استقلال اسکاتلند و مساله امنیت انرژی انگلیس

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، وینستون چرچیل نخست وزیر افسانه ای و مشهور انگلستان که عملا انگلستان را در هر دو جنگ جهانی از شکست رهانید در جنگ اول جهانی با یک استراتژی بی نظیر متکی بر منابع انرژی باعث پیروزی انگلستان در این جنگ شد.

سوخت غالب در آن زمان ذغال سنگ بود که از معادن انگلستان استخراج می شد اما در جنگ اول چرچیل که وزیر دریاداری انگلستان بود، سوخت ناوگان جنگی انگلستان را از ذغال سنگ به سوخت مایع تولید شده از نفت خام تغییر داد. این تغییر سوخت برد عملیاتی و سرعت کشتی های جنگی انگلستان را 30 گره دریایی اضافه کرد و ناوگان انگلیس در برابر ناوگان قدیمی آلمان که از ذغال سنگ استفاده می کردند پیروزی را به دست آورد.

بعد از این پیروزی، چرچیل در یک سخنرانی کلیدی در مجلس عوام گفت:« پیروزی در این جنگ به دست آمد اما از این پس امنیت انرژی انگلستان نه در گلاسکو و منچستر که در عراق و پرشیا تامین خواهد شد.»

اشاره چرچیل به منابع نفتی عراق و ایران و نقش کلیدی پالایشگاه آبادان در تامین سوخت ناوگان جنگی انگلستان در جنگ اول جهانی و پیروزی در این جنگ بود. سیاست های بعدی انگلستان در خاورمیانه عمیقا متاثر از همین اشاره کلیدی چرچیل بود.

با کشف منابع نفتی در دریای شمال و ارتقای تکنولوژی های تولید نفت و گاز از آب های عمیق در ابتدای دهه 70 میلادی، انگلستان چند دهه تقریبا به طور کامل از واردات انرژی فسیلی بی نیاز شد.

نقشه میادین نفت و گاز دریای شمال و سهم انگلستان و اسکاتلند

اما این فرصت بی نظیر، یک تهدید مهم را هم در دل خود نهفته داشت. بخش بزرگی از مخازن نفتی انگلستان در دریای شمال در آب های سرزمینی اسکاتلند قرار گرفته اند و کشف این مخازن، میل استقلال خواهی اسکاتلندی ها را بیدار کرد.

سابقه اسقلال خواهی اسکاتلند به قیام کشاورز زاده ای به نام ویلیام والاس علیه پادشاه انگلستان معروف به ادوارد پا دراز باز می گردد. اما اسکاتلندی ها لااقل در دوره مدرن اروپا در 300 سال اخیر وفادارترین و شجاع ترین سربازان را به ارتش امپراطوری استعماری بریتانیا تقدیم کرده اند. جنگ های کریمه را شاید بتوان نقطه اوج تاریخ فداکاری اسکاتلندی ها برای انگلستان دانست.

با این حال امروز اسکاتلندی ها استقلال می خواهند و حتی علیه بی بی سی به دلیل نقض بی طرفی این بنگاه خبری دولت بریتانیا درباره استقلال اسکاتلند تظاهرات می کنند. بی بی سی اخیرا تردید هایی علیه مالکیت اسکاتلند بر منابع نفتی دریای شمال مطرح کرده است.

ایندیپندنت گزارش داده است عده ای از اقتصاددانان انگلیسی معتقدند جدایی اسکاتلند از انگلیس پیامدهای سنگینی برای اقتصاد این کشور خواهد داشت.

نتایج یک نظرسنجی توسط شرکت اف تی اس ای نشان می دهد 80 تن از 100 مدیر ارشد شرکت های مالی انگلیس پس از مشارکت در نظرسنجی اختصاصی ایندیپندنت معتقد بودند رای مثبت به همه پرسی این هفته مبنی بر استقلال اسکاتلند تاثیرات منفی قابل توجهی بر اقتصاد انگلیس خواهد گذاشت.

این مدیران نگران جدایی بخش بانکی و بیمه ای اسکاتلند از انگلستان هستند اما ظاهرا نخست وزیر انگلستان نگرانی های مهم تری دارد.

دیوید کامرون برای سومین بار در کل تاریخ انگلستان جلسه مشترک کابینه انگلستان و اسکاتلند را در شمال شرقی اسکاتلند تشکیل داد و از یکی از سکوهای نفتی واقع شده در آب های اسکاتلند در دریای شمال که توسط british petroleum مدیریت می شود بازدید کرد و رو به دوربین عکاسان ژست گرفت و عکس انداخت.

کامرون مثل هر سیاستمدار ارشد غربی دیگری به اهمیت تامین پایدار منابع انرژی واقف است. بر خلاف تبلیغات مشهور، سهم انرژی های فسیلی متعارف در دهه های آینده نیز در تامین انرژی جهان صنعتی بسیار پررنگ خواهد بود. به همین دلیل است که تولید نفت و گاز از آب های عمیق دریای شمال علیرغم هزینه های کلان آن با قدرت و سرعت و بدون وقفه ادامه دارد و تعریف پروژه های جدید توسعه میادین یا افزایش ضریب برداشت از میادین توسعه لحظه ای متوقف نمی شود.

با استقلال اسکاتلند بخش بزرگی از سهم انگلستان از میادین نفتی دریای شمال از اختیار این کشور خارج خواهد شد. از این رو منابع نفتی دریای شمال یکی از مولفه های کلیدی در رابطه با نتیجه همه پرسی استقلال اسکاتلند که در 18 سپتامبر جاری برگزار می شود، خواهد بود.

سهم اسکاتلند از میادین نفت (نقاط قرمز) و گاز (نقاط سبز) دریای شمال پس از استقلال

تردیدی وجود ندارد که حتی پس از استقلال نیز اسکاتلند و انگلستان به دلیل سوابق تاریخی و اجتماعی، پیوندهای ناگسستنی بسیار محکمی خواهند داشت. اما با توجه به اهمیت تامین پایدار انرژی برای کشورهای مصرف کننده مشخص نیست انگلستان در صورت استقلال اسکاتلند چه خواهد کرد. آیا میراث چرچیل زنده خواهد شد و انگلستان سیاست های خاورمیانه ای خود را برای افزایش نفوذ در کشورهای نفت خیز به شکل پیچیده تری دنبال خواهد کرد یا با سیاست گذاران و سیاستمداران و بنگاه های اقتصادی اسکاتلندی توافقات پشت پرده ای برای تضمین تامین امنیت انرژی خود شکل خواهد داد؟

سؤال دقیق تر آن است که اگر نتیجه همه پرسی 18 ستپامبر مثبت باشد امنیت انگلستان پس از استقلال اسکاتلند کجا تامین خواهد شد؟ در بیابان های تفدیده خاورمیانه و آسیای میانه یا در آب های خروشان و نا آرام دریای شمال؟