نیاز مذاکرات به فرصت بیشتر

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات هسته ای میان ایران با شش کشور بزرگ جهانی مراحل مهمی را می گذراند. همچنان رسیدن به توافق نهایی در شک و شبهه به سر می برد. همچنان اختلافات عمیقی میان دو طرف بر سر قضایای مهم وجود دارد. برای همین، انتظار می رود که مذاکرات برای چند ماه آینده تمدید شود و تصاویر دست دادن ها و خوش وبش ها و لبخندهای دو طرف مذاکره کننده بار دیگر تکرار شوند، به ویژه میان مسئولان امریکایی و ایرانی، برای این که بتوانند این پرونده را قبل از آن که مشکلات بزرگ خاورمیانه شروع شوند، ببندند.

بعد از سال ها قطعی روابط میان ایالات متحده امریکا و ایران، علی رغم این که تیرگی روابط کاهش یافته است، اوصافی همچون "شیطان بزرگ" و "محور شر" از ادبیات روابط دو طرف رفع نخواهد شد و روابط دو کشور نیز رو به آرامش نخواهد گذاشت. همچنین انتظار هم نمی رود که روابط دو کشور به دوران شاهنشاهی ایران باز گردد که یکی قدرت برتر دنیا بود و دیگری قدرت برتر منطقه. آن زمان ها گذشت. واشنگتن ناخواسته دو هدیه باارزش به تهران داد، یکی سرنگونی حکومت بعثی در بغداد و دیگری سرنگونی حکومت طالبان در کابل. غرب همچنان جمهوری اسلامی ایران را بخشی از مشکلات منطقه می داند. ایرانی که تلاش کرده است تا به قطب شیعیان در عراق و سوریه و لبنان و یمن و کشورهای دیگر تبدیل شود و در این رابطه بر برگه همیشه برنده اش یعنی دشمنی با اسرائیل نیز حساب بسیاری کرده است. ایران از تهدیدهای ویران شدن تاسیسات هسته ای اش نمی ترسد بلکه برعکس همه تلاش های خود را به کار گرفته است تا از عواقب تحریم های بین المللی علیه خود بکاهد. این عملیات همچنان ادامه دارد.

هیچ کدام از دو طرف مذاکره کننده تمایل ندارد در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات در توافق نهایی بگوید که مذاکرات شکست خورده است. دستاوردهایی که تا کنون به دست آمده لازم می آورد تا فرصت بیشتری برای یافتن کیمیای مشترک محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و بارون کاترین آشتون، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی، علی رغم پایان یافتن دوران ماموریتش، داده شود. در حال حاضر دو طرف می توانند به توافق جزئی که در برابر تعلیق برخی از فعالیت های هسته ای ایران بخشی از تحریم ها لغو شوند، برسند.

بسیاری روی این حساب کرده اند که قبل از ورود ایالات متحده به ماراتون رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری توافقی میان دو طرف به دست آید. اگر چه باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا حتی یک بار هم خود را مقید نکرده است که "ضرورتا" باید به توافق با ایران برسد علی رغم این که حزب او، دموکرات، در انتخابات میان دوره ای کنگره شکست خورد. بلکه خود او ماهیت دادن امتیازهای بیشتری را با هدف تمدید مذاکرات برای چند ماه دیگر با هدف رسیدن به توافق نهایی که بتواند ابعاد تاریخی برای او داشته باشد، فراهم کرده است.

برای همین می توان گفت که دیگر غیر ممکن است تا پایان روز 24 نوامبر دو طرف به توافق نهایی برسند. مگر این که مصلحت بزرگ تر ایران و امریکا را مجاب کند که به چنین توافقی برسند. یعنی همان چیزی که از نامه باراک اوباما – که چهارمین نامه او بود – به آیت الله سید علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران برداشت می شود. آن نامه فاش کرد که ایالات متحده آماده است به توافق نهایی بر سر برنامه هسته ای ایران برسد به شرطی که پیمانی با ایران برای رویارویی با "دشمن مشترک" یعنی داعش و گروه های وابسته به آن که عموما از آغوش القاعده بیرون آمده اند، تشکیل شود.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11