اردوغان و یک گام تا رویای احیای سلطنت عثمانی

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه سودای ریاست جمهوری دارد. وی که 11 سال زمام امور را در کشورش در دست داشته و در راس حکومت ترکیه قرار داشته است اکنون می خواهد سیاست دیگری را در پیش بگیرد و با نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه تجربه سیاسی خود را از نخست وزیری به ریاست جمهوری انتقال دهد.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، اعلام نامزدی رجب طیب اردوغان از حزب عدالت و توسعه برای ریاست جمهوری این کشور ناگهانی و عجیب نبود. کاملا روشن بود کسی که سه دوره تجربه ریاست بر دولت ترکیه را داشته است اکنون می خواهد حزبش به او اجازه دهد که در راس حکومت کشور بایستد. ریاست جمهوری شاید بتواند حد نهایی برای جاه طلبی های نخست وزیر ترکیه باشد. اردوغان می خواهد در این کسوت تغییری در حیات سیاسی ترکیه ایجاد کند. او که وارد دهه ششم عمر خود شده است همچنان محبوبترین چهره سیاسی و در عین حال جنجالی ترین مرد عرصه سیاسی ترکیه محسوب می شود. دیپلمات ها او را این گونه توصیف می کنند: "مردی که بر سیاست ترکیه تسلط کامل دارد".

برای مردم ترکیه اردوغان کسی است که برای آنها رشد اقتصادی و ثبات سیاسی به ارمغان آورده است. اگر چه نزدیک به یک سال است که نفرت ها از او و سیاست هایش افزایش یافته اما همچنان بسیاری از مردم ترکیه او را منجی کشورشان می دانند.

جوانانی که در تظاهرات ژوئن 2013 که شهرت جهانی یافت به خیابان ها آمدند، او را "دیکتاتور" خطاب کردند، کسی که در نظر آنها متهم به فساد مالی و اداری است و تلاش می کند تا خود و اطرافیان و خانواده اش را از پیگردهای قانونی و تعقیب های قضایی فراری دهد.

برای تخریب چهره وی تلاش های بسیاری شد. از انتشار مکالمه تلفنی او با یکی از مقام های ترکیه تا اتهام همکاری با گروه های تروریستی در عراق و سوریه.

به گفته کمال کلیچدار، بارزترین چهره مخالف او "اردوغان مشروعیت حکومت کشور را بر باد داده است. او تمامی حد و مرزهای قانونی دولت را زیر پا گذاشته است." شاید به همین دلیل باشد که بسیاری، هم رقبا و هم طرفدارانش، او را "سلطان" جدید ترکیه توصیف می کنند که به هیچ وجه قصد تسلیم شدن ندارد. اردوغان به توانایی های انتخاباتی اش اعتقاد کامل دارد و برای رقابت با تبلیغاتی که مخالفانش علیهش به راه انداخته اند استراتژی دقیق و حساب شده ای را تعریف کرده است.  

اردوغان آموزش دیده مدرسه دینی است اگر چه تحصیلات آکادمیکش را در رشته اقتصاد اسلامی تکمیل کرده است. مدتی از عمر خود را به عنوان فروشنده دوره گرد گذراند و مدت کوتاهی نیز به فکر فوتبال افتاد. اما به سرعت جذب دنیای سیاست شد و تحت پرچم جریان دینی قدم به عرصه سیاست گذاشت. در سال 1994 شهردار استانبول، بزرگترین شهر ترکیه شد. بعد از 8 سال در سال 2002 حزب متبوعش، عدالت و توسعه در انتخابات پیروز شد و در سال 2003 سمت نخست وزیری را تصاحب کرد. سمتی که از آن تاریخ تا کنون تلاش کرده همچنان در دستان خود حفظ کند. در طول سال های متمادی توانست سیاست دموکراسی محافظه کاری را با سرمایه داری لیبرالی و اسلام معتدل ترکیب کند و به دنبال آن، یکی پس از دیگری، موفقیت های بسیاری به دست آورد که از جمله آنها رشد حیرت آور اقتصادی ترکیه در طول زمامداری او بوده است.

در سال 2011 که با کسب 50 درصد آرا توانست همچنان در قدرت بماند، رویای حفظ قدرت برای دوره ای طولانی تر را در ذهن پرورش داد. تا آن جا که سناریوی جشن یک صدمین سال تاسیس ترکیه در سال 2023 را در حالی که خود در راس امور باشد، طراحی کرد و اکنون می رود با وجود معترضانی که در خیابان های استانبول و آنکارا علیه او تظاهرات می کنند، رویای خود را جامه حقیقت بپوشاند.  

ایلتر نوران، استاد دانشگاه بیلجی در استانبول در این باره می گوید: «سیاست اردوغان از زمانی که قدرت را به دست گرفته به تدریج از پراگماتیسم به ایدئولوژی متمایل شده است. او در طول این مدت از کار گروهی به تصمیم های شخصی تغییر جهت داده و به دنبال آن از دموکراسی به استبداد رو آورده است.»

سیاست های او به هیچ وجه باب میل دموکراسی خواهان و آزادی طلبان ترک نیست. روزنامه نگاران و روشنفکران دائما او را به دیکتاتوری متهم می کنند. در همین رابطه سمیح ایدیز، روزنامه نگار ترک می پرسد "اردوغان چقدر زمان نیاز دارد تا از رئیس حزب به یک جنگجو برای جنگ با نیمی از ملت ترکیه تبدیل شود؟"

شاید پاسخ این سوال را انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که قرار است در ماه اگوست برگزار شود، بدهد. انتخاباتی که قرار است اردوغان از آن به عنوان سکویی نه تنها برای رسیدن به سمت ریاست جمهوری بلکه تحقق رویای احیای سلطنت دیرینه عثمانی استفاده کند. حکومتی که قرار است نه شیوه کهنه شده سلطنت بلکه رنگ و لعاب جمهوریت نوین را داشته باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: پنجشنبه 12 تیر 1393/ باز انتشار : چهارشنبه 18 تیر 1393