معنای هدیه پوتین به روحانی چیست؟

با اهدای یک ابزار دفاعی تاریخی به رییس جمهوری ایران این پرسش در محافل فرهنگی شکل گرفته است که آیا این سپر را برای رو کم کردن به ما هدیه دادند؟ اما پرسش دوم این است: رو کم کنی از چه کسی؟

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، با دستور «ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین»، رئیس جمهور روسیه کارکنان کاخ کرملین آستاراخان (قلعه تاریخی تسیخ هاوس که در جنگ جهانی اول دژ و انبار مهمات بوده است) قابی را که درون آن سپری رزمی از قرن 17 میلادی بود، به دکتر حسن روحانی رییس جمهور ایران هدیه دادند.

هر چند هدیه دادن و هدیه گرفتن از جمله اقدامات مرسومی است که در همه ی دنیا به مناسبت های مختلف و با هدف ایجاد ارتباطات عمیق تر و بهتر بین افراد انجام می شود، اما این مورد کاملا متفاوت و از معدود هدایایی بود که دو همتای سیاسی در این سطح از روابط دیپلماتیک به یکدیگر هدیه دادند؛ هدیه ای که این روزها حتی از آن به عنوان هدیه ی «جالب»، «عجیب» و «بامعنا» نیز یاد می شود!

«سپر رزمی یکی از سربازان شاه عباس اول از جنس برنز و طلا، و مربوط به جنگی بوده که در آن دوره (1603 تا 1618 میلادی) میان ترکیه و ایران رخ داده است، سپری که قدری ضربه هم خورده است.»

هر چند تا کنون به جز مطلبی هدیه که پرویز اسماعیلی معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهور درباره ی این سپر در صفحه ی شخصی فیس بوک خود منتشر کرده، اطلاعات دیگری به طور رسمی در این زمینه منتشر نشده است اما در این میان دادن چنین هدایایی تا کنون به جز چند مورد خاص که البته آن هم در دولت تدبیر و امید رخ داده، چندان مرسوم نبوده است؛ چون معمولا در این نوع از دیدارهای دیپلماتیک هدایایی در قالب صنایع دستی کشورها بین مسئولان کشورها رد وبدل می شود، نمونه هایی که می توان آن را در موزه های شخصی روسای جمهور سابق ایران دید.

البته تاریخچه تشکیل موزه ی یادمان های روسای جمهور را می توان در اوایل انقلاب اسلامی دید؛ زمانی که مقام معظم رهبری در اوایل دوران ریاست جمهوری خود، دستور ایجاد موزه ی هدایای ریاست جمهوری را صادر کردند. این اقدام در سال 1365 با گردآوری مجموعه هدایا و نگهداری آن ها در یکی از ساختمان های دفتر ریاست جمهوری انجام شد. البته اکنون تعداد زیادی از هدایایی که در دوران ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای به ایشان داده شده، در آستان مقدس رضوی نگه داری می شود.

موزه ی «ریاست جمهوری رفسنجان» که هدایای ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی را در خود دارد، در سال ۱۳۷۰ طراحی و در بهمن ماه سال ۱۳۷۸ توسط سیدمحمد خاتمی افتتاح شد. موزه ای با هشت غرفه که البته امروزه به دلیل نبود فضای معادل در شهر رفسنجان، بیشتر به کتابخانه اصلی شهر و محل تجمع دانشجویان تبدیل شده است.

اما پس از به پایان رسیدن دوره ی ریاست جمهوری «محمد خاتمی» فکر تشکیل یک موزه ی متمرکز برای نگهداری اشیا و هدایای رییس جمهور و اسناد مربوط به آن شکل گرفت. به همین دلیل بر اساس آیین نامه تشکیل یادمان رؤسای جمهور در شورای اسناد ملی مورخ ۲۱ خردادماه سال ۸۴ موزه ی «یادمان رؤسای جمهور» زیرنظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ساختمان شماره ی 240 کاخ سعدآباد تأسیس شد.

در این موزه حدود دو هزار اثر مانند «قلب شیشه ای اهدایی ژیسکار دستن رییس جمهور فرانسه»، «قطعه ای از پرده کعبه اهدایی ولیعهد عربستان» و آثار اهدایی «یاسر عرفات»، «پاپ ژان پل دوم»، «کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل» نگهداری می شد.

اما در چهارم آبان ماه سال ۱۳۸۴ حق استفاده از ساختمان موزه و هدایای ریاست جمهوری به سازمان میراث فرهنگی اختصاص یافت و از آن تاریخ به بعد فعالیت این موزه نیز تعطیل شد.

از سوی دیگر در اواخر سال 1391 بر اساس گفته ی مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، محمود احمدی نژاد رئیس دولت نهم و دهم که در بیش از صد سفر خارجی خود هدایای زیادی را به نمایندگی از مردم ایران دریافت کرده بود، اعلام کرد هدایایی که سران و مقامات کشورهای دیگر به رئیس جمهور ایران داده اند، فروخته می شوند تا درآمد حاصل از آن، صرف کمک به نیازمندان تحت پوشش بهزیستی شود. البته این صحبت در آن زمان با این نقد مواجه شد که هدایای داده شده به رئیس جمهور ایران، هدایای شخصی نیستند که با تصمیم شخصی فروخته شوند، بلکه آن هدایا که به «رئیس جمهور ایران» - و نه شخص احمدی نژاد - داده شده اند، باید در موزه نگهداری شوند؛ کما این که هدایای مقامات سایر کشورها به مسوولان ایران، چه در قبل از انقلاب و چه بعد از آن، در موزه نگهداری می شوند. ولی در روزهای پایانی دولت دهم برخی گزارش ها خبر از انتقال دو هزار و 530 قطعه از هدایای خارجی احمدی نژاد از مجموعه سعدآباد به محل دیگری داشتند، اما هیچ توضیح و اطلاعی در این زمینه ارایه نشد.

به گزارش ایسنا، البته رئیس جمهور کنونی ایران پیش از این، یک بار دیگر تجربه ی گرفتن هدیه تاریخی را از سوی مقامات آمریکایی داشت؛ در روز پنج شنبه چهارم مهرماه سال گذشته در سفری که حسن روحانی به همراه برخی مقامات ایرانی مانند محمدعلی نجفی، رییس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به نیویورک داشت.

به گفته ی روحانی «روز پنج شنبه آمریکایی ها تماس گرفتند که ما هدیه ای داریم و این جام (شیردال) را با تشریفات به نمایندگی آوردند و گفتند که این هدیه ی ما به ملت ایران است.»

آن یک جام سیمین «شیردال» بود که با هدف بهتر شدن ارتباطات فرهنگی میان ایران و آمریکا به رییس سازمان فرهنگی و گردشگری داده شد و ظهر روز (شنبه، ششم مهرماه) در فرودگاه مهرآباد رونمایی شد.

اکنون به نظر می رسد اقدام اخیر پوتین که حتی در آخر جلسه با خنده گفت، «ظاهرا این سپر بدست حریف افتاده، اما ایران برنده آن نبرد بود.» بیشتر برای کم نیاوردن در مقابل هدیه ای است که آمریکا در آن سفر به روحانی داد؛ هدیه ای که به احتمال زیاد مانند جام شیردال به موزه ی مادر ایران یعنی «موزه ی ملی ایران» منتقل و در آن جا نگه داری می شود.