انتخابات عراق و منافع ایران

دیپلماسی ایرانی: با یک رویداد مهم برای ایران ، یک ماه فاصله است و این در حالی است که عده قلیلی در واشینگتن به آن توجه می کنند. در 30 آوریل، در عراق انتخابات برگزار می شود. بسیاری از موضوعات به این انتخابات بستگی دارد که شامل ثبات بیشتر در عراق نیز می شود. این انتخابات یک دغدغه بزرگ برای ایران نیز به شمار می رود که برای حفظ و توسعه نفوذ خود در عراق و جلوگیری از یک جنگ شیعه – سنی دیگر در منطقه مصمم است. به خصوص اینکه عراق از نظر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به جامعه ایران وابسته است.

آمریکایی ها معمولا نفوذ ایران در عراق را یا خیلی دست بالا می گیرند یا خیلی دست پایین. ایران نفوذ زیادی در عراق دارد و بدون تردید این نفوذ بیش از هر کشور دیگری حتی ایالات متحده است. این ایران بود که در نهایت به انتخاب دوباره نوری المالکی به عنوان نخست وزیر عراق (2010) کمک کرد. در سال 2012 نیز ایرانیان نقشی در ارتباط با جلال طالبانی ایفا کردند و از اینکه او انتخاباتی برگزار کند که در آن احتمال رای آوردن مالکی اندک بود، پرهیز کرد.

با این حال نفوذ ایرانیان در عراق محدود است. از سوی دیگر مالکی نیز به طور کامل به تهران اعتماد ندارد و خود را در قامت یک ملی گرا قرار داده که می خواهد عراق را از نفوذ خارجی برهاند. در مقابل تهران نیز اعتماد تمام و کمالی به مالکی ندارد و برخی گزارش های تایید نشده حاکی از آن است که آیت الله سیستانی و جمهوری اسلامی در روی کار آمدن نخست وزیری جدید در عراق اشتراک نظر دارند. اما در نهایت از مالکی حمایت شد زیرا جایگزینی برای او وجود نداشت.

ایران در نهایت می خواهد نفوذ خود را در عراق حفظ کند ، از جنگ شهری جلوگیری کند و جایگزینی برای مالکی بیابد. اما مشکل اینجاست که انتخابات عراق می تواند نتیجه متناقضی داشته باشد.  مالکی می تواند در انتخابات پارلمانی به موفقیت زیادی برسد. برخی پیش بینی می کنند که او 60 تا 90 کرسی مجلس را از آن خود کند. اما در این صورت هم مالکی به کمک ایران برای تشکیل دولت ائتلافی نیاز خواهد داشت.

اگر مالکی 90 یا بیش از 90 کرسی پارلمان را به دست آورد، برد بزرگی خواهد بود. اما این برد بزرگ از دو جهت برای ایران نگران کننده است. نخست اینکه مقامات عالی دولتی با این برد بزرگ مجاب می شوند که می توانند اقدامات شدید تری علیه تندروهای سنی و رهبران سیاسی آنها انجام دهند و آنها را حذف کنند. این رویکرد موجب درگیری های وسیع تری بین شیعیان و سنی های عراق می شود و چشم انداز یک جنگ شهری دیگر پیش رو خواهد بود. از سوی دیگر شاید دولت بغداد مدعی شود که با این پیروزی دیگری به حمایت ایران برای تشکیل یک دولت ائتلافی نیاز ندارد و باید از نفوذ جمهوری اسلامی در بغداد فاصله بگیرد.

دشواری که هم اکنون تهران و واشینگتن با آن مواجه هستند، خود انتخابات است. عراق یکی از مناطقی است که که منافع ایران و آمریکا در آن با هم همپوشانی دارند. در این کشور، همان چیزی که برای ایران بد است، برای آمریکا نیز خوشایند نیست. می توان امیدوار بود که پس از انتخابات ساختاری از تقسیم قدرت و مصالحه سیاسی در عراق پدید آید که به جلوگیری از گسترش بی ثباتی و ناآرامی در عراق کمک کند.

منبع: بروکینگز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 16 فروردین 1393/ باز انتشار: چهارشنبه 20 فروردین 1393