توصیه ریچارد هاس به پیگیری تجزیه عراق و سوریه

دیپلماسی ایرانی: مراکز تصمیم گیری در کشورهای غربی نقشه جدیدی از خاورمیانه را به روی میز پهن کرده اند و تلاش می کنند تا مرزهای خاورمیانه را از نو ترسیم کنند، به عبارت دیگر تلاش دارند توافق نامه سایکس پیکو را بعد از یک قرن "اصلاح" کنند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، مبنای این تجزیه جدید طایفه گری ای است که می رود تا موجب ایجاد کشورهای جدید خاورمیانه شود. نقشه ای که با تشدید حوادث و بحران های عراق و سوریه قرار است از دل این کشورها به وجود آید. مناطقی که به واسطه جنگ های شیعه و سنی می روند تا خاورمیانه جدید را شکل دهند. به این ترتیب امکان آن وجود دارد که کشوری سنی متشکل از استان های سنی نشین غرب عراق تا موصل و از آن طرف تا شهرهای شرقی سوریه به صورت یکپارچه به وجود آید.

در همین رابطه استان های جنوب عراق نیز می روند تا کشوری شیعی نزدیک و متحد با ایران تشکیل دهند. در این میان تکلیف یک منطقه یعنی بغداد، پایتخت عراق همچنان مشخص نشده است. هنوز راه حلی برای چگونگی تقسیم این شهر که مورد قبول طراحان این تجزیه باشد، به دست نیامده است.

گفته می شود این سناریو در میان صاحب نظران غربی طرفداران بسیاری دارد، اگر چه دیپلمات ها تلاش دارند چیزی خلاف آن را بیان کنند. جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا روز یکشنبه گفت که کشورش به حفظ وحدت عراق پایبند است. اما همه می پرسند آیا واقعا او در بیان این حرف صادق است؟

ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی امریکا از طرفداران طرح "سایکس پیکوی جدید" است. وی در این باره می گوید: «سایکس پیکوی جدید در صورتی که اجرا شود امریکا را از باتلاقی که در عراق گرفتار شده و اکنون تا سوریه امتداد یافته است، نجات می دهد.»

وی تاکید می کند، تنها چیزی که در این مورد با قاطعیت می توانیم بگوییم این است که خاورمیانه قدیم می رود تا از هم گسیخته شود. فقط سوال این است که خاورمیانه جدید چه وقت جای خاورمیانه قدیم را خواهد گرفت.

هاس که کتاب «جنگ ضروری، جنگ اختیاری: خاطرات دو جنگ در عراق» را به رشته تحریر در آورده است در ادامه می گوید: «خاورمیانه در حال حاضر به نقطه تاریکی رسیده است، خاورمیانه زمانی به این سمت حرکت کرد که ایالات متحده امریکا تصمیم گرفت که عراق را اشغال کند و حکومت صدام حسین، رئیس جمهوری سابق عراق را سرنگون کند. به دنبال آن سیاست های واشنگتن در عراق رویکردهای طایفه ای را به جای هویت ملی تقویت کرد و باعث شد ایران به سمت اداره گروه های شبه نظامی طایفه ای بدون پاینبدی بر هر گونه قید و بندی حرکت کند.»

انتظار می رود بعد از این که افراد مسلح اقدام به اشغال موصل در استان نینوا و استان صلاح الدین کردند و تصمیم به پیشروی به سوی بغداد گرفتند، حمایت های تسلیحاتی امریکا از حکومت مالکی افزایش یابد اما برای کسی روشن نیست که این حمایت در آخر چه نتایجی به بار خواهد آورد. در عین حال دولت بغداد نیز نمی تواند بیش از این از سربازان عراقی بخواهد که در مناطق سنی نشین بجنگند. به ویژه که فرار از سربازی و تحویل سلاح به نیروهای متخاصم نیز افزایش یافته و این مساله سبب شده است تا انگیزه مبارزه نزد ارتش عراق به شدت کاهش یابد.

می توان گفت تصویری که از عراق در حال حاضر وجود دارد تصویر یک کشور از هم گسیخته است، استان های جنوبی این کشور کاملا تحت کنترل ایران قرار دارند، برای همین می توان گفت که خطر جدی ای متوجه آنها نیست، مناطق کردنشین در شمال عراق در وضعیت شبه مستقلی به سر می برند و اکنون رقابت بر سر شهرهای غربی و بغداد میان گروه های تندروی سنی داعش و نیروهای دیگر است.

به این ترتیب بسیاری بر این اعتقادند که توطئه ای غربی با نام "سایکس پیکوی جدید" وجود دارد که امریکایی ها برای این که بخواهند خود را از ورطه و باتلاق عراق نجات دهند، تلاش می کنند که در این کشور پیاده کنند، نقشه ای که زایده امروز و دیروز نیست بلکه همان چیزی است که پول بریمر، حاکم مدنی امریکایی عراق بعد از اشغال این کشور به دنبال آن بود و با همین هدف اقدام به انحلال ارتش عراق کرد تا به این ترتیب زمینه های فروپاشی کشور عراق فراهم شود.

به اعتقاد ناظران کاخ سفید مشابه همین رویکرد را در سوریه نیز دنبال می کند. مواضع دو گانه امریکا که از یک سو بر تحریک گروه های مخالف بشار اسد ادامه می دهد و می گوید که باید از جریان های معتدل در برابر اسد حمایت شود اما از سوی دیگر از دادن هر گونه سلاح به مخالفان خودداری می کند، دلیلی بر این رویکرد امریکا در سوریه است.

با گذشت ایام عملا توانایی نیروهای معتدل هم در عراق و هم در سوریه کاهش یافته و عملا زمینه برای رشد و نفوذ جریان های افراطی فراهم شده است تا آنها بتوانند موازنه های قدرت را در عراق و شامات آن طور که امروزه می بینیم تعریف کنند. اکنون این گروه های افراطی تندروی مشکوک هستند که خواهان تعریفی جدید از واقعیت های سیاسی و جغرافیایی در منطقه و بازبینی نقشه خاورمیانه جدید هستند.

لازم به یادآوری است که توافقنامه سایکس پیکو در سال 1916 میان فرانسه و بریتانیا به امضا رسید که به موجب آن این دو کشور منطقه موسوم به هلال الخصیب را به مناطق تحت نفوذ خود تقسیم کردند تا به این ترتیب جلوی نفوذ امپراطوری عثمانی را بگیرند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: چهارشنبه 28 خرداد 1393/ باز انتشار: دوشنبه 2 تیر 1393