عمر توافق احتمالی کوتاه خواهد بود

پروفسور هوشنگ امیر احمدی استاد دانشگاه راتگرز نقش کنگره آمریکا در مذاکرات هسته ای را «لولو و پلیس بد» و نقش اوباما را «پلیس خوب» خواند.

 

به گزارش مهر، 6 روز تا 24 نوامبر که پایان مهلت تعیین شده برای دستیابی به توافق هسته ای بین ایران و گروه 1+5 باقی مانده است و برخی خبرها حکایت از وجود اختلاف بین طرف ها دارد.

 

از سویی دیگر پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره ای سنای آمریکا به اعتقاد برخی بر مذاکرات هسته ای سایه افکنده است. به طوری که برخی از چهره های افراطی در تلاشند تحریم های جدیدی را علیه ایران به تصویب برسانند امری که به اعتقاد برخی کارشناسان می تواند موجب مرگ مذاکرات هسته ای و توافق هسته ای شود.

 

در همین راستا خبرنگار مهر گفت وگویی با دکتر هوشنگ امیر احمدی استاد دانشگاه راتگرز آمریکا انجام داده و نظرات وی را در خصوص میزان تاثیر گذاری کنگره آمریکا در توافق احتمالی جویا شده است. 

 

 

انتخابات میاندوره ای 2014 در 4 نوامبر منجر شد تا جمهوری خواهان در سنا به اکثریت برسند و حتی در مجلس نمایندگان اکثریت خود را بیشتر کنند. باراک اوباما که تلاش زیادی برای پیروزی دموکرات ها کرد به عنوان بزرگترین بازنده این اتخابات است. اوباما پیشتر نیز مشکلاتی با کنگره داشت و حالا که محبوبیت او به کمترین حد تاریخی خود یعنی 40 درصد رسیده کشمکش های زیادی با جمهوری خواهان سنا و کنگره خواهد داشت که اهرم های اصلی قدرت را در دست خواهند داشت. با اینکه هر نماینده ای رای خود را دارد اما این رهبران دو مجلس هستند که درباره مسیرهای کلی تصمیم گیری می کنند.

 

خط رهبری مجلس نمایندگان که از قبل هم در دست جمهوری خواهان بود تغییری نخواهد کرد اما رهبری سنا که در دست دموکرات ها بود و الان به دست جمهوری خواهان افتاده است تغییر خواهد کرد. این امر تغییر بسیار مهمی است زیرا که قدرت قانونگذاری سنا بسیار بیشتر از مجلس نمایندگان است. اسامی رهبران جدید سنا عبارتند است از: سناتور مک کلونل(رهبر اکثریت) سناتور جیمز اینهوف(رئیس کمیته قدرتمند خدمات نیروهای مسلح)، سناتور اورین هچ (رئیس کمیته ملی که اهمیت زیادی در زمینه تحریم ها دارد)، سناتور باب کروکر(رئیس کمیته روابط خارجی)، سناتور ریچارد برر یا سناتور جیمز ریش(رئیس کمیته اطلاعات).

 

تمامی این سناتورها محافظه کار هستند و برخی از آنها تندرو و عده ای هم در مسیر جریان اصلی قرار دارند اما تمامی آنها دارای سوابق ضد ایرانی شدید هستند. آنها به تازگی وارد سنا نشده اند اما الان دارای جایگاه رهبری هستند و می توانند برای روابط ایران و آمریکا بسیار پر ادعا باشند. برای مثال این افراد به همراه سناتورهای دموکرات ضد ایرانی کنگره می توانند تحریم های جدید علیه ایران وضع کنند یا اینکه اقدامات باراک اوباما در قبال ایران را از بین ببرند از جمله توافق هسته ای "بد" احتمالی. با اینحال رئیس جمهوری آمریکا قدرت زیادی دارد که از جمله آنها حق وتوی مصوباتی است که توسط کمتر از 2/3 نمایندگان به تصویب رسیده است که از این طریق می تواند با استفاده از قدرت اجرایی در موارد خاصی کنگره را دور بزند. بطور مثال آقای اوباما تا زمانی اسم توافق امضاء شده با ایران را "معاهده" نگذارد، نیازی به مصوبه کنگره و یا تعلیق تحریم های خاص ندارد.

 

با این حال قدرت های اجرایی این چنینی همواره به چالش کشانده می شوند و آقای اوباما هم با در نظر داشتن از دست دادن محبوبیت خود در جامعه آمریکا و در نزد بسیاری از هم حزبی های خود باید در دو سال باقی مانده از دوره ریاست جمهوری اش بسیار با احتیاط عمل کند. در خصوص ایران وی کمترین حمایت ها را حتی در میان هم حزبی های خودش دارد، لذا این کشمکش برای او بسیار چالش برانگیز خواهد بود. علاوه بر این، هر گونه توافق دائمی با ایران باید نهایتا به تصویب کنگره برسد. ممکن است باراک اوباما بخواهد از الان تا ژانویه 2015 که کنگره جدید کار خود را آغاز خواهد کرد از خلاء موجود استفاده کند و با ایران در تاریخ 24 نوامبر یک توافقی را امضاء کند، اما از آنجائیکه یک طرف چنین توافقاتی کنگره است قطعا عمر چنین توافقی بسیار کوتاه خواهد بود.

 

 

کنگره آمریکا چالش های زیادی را تا الان برای مذاکرات هسته ای ایران به وجود آورده است و مدت هاست که این کنگره این کار را می کند اما این چالش ها نباید موجب تغییر محاسبات ایران بشود. شایان ذکر است که فلج کننده ترین تحریم ها علیه ایران در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون و باراک اوباما دو رئیس جمهور دموکرات و همچنین در دوره هایی بوده است که کنگره در اختیار دموکرات ها بوده است. صرف نظر از این حقیقت بسیاری از کارشناسان و ناظران ایران که در میان آنها دیپلمات های سابق، روزنامه نگاران و فعالان سیاسی دیده می شوند در تلاشند تا کنگره جدید آمریکا را به عنوان "لولو" مطرح کنند که ایران باید به این نکته توجه داشته باشد.

 

استفاده از تاکتیک "لولو" و " پلیس بد" در طول مذاکرات هسته ای تاکتیکی بوده است که از ابتدای مذاکرات مرتبا از آن استفاده شده است. ایران پیشتر نیز در شرایط بسیار بدی مذاکره کرده است حتی زمانی که تحت شدیدترین تحریم ها و تهدید جنگ بوده است. به هر حال طراحان تاکتیک های ضد ایرانی به ایجاد "لولوهای" جدید و بیشتر ادامه خواهند داد تا سعی کنند با مرعوب کردن ایران، تهران را وادار به تن دادن به یک "توافق بد" کنند. لیست این لولوها در گذشته و حال عبارتند از : آقای نتانیاهو، کنگره آمریکا، تحریم های جدید، تندروهای ایران (که در داخل ایران کاربرد دارد)، کاهش قیمت نفت و ضرب الاجل های مصنوعی و ساختگی.

 

 

از دیگر لولوها ایده "توافق جامع یا عدم توافق" است بطوریکه یک توافق جزئی که بتواند به تائید کنگره آمریکا برسد و بعد بطور تدریجی بهبود پیدا کند و تبدیل به یک بلا و مصیبت شود. این طراحان تاکتیک های ضد ایرانی می گویند در صورت نبودن یک توافق جامع ایران اقدام به ساخت بمب اتم خواهد کرد و این امر باعث خواهد شد تا اسرائیل و آمریکا مجبور به حمله به ایران شوند. حتی برخی از آنها از تاکتیک "باغ رز" استفاده می کنند. تاکتیکی که بر اساس آن سعی می کنند ایران را متقاعد کنند که با توافق هسته ای می تواند اقتصاد خود را نجات دهد و ملت ایران را رستگار کند. آنچه که در خصوص این طراحان حیرت انگیز است این است که اینها نظرات خود را آنچنان مطرح می کنند که گویی آنها هرگز حامی تحریم های گسترده  هدفمند علیه ایران نبوده اند و جمهوری اسلامی ایران هرگز با غرب به ویژه با آمریکا و انگلستان مشکل نداشته است در حالیکه همه آنها طرفدار تحریم ها بوده اند.

 

تعجب بر انگیز این است که ترکیب تاکتیک "باغ رز" و " لولو" و جذابیت آقای اوباما به عنوان "پلیس خوب" در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی بیشترین تاثیر خود را داشته است بطوریکه در سال گذشته من شاهد بوده ام وی تمایل زیادی به مصالحه با گروه 1+5 در جریان مذاکرات هسته ای داشته است. ضمنا آقای بارک اوباما هم به خاطر موفقیت هایش افسونگر تر شده است. بطوریکه برخی که مخالف توافق احتمالی هستند وی را به دورویی و ریاکاری متهم می کنند. بنا بر این حتی اگر کنگره محافظه کار جدید خیلی تفاوتی با گذشته نداشته باشد، برای اوباما و روحانی بسیار ضروری است تا برای دستیابی به یک توافق جزئی که عمر کوتاهی خواهد داشت کنگره را بهانه کنند زیرا با این کار اوباما تاریخ دیپلماتیک خود را خواهد ساخت و آقای روحانی هم می تواند به شکستن کمر تحریم ها امیدوار باشد.

 

 

آنچه که قرار است بعدا اتفاق بیافتد ظاهرا در این مقطع خیلی مد نظر و موجب نگرانی آنها نیست. با اینحال این احتمال وجود دارد که اگر چنین توافقی به تائید کنگره نرسد به نوعی موجب ایجاد یک "ایران گیت جدید" یا "هسته ای گیت" برای باراک اوباما شود که حتی قادر است مابقی دوره ریاست جمهوری وی را زایل کند و حتی اگر جزئیات بیشتری از روابط غیر معمول وی با ایران افشاء شود می تواند موجب استیضاح وی شود. من نمیدانم که آیا این دو رئیس جمهور چنین توافقی جسورانه ای را امضا خواهند کرد؟ و آیا رهبری ایران اجازه خواهند داد تا چنین اتفاقی بیافتد؟ من تردید دارم که در فضای کنونی فشار و عجله که بر مذاکرات حاکم است چنین توافقی حاصل شود. برای زمان حاضر پیشنهاد من این است که دولت ایران با دقت به حقایق فوق، تاکیک ها و انشعابات احتمالی در هر نوع توافقی در مذاکرات با گروه 1+5 که مورد تائید کنگره قرار نخواند گرفت، توجه داشته باشد.