توافق با ایران یک ضرورت است

دیپلماسی ایرانی: در حالی که تلاش های موازی ایران و ایالات متحده برای مبارزه با داعش ادامه دارد و شایعاتی مبنی بر همکاری دو کشور در مواجهه با این تهدید مشترک منتشر شد، تهران و واشینگتن در حال آماه شدن برای مذاکرات درباره توافق جامع هسته ای هستند. مذاکرات از روز 18 سپتامبر در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل آغاز شده است. ایران و ایالات متحده در حال حاضر مشغول ملاقات های دو جانبه برای رسیدن به توافق جامع هسته ای تا تاریخ 24 نوامبر هستند. در واقع این آخرین فرصت برای حل و فصل مناقشه ی طولانی مدت هسته ای با ایران است.

درحالی که جهان با بحران های بزرگ بین المللی همچون ظهور داعش، حوادث شرق اوکراین و درگیری های میان رژیم اسرائیل و فلسطین، روبه رو است، توافق میان تهران و واشینگتن می تواند موجب ثبات بیشتر جهان شود. ایالات متحده و دیگر اعضای گروه 5+1 و ایران باید به شرایط پیش آمده که ناشی از تمدید برنامه اقدام مشترک تا نوامبر می باشد، توجه کنند. ماه های پیش رو آخرین شانس برای رسیدن به توافق جامع است. اگر مهلت برنامه اقدام مشترک بدون رسیدن به توافق جامع به پایان برسد، در آن صورت احتمالاً منازعه میان ایران و ایالات متحده افزایش می یابد، البته نه در کوتاه مدت، بلکه در بلند مدت، چرا که هم اکنون جامعه بین المللی با معضلی به نام داعش روبه رو می باشد.

برنامه اقدام مشترک که در نوامبر گذشته میان ایران و گروه 5+1 امضا شد، تاکنون به چند هدف خود رسیده است. براساس این توافق برنامه هسته ای ایران متوقف شده است و در برخی قسمت ها به عقب رانده شده است و در بعضی از زمینه ها هم شفافیت ها بیشتر شده است. در مقابل هم تحریم های اقتصادی محدود شده است. در واقع براساس گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران میزان غنی سازی اورانیومش را به 5 درصد محدود کرده است و میزان ذخائر آن را به کمتر از 7800 کیلوگرم رسانده است. همچنین 200 کیلوگرم اورانیوم 20 درصد غنی شده اش را هم رقیق کرده است تا در راکتور تحقیقاتی تهران مصرف شود.

ایران همچنین توسعه ی راکتور آب سنگین اراک را متوقف کرده است و برای شفاف شدن برنامه هسته ای اش به بازرسین آژانس بین المللی انرژی اتمی، اجازه داده است تا بازرسی های روزانه از تاسیسات هسته ای نطنز و فوردو داشته باشند. در مقابل ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم های اقتصادی شان را برای مدت محدودی – تا 20 جولای و با تمدید برنامه اقدام مشترک تا 24 نوامبر- متوقف کردند.

موفقیت برنامه اقدام مشترک و توافق جامع منوط به چند عامل مهم است. این موارد شامل آینده ی راکتور آب سنگین اراک و برنامه غنی سازی تاسیسات فوردو می باشد، که نشان می دهد از بین بردن شکاف میان گروه 5+1 و ایران برای رسیدن به یک توافق جامع هسته ای، امری ممکن است. برای این منظور دو طرف باید بر سر اندازه و ظرفیت برنامه هسته ای ایران به توافق برسند، در عین حال که در مدت توافق جامع نباید مخالفت های داخلی با آن منجر به ایجاد مشکلاتی شود.

مسلماً سخت ترین موضوع برای توافق، تعیین ظرفیت غنی سازی ایران می باشد. ایران اعلام کرده است که برای کاهش وابستگی اش به بازارهای بین المللی به منظور تامین سوخت نیروگاه آب سبک بوشهر، به 200 هزار سانتریفیوژ نسل IR-1 نیاز دارد. البته تا سال 2021 روسیه متعهد به تامین سوخت نیروگاه هسته ای بوشهر است. از سوی دیگر گروه 5+1 خواستار این است که ایران از 19 هزار سانتریفیوژ فعلی که 10 هزار دستگاه آن مشغول به فعالیت هستند، حداکثر 4 هزار سانتریفیوژ را حفظ کند تا زمان فرار هسته ای ایران به بیش از شش ماه افزایش پیدا کند. 5+1 معتقد است برای نیروگاه بوشهر بهترین روش، تمدید قرارداد فعلی با روسیه می باشد.

دومین مسئله ای که 5+1 و ایران با آن روبه رو هستند، مدت زمان اجرای توافق جامع است. گروه 5+1 به دنبال توافقی است که چند دهه طول بکشد اما ایران با چند سال موافق است. تریتا پارسی تحلیلگر مسائل ایران معتقد است «ایران احتمالاً توافقی که بیش از 10 تا 15 سال باشد را رد می کند» دلیل آن هم عدم اعتماد به ایالات متحده و جانشین باراک اوباما در کاخ سفید است.

منبع: نشنال اینترست/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20