رئیس جمهوری تازه منتخب افغانستان در مقایسه با استانداردهای حاکم بر منطقه از سابقه و صلاحیت های قابل توجهی برخوردار است. زمانی که رئیس جمهوری افغانستان نطق آغاز ریاست جمهوری خود را ایراد می کرد، با مخاطب قرار دادن همسرش، مخاطبان را شگفت زده کرد. او از همسرش بخاطر کمک هایش در یاری رساندن به زنان، کودکان و آوارگان داخل کشور تشکر کرد. این حرکت غنی در تضاد کامل با رئیس جمهوری قبلی حامد کرزای بود. همسر کرزای، خانم دکتر زینت قریشی به رغم سال های طولانی ریاست جمهوری همسرش، هرگز در انظار عمومی ظاهر نشد.

این واقعیت که غنی توانسته است در انظار عمومی از همسرش تشکر کند، می تواند امیدهای مختلفی را زنده نگهدارد که در این دوره به زنان نقش به مراتب مهمتری در افغانستان داده خواهد شد. نقشی که بطور کلی وضعیت حقوق زنان را در این کشور بهبود ببخشد. اما در افغانستان همه از این اقدام رئیس جمهوری خوشحال نبودند. تندرو ها دائما از این می نالیدند که او ریشه و تبار خارجی دارد، مسیحی است و می تواند برای ارزش های اسلامی تهدیدی باشد.

رولا غنی در خانواده ای مسیحی در لبنان زاده شد و دارای تابعیت دوگانه لبنانی-امریکایی است. او زمانی که در دانشگاه امریکایی های بیروت مشغول تحصیل بود با اشرف غنی آشنا شد. آن ها بعد از ازدواجشان در ۱۹۷۵ سال هایی را در افغانستان زندگی کردند. در سال ۱۹۷۸ به امریکا رفتند. اشرف غنی مشغول تحصیل دکترا شد و همسرش فرزندانشان را بزرگ می کرد. آن ها در سال ۲۰۰۲ زمانی که اشرف غنی به عنوان وزیر امور مالیه برگزیده شد مجددا به افغانستان بازگشتند. رولا از وضع نامناسب و سطح زندگی بچه های افغان بشدت ناراحت بود. برای سازمان «آشیانه» مشغول به خدمت شد که هدفش ارائه کمک های غذایی و آموزشی به کودکان افغان بود.

او را اغلب با «ثریا ترزی» (ملکه ثریا) همسر امان الله خان پادشاه افغانستان بعد از ۱۹۱۹ مقایسه می کنند. او در آن سال ها اغلب بواسطه شیوه زندگی و رفتار مدرنش مورد انتقاد بود. او در مقام وزیر آموزش به دنبال بهبود وضعیت زنان در جامعه افغان بود. او با راه اندازی اولین مدرسه دخترانه افغانستان و اولین بیمارستان مختص زنان برای این اهداف گام هایی را برداشت. با این حال، عقاید لیبرال او در مورد نقش زنان در جامعه و ظاهر خود وی، در تحریک گروه های مذهبی و اجبار به ترک افغانستان و رفتن به تبعید همراه با همسرش در ۱۹۲۹ بسیار دخیل بود.

اما بنظر نمی رسد رولا غنی برنامه جدی برای زیر و رو کردن ارزش های جامعه افغانستان داشته باشد. بیشتر بنظر می رسد او می خواهد با انقلابی در نقش های زنان در درون همین ساختار موجود، شرایط زندگی آن ها را کمی بهبود ببخشد. او با راه انداختن دفتری در مقر ریاست جمهوری به دنبال راه هایی است که شرایط آوارگان داخل افغانستان را که رقمی در حدود ۷۵۰ هزار نفر است، بهتر کند. با وجودی که بعد از سقوط طالبان وضعیت حقوقی زنان افغانی بهبودی هایی بخود دیده است، اما هنوز برای آموزش دختران، خروج آن ها از خانه و کار کردن بیرون از منزل مخالفت هایی وجود دارد. نرخ باسوادی زنان افغان در سن ۲۴-۱۵ سال تنها ۳۲ درصد است. نرخی که در میان مردان افغانی به ۶۲ می رسد. دختران در مناطق روستایی شانس کمی برای باسوادی دارند. ظاهرا بانوی اول افغانستان قصد دارد با تشویق افغان ها به درک نقش های مهم زنان در جامعه، این را عوض کند.

در جریان مبارزات انتخاباتی اشرف غنی، سابقه مذهبی و تحصیلاتی رولا غنی به انتقادهای زیادی دامن زند. محمد محقق معاون عبدالله عبدالله رقیب انتخاباتی اشرف غنی، در جریان همین انتقاد ها گفته بود که از آنجایی که رولا غنی یک خارجی است، هیچ ارتباطی با جامعه افغان ندارد. همسر او (رئیس جمهوری) نیز برای ازدواج با یک مسیحی زیر سوال رفته بود. اخیرا نیز رولا به واسطه طرفداری اش از قانون منع پوشش نقاب توسط دولت فرانسه، مورد انتقاد تندرو ها قرار گرفت. در پاسخ به این انتقاد ها کاخ ریاست جمهوری با انتشار بیانیه ای تاکید کرده بود که حرف های رولا غنی بدون توجه و گزینشی نقل قول شده است.

بانوی اولی که در انظار عمومی ظاهر می شود و به لحاظ سیاسی فعال است، برای افغانستان زن چندان معمولی نیست. او با دفاع از حقوق زنان، یادآور تلاش های ملکهٔ تبعیدی ثریاست. بعد از چند دهه، افغانستان احتمالا هنوز برای تغییرات اساسی آماده نیست. اما چشم ها به رولا غنی است، تا ببیند آیا او می تواند دستاوردهای آرامی در زمینه بهبود حقوق زنان داشته باشد.

منبع: دیپلمات / مترجم: فرنگیس بیات