احتمال انقضای همیشگی تحریم های ایران تا 2016

دیپلماسی ایرانی: در حالی که مذاکرات هسته ای در وین از سرگرفته شده است،گزارش کنث کتزمن، دیپلمات و کارشناس کارکشته آمریکایی و تحلیلگر کنگره گزارشی منتشر کرده است که در آن گزینه هایی را برای باز کردن پیچ و تاب تحریم های آمریکا مطرح می کند. تحریم هایی شامل معافیت های اولیه که باراک اوباما مجوز صدور آنها را در اختیار دارد و انقضای بخشی کلیدی از قانون تحریم ها در سال 2016 که مانع از سرمایه گذاری خارجی در بخش انرژی ایران می شود.

بنابراین گزارش که به شورای آتلانتیک ارایه شده است، این احتمال وجود دارد که دولت اوباما اجازه دهد قانون تحریم های ایران غروب کند. این قانون در 31 دسامبر 2016 منقضی می شود ، یعنی مدت کوتاهی پیش از اینکه دور دوم ریاست جمهوری اوباما به پایان برسد. انقضای این قانون به بخش انرژی ایران امکان می دهد که دوباره سرمایه خارجی جذب کند و  پس از سال ها رکود، تولید نفت و گاز خود را افزایش دهد. البته کنگره می تواند رای به تمدید این قانون بدهد، همانگونه که تا کنون بارها این اقدام را انجام داده است. از سال 1996 کنگره بارها این قانون را تمدید کرده است اما در عین حال رای وتو برای رئیس جمهور محفوظ است.

مساله لغو تحریم ها یک فاکتور کلیدی است که مذاکره کنندگان ایارنی وآمریکایی آن را مکعب روبیک مذاکرات می خوانند. اما گزارش کتزمن می تواند نقشه راهی برای تهران و واشینگتن ارایه کند.

ایران از زمان گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در تهران هدف تحریم های واشینگتن بوده است اما این تحریم ها در چند سال اخیر به شدت تشدید شده است. تحریم های آمریکا به تنهایی شامل  10 قانون موضوعه و 26 فرمان اجرایی می شود. از سوی دیگر چهار قطعنامه تحریمی نیز از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تصویب شده است.

همچنان کاخ سفید انعطاف قابل توجهی را در مورد نحوه اعمال محدودیت ها دارد به خصوص زمانی که پای تحریم های ثانویه علیه موسسه های خارجی به میان می آید. رئیس جمهور می تواند فرمان اجرایی این تحریم ها را لغو کند یا اینکه آنها را اصلاح کند. برای مثال این رویکرد می تواند در مورد شرکت هایی که محصولات پتروشیمی ایران را خریداری می کنند، به کار گرفته شود. همچنین رئیس جمهور می تواند معافیت هایی در زمینه تحریم شرکت هایی وضع کند که ناگزیر شده اند میزان خرید نفت از ایران را کاهش دهند. البته این تحریم ها هم اکنون به موجب برنامه اقدام مشترک ژنو تعدیل شده اند. این برنامه اقدام مشترک به رئیس جمهور آمریکا امکان می دهد تحریم ها را برای 120 روز لغو کند و در صورت نیاز برای بازه های زمانی 3 ماهه دیگر لغو تحریم ها را تمدید کند. البته رئیس جمهور باید به کنگره اطمینان دهد که معافیت از این تحریم ها به نفع امنیت ملی آمریکا است.

تحریم ها علیه بانک های خارجی که با بانک های تحریم شده ایرانی کار می کنند نیز قابل لغو است. در صورتی که رئیس خزانه داری آمریکا تاکید کند که قانون منع سرمایه گذاری و حسابرسی با منافع ملی ایالات متحده در تضاد نیست و آن را در قالب گزارشی به کنگره ارایه دهد، معافیت از این تحریم ها نیز امکانپذیر است. در این صورت بسیاری از بانک های اروپایی قادر خواند بود که با موسسه های مالی ایران همکاری کنند و از شر جریمه های سنگین در امان بمانند.

حتی اگر برخی از گزینه هایی که کتزمن در گزارش خود به آن اشاره کرده به بخشی از توافق هسته ای دایم با ایران تبدیل شود نیز باز هم ایران هدف تحریم هایی است که ناشی از فهرست وزارت خارجه آمریکا در مورد تروریسم و وضعیت حقوق بشر است. اغلب این قوانین البته شامل اختیار رئیس جمهور برای در نظر گرفتن معافیت از آنها می شود.

این در حالی است که پیچیدگی روند بروکراتیک لغو تحریم های اتحادیه اروپا کمتر است .تحلیلگران می گویند هم اعمال تحریم ها و هم لغو آنها به یک فاکتور کلیدی بستگی دارد و آن انگیزه سیاسی کشورهای عض اتحادیه اروپا است . در صورتی که 28 عضو اتحادیه اروپا به لغو تحریم ها رای دهند، کافی خواهد بود.

با این حال این نکته اهمیت دارد که لغو تحریم های اتحادیه اروپا با آمریکا هماهنگ باشد زیرا چگونگی لغو تحریم ها در هر دو چارچوب بر دیگری تاثیر می گذارد. بنابراین تنها لغو تحریم های اروپا و انتظار داشتن از شرکت های اروپایی برای از سرگیری روابط تجاری خود با ایران کافی نخواهد بود. زیرا شرکت های اروپایی باید از سرنوشت فعالیت های خود در آمریکا در صورت همکاری با ایران مطلع باشند.

کارشناسان می گویند تمرکز بر لغو تحریم ها در توافق دراز مدت در چهار بخش باید انجام شود:

- اجازه دادن به کشورهای خارجی برای واردات آزادنه نفت و گاز ایران

-آزادسازی 100 میلیارد دلار درآمد نفتی ایران

- تعدیل محدودیت ها در تعاملات مالی ، بیمه ای و اقتصاد شهری شامل صنایع خودروسازی و کشتیرانی

- لغو ممنوعیت سفر برای ایرانیانی که هم اکنون در فهرست ممنوعه قرار دارند

با این حال بسیاری از تحریم های اروپا که معادل نوع آمریکایی آن هستند احتمالا باقی خواهند ماند. برای مثال ممنوعیت تامین هرگونه تکنولوژی برای ایرن که بتواند در برنامه های هسته ای و تسلیحاتی کارایی داشته باشد و همچنین تحریم های مربوط به سپاه پاسداران.

منبع: المانیتور/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: سه شنبه 27 خرداد 1393/ باز انتشار: یکشنبه 1 تیر 1393