زمانی که یک جاسوس برجسته آمریکایی در ایران سفیر بود

در روزهای اخیر، ماجرای خودداری دولت آمریکا از صدور روادید برای نماینده جدید ایران در سازمان ملل، به یکی از مباحث جنجالی در عرصه بین الملل تبدیل شده است. در این میان، برخی از مطبوعات و سایت های معتدل تر غربی به نکات قابل تأملی در این جریان اشاره می کنند؛ از جمله اشاره به زمانی که آمریکا یکی از جاسوسان برجسته خود را به عنوان سفیر به ایران فرستاده بود.

به گزارش «تابناک»، در پی چند هفته بحث و فضاسازی سیاسی و تبلیغاتی، سرانجام دولت آمریکا اعلام کرد به واسطه نقش آفرینی حمید ابوطالبی در ماجرای تسخیر سفارت این کشور در اوایل انقلاب، اجازه ورود وی به خاک ایالات متحده را نخواهد داد؛ امری غیرمرسوم و غیرمعقول که واکنش ایران و تسلیم شکایتی در این زمینه از سوی دولت ایران به سازمان ملل را در پی داشت.

در این میان، برخی سایت ها و رسانه های معتدل تر غربی، برخی نکات قابل تأمل را مطرح می کنند که با اشاره به برخی رفتارهای گذشته آمریکا، تصمیم اخیر این کشور را به چالش می کشد؛ برای نمونه، سایت خبری «آنتی وار» امروز با اشاره به حضور جاسوسان شناخته اسرائیلی به عنوان دیپلمات در خاک آمریکا، از استاندارد دوگانه دولت آمریکا در این زمینه به شدت انتقاد کرده بود.

اما مطلب جالب تری که در همین زمینه در برخی سایت های آمریکایی منتشر شده، با پیش کشیدن زمینه تاریخی دشمنی موجود میان ایران و آمریکا، به این نکته اشاره می کند که در مقطعی از تاریخ معاصر، آمریکا یکی از مقامات ارشد سازمان جاسوسی خود (CIA) را به عنوان سفیر به ایران فرستاده بود.

در این مطلب اشاره شده که در سال ۱۳۵۳ (۱۳۳۲ شمسی) سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ضمن همدست شدن با ژنرال های دست راستی و دیگر عناصر ضد دموکراسی در ایران، طرح براندازی دولت مردمی دکتر محمد مصدق، نخست وزیر وقت ایران را عملی کرد.

در آن دوره و به طور خاص در فاصله سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰، «ریچارد هِلمز» یکی از اعضای برجسته سازمان سیا بود که به عنوان برنامه ریز طرح های ترور در این سازمان شناخته می شد. وی ضمن ارتقا در مدارج این سازمان توانست به معاونت و سپس در فاصله سال های ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۳ به ریاست این سازمان دست یابد. هلمز در حقیقت یک قاتل سریالی بود که برنامه ریزی برای ترور فیدل کاسترو و سالوادور آلنده از مهم ترین کارهای وی به شمار می رود.

در فاصله سال های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷، هلمز از سوی دولت نیکسون به عنوان سفیر آمریکا به ایران فرستاده شد. فرستادن یک عامل برجسته سیا به سمت سفیر به کشوری که آمریکا مدتی پیش نخستین تجربه واقعی دموکراسی را در آن مورد هجوم قرار داده بود، توهینی بود که از چشم مردم ایران نیز دور نماند.

بر همین اساس و در نگاهی کلان، می توان گفت که واقعه تسخیر سفارت آمریکا در ایران ـ که «لانه جاسوسی» نام گرفته بود ـ به همین دلیل بود که ایران به میدانی برای عملیات براندازانه و جاسوسی آمریکا تبدیل شده بود. زمانی که دولت کار تر، شاه را به بهانه گذراندن مراحل درمانی به آمریکا پذیرفت، مردم ایران دریافتند که این در حقیقت مقدمه دسیسه ای دیگر برای بازگرداندن وی به ایران خواهد بود.

ناتوانی آمریکا در تمیز دادن کار اطلاعاتی مرسوم از عملیات های سیاه و اقدامات مخفیانه و همچنین ناتوانی در تمیز دادن امر اخیر از دیپلماسی، همان عاملی بود که سبب شد دیپلمات های آمریکایی در ایران بازداشت شده و یا به قول آمریکا، «گروگان» گرفته شوند.