امریکا از ترس اعراب با ایران همکاری نمی‌کند

دیپلماسی ایرانی: عرصه سیاسی منطقه در طول یک سال گذشته، از دیدارهای مخفیانه مقام های ایران و امریکا تا تماس تلفنی باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، شاهد گشایشی در روابط ایران و امریکا بوده است. مساله ای که باعث نگرانی شدید کشورهای عربی نیز شده است. در طول این یک سال اعراب همواره از این که در گشایش روابط میان تهران با واشنگتن جایی برای آنها در نظر گرفته نشده است و از سوی دیگر توافق تهران – واشنگتن باعث شود تا ایران در خاورمیانه دست برتر را داشته باشد، خشمگین بوده اند.

امسال دو هفته مانده به مجمع عمومی سازمان ملل امریکا می رود تا به همراه کشورهای عربی پیمان بین المللی مبارزه با "دولت اسلامی" را تشکیل دهد. اهمیت این مساله زمانی بیشتر می شود که می بینیم از قرار معلوم قرار نیست تا قبل از پایان اختلاف ها بر سر پرونده هسته ای ایران همکاری ای میان امریکا با شیعیان در این پیمان بزرگ بین المللی شکل بگیرد. باراک اوباما از معادلات داخلی امریکا که خود را برای انتخابات میان دوره ای کنگره آماده می کند، نگران است و برای همین برای جنگ با داعش به سراغ کشورهای عربی سنی رفته است. امریکا از همکاری با ایران در این چارچوب سر باز می زند از ترس این که مبادا طرفی از درگیری های شیعی – سنی در منطقه شود.

از آن سو به نظر می رسد ایران نیز به طور نسبی از جبهه رویارویی با داعش در عراق عقب نشسته است تا عرصه برای بازگشت ایالات متحده امریکا به عرصه سیاسی عراق فراهم شود.

در عین حال امریکا از همکاری با ایران سر باز می زند از ترس این که مبادا کشورهای سنی عرب حوزه خلیج فارس به دلیل وجود ایران از همکاری در این پیمان خودداری کنند. در حالی که در موضعی کاملا متناقض کاملا روشن است که ایالات متحده تمایل دارد در عرصه رویارویی با داعش در سوریه نیز وارد شود با وجود این که کشورهای عربی همچنان اصرار دارند که مخالفان معتدل سوری به جای امریکا در سوریه با داعش بجنگند. به ویژه که ایران همچنان از بشار اسد حمایت می کند و تلاش دارد در بازسازی سوریه و جبران ویرانی های جنگ داخلی آن کمک کند.  

این در حالی است که پیشرفت هایی نیز اخیرا در مذاکرات 1+5 با ایران بر سر پرونده هسته ای اش که از هفته پیش آغاز شد، مشاهده می شود و انتظار می رود تا مذاکرات تا قبل از ماه نوامبر به نتیجه مطلوب و نهایی برسند.

منابع سیاسی می گویند که ایالات متحده امریکا در وضعیتی قرار گرفته است که چاره ای جز برقراری رابطه با ایران ندارد و احتمال این که امریکا در نهایت تسلیم نفوذ گسترده ایران در منطقه بشود، وجود دارد. منابع آگاه سیاسی می گویند که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس همچنان بر این اعتقادند که ایالات متحده با تلاش برای عادی سازی روابط با ایران درصدد خیانت به آنها است. به اعتقاد آنها بعد از حصول توافق بر سر پرونده هسته ای ایران که امریکا تلاش دارد به هر قیمتی شده این توافق به دست آید، امریکا تسلیم نفوذ گسترده ایران در منطقه خواهد شد.

از سوی دیگر به گفته همین منابع سیاسی دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می دهد همه طرف ها تلاش کرده اند از گسترش شبکه دولت اسلامی در منطقه، حتی به طور محدود، به سود منافع خود بهره برداری کنند و همه تلاش دارند تا موازنه ای به سود خود در منطقه رقم بزنند. این مساله سبب شده است تا رویکرد طایفه ای بر فضای کلی منطقه سایه بیندازد. بنابر این در صورتی که امریکا نیاز داشته باشد مجددا به عراق باز گردد نیاز به پوشش عربی و بین المللی و مردمی و رسمی دارد تا از یک سو بتواند توجیهی منطقه ای داشته باشد و از سوی دیگر پاسخی برای منتقدانی که می گفتند امریکا زود از عراق خارج شده است. این معنای دیگری نیز می دهد و آن این که امریکا همچنان بازیگر اصلی و میدانی در منطقه است که نمی توان نسبت به آن بی توجه بود. بازیگری که می تواند معادلات و موازنه ها را در منطقه تغییر دهد. حتی اگر بنا باشد این نقش در چارچوب مبارزه با داعش سال ها طول بکشد. همان طور که رئیس جمهوری امریکا نیز گفته جنگ با داعش ممکن است زمان طولانی به طول بینجامد. به گونه ای که احتمال می رود جانشین باراک اوباما نیز طرح مبارزه با داعش را به ارث ببرد. آن چه روشن است این است که کشورهای درگیر در ائتلاف مبارزه با داعش شاید در روزهای اول دستاوردهایی به دست آورند و بتوانند به موفقیت هایی برسند اما بعدا قطعا به اختلاف خواهند خورد که احتمالا این اختلافات بیش از همه خود را در سوریه نشان خواهند داد. این باعث می شود تا باز هم معادلات تغییر کند و بسیاری از مسائلی که در حال حاضر غیرممکن به نظر می رسند ممکن شوند.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه : یکشنبه 23 شهریور 1393 / باز انتشار : جمعه 28 شهریور 1393