دیوارهایی میان دولت و مردم

دیپلماسی ایرانی: کابل شهر دوپارچه است.این تعبیر از نخستین ساعات ورود به شهر در ذهن ت تداعی پیدا می کند.در نخستین ساعات گشت و گذار در شهر، اصغر؛ راننده ای که مسئولیت نشان دادن شهر به ما را بر عهده داشت، به محض نزدیک شدن به ساختمان های دولتی تذکر می داد که عکسبرداری از این نقطه ممنوع است. اما اندک اندک با عادت کردن چشم به دیوارهای بلند دیگر امکان تشخیص مکان های امنیتی و دولتی برای ما تازه واردها هم به امر سهلی بدل شد. هرجا دیوار بود عکس برداری هم ممنوع بود. دیوارهایی از جنس بتون و سیمان که ارتفاع آن به چندین متر می رسید. دیوارهایی که از شعاع چندین متری ساختمان های اصلی شروع و دورتا دور انها را حلقه وار محاصره می کرد. اصغر در توضیح علت این دیوارکشی ها به راحتی تاکید کرد که به دلیل احتمال حمله نیروهای طالبان و به منظور بالا بردن ضریب امنیتی ساختمان ها و مقامات است که چنین دیوارهایی کشیده می شود. حصارکشی ها در داخل شهر همان اندازه که به چشم ما خارجی ها بیگانه و نامانوس بود به چشم راننده افغان ما در کابل عادی و رویه ای قابل درک به نظر می رسید.

از هتل های مجلل تا خیابان های محروم
نخستین مواجه از نزدیک با این دیوارکشی ها به لحظه ورود به هتل سرینا مربوط می شود. هتل محل اقامت تیم دیپلماسی ایرانی که ظاهرا از بالاترین ضریب امنیتی در میان هتل های قابل سکونت در کابل برای خارجی ها برخوردار بود. دیوارهای سیمانی بلند به تنها چشم انداز بیرونی هتل تبدیل شده است. از بیرون که نگاه می کنید گویا در حال وارد شدن به دژی نظامی هستید. دژی که برای ورود به آن ابتدا ماشین حامل مسافران توسط سگ های اموزش دیده بازرسی شده و پس از اطمینان از عدم جاسازی بمب در خودرو است که وارد مرحله بعدی بازرسی ها می شوید. از بازرسی های بدنی هرفردی که قصد ورود به هتل را دارد تا جستجوی وسایل همراه. حساسیت های بالای کارکنان هتل به خودی خود، وجود بی امنی در پایتخت افغانستان را القا می کند. هر مسافر یا مهمان این هتل می تواند یکی از عوامل طالبان باشد. طالبانی که در سال 2008 هم با حمله به هتل سرینای کابل ، خاطره ای تلخ از خود به جای گذاشت. ورود به هتل سرینا مساوی است با فاصله گرفتن از فقر مردم کوچه و بازار. کابل را به راحتی می توان شهر هتل های 5 ستاره پر زرق و برق برای خارجی ها و خیابان های اکنده به فقر برای مردم عادی خواند. هتل هایی که در ارائه خدمات و سرویس کم از مدرن ترین هتل های فعال در اروپا و امریکا ندارند. از وعده های غذایی متنوع در رستوران هتل تا لابی و حیاط هایی که هیچ شباهتی به خیابان های آن سوی دیوارهای سیمانی ندارد. قطع برق چندین بار در روز اتفاق می افتد اما ثانیه ای بعد به کمک دستگاه های کمکی باز هم چراغ ها روشن و شبکه اینترنت وصل می شود. در هتل سرینا نه سودای خاموشی را داری و نه حس سفر به افغانستان جنگ زده.

یک هفته پس از ترک کابل است که خبر حمله طالبان به هتل سرینا در صدر اخبار افغانستان قرار می گیرد. تصور عبور طالبان از آن گیت های امنیتی و ایست های بازرسی عملا غیرممکن است. بر اساس آخرین گزارش های رسیده ، حمله نیروهای طالبان به هتل 9 کشته و زخمی برجای گذاشته است که نام 4 خارجی در میان لیست کشته شدگان به چشم می خورد. حملاتی اینچنین است که دیوارکشی های مرتفع در کابل را توجیه می کند. هرچند افراط در افغانستان با بالارفتن از هرمانعی سالهاست که راه خود را برای خودنمایی و قدرت نمایی باز کرده است .

کاندیداها در حصار!
دومین رویارویی با دنیای آن سوی دیوارها به زمان مصاحبه با کاندیداهای ریاست جمهوری افغانستان باز می گردد. از زلمی رسول تا دکتر عبدالله عبدالله و اشرف غنی که سه کاندید اصلی در جریان مبارزه های انتخاباتی افغانستان به حساب می آیند. محل مصاحبه با هر سه کاندیداها ، منازل محل اقامت آنها اعلام شده است. خانه هایی که دیوارهایی کم و بیش بلند اطراف آنها را احاطه کرده اند و چند افغان با لباس سنتی افغانستان اما اسلحه به دست مسئولیت تایید هویت افرادی که وارد ساختمان می شوند را بر عهده دارند. حال و هوای امنیتی پیش از انجام مصاحبه ها در حالی که ساعتی پیش از آن از هتل سرینا بیرون آمده باشی به انجام مصاحبه در خط مقدم می ماند. کاندیداهایی که همگی ناامنی را اصلی ترین عامل عدم توسعه افغانستان در چندسال اخیر می دانند اما هیچ کدام راهکار عملی برای تشویق طالبان به دست کشیدن از عملیات های انتحاری پیشنهاد نمی کنند. امنیت پیش نیاز توسعه در افغانستان است اما بر هیچ کس پوشیده نیست که راهی برای ارتقای این امنیت با وجود گذشت 10 سال از حمله نیروهای امریکایی و اروپایی وجود ندارد. حضور طالبان در پایتخت افغانستان به شدت کاهش یافته است اما عملیات های انتحاری و بمب گذاری های گاه به گاه در حقیقت مشتی است نمونه خروار. طالبان ی که روزی بر اریکه قدرت در افغانستان تکیه زده بود و امروز هم نه روند انتخابات و نه قانون اساسی این کشور را به رسمیت می شناسد برای ابراز وجود، ابزاری جز اسلحه ندارد.

سایه دیوارها بر ارگ ریاست جمهوری
مصاحبه با حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان در واپسین ماه های حضور وی در قدرت علاوه بر متنی هیجان انگیز ،حاشیه های پررنگی هم داشت. یک ساعت پیش از انجام مصاحبه حضور در محلی که در حقیقت نیم ساعت با ساختمان اصلی ارگ فاصله دارد، ضروری است. عبور از چندین گیت بازرسی و اثبات هویت مصاحبه کننده و عکاس ، پروسه ای وقت گیر و اندکی تعجب آور است. برای رسیدن به اتاق حامد کرزی حداقل سه بار بازرسی بدنی می شوی و در این میان خودکاری هم که برای یادداشت برداری از صحبت های رئیس جمهور به همراه داری باید به نیروهای امنیتی واگذار کنی. رئیس جمهوری که  دو دوره بر صندلی قدرت در افغانستان پس از طالبان تکیه زده است در حالی برای نخستین دست به دست شدن دموکراتیک قدرت تلاش می کند که هنوز به اعتراف شخص وی ، سایه طالبان از سر مردم افغانستان دور نشده است. طالبان برگزاری انتخابات را در چندین ولایت ممنوع اعلام کرده است و به نظر می رسد که درست مانند انتخابات سال 2009 ، ترس مردم از در تیررس حمله قرار گرفتن به کاهش نسبی حضور در انتخابات هم منجر شود.

رعایت تدابیر امنیتی در اطراف ارگ ریاست جمهوری کارساز بوده است. ساختمانی که محل حکمرانی طالبان هم پیش از حمله نیروهای امریکایی بوده است همچنان دست نخورده و ایمن باقی مانده است. بناهایی قدیمی اما فوق العاده مجلل که برای چندساعتی شما را از خیابان های کابل و مردمی که چشم امید به ساکن بعدی ارگ ریاست جمهوری دوخته اند، دور می کند.

ایست !  رئیس جمهور عبور می کنند
عبور و مرور حامد کرزی به گفته راننده افغان همراه ما ، عمدتا با هلیکوپتر انجام می گیرد. بی شک طالبان برای کشتن مردی که پس از فروپاشی حاکمیت آنها به انتخاب ایالات متحده و سپس با رای مردم سکان اداره امور را در دست گرفت، لحظه شماری می کنند. واپسین روز حضور در کابل برابر با آغاز به کار مجلس این کشور پس از تعطیلات بود. حامد کرزی برای حضور در این مراسم سوار بر یکی از هیونداهای مشکی شد که پشت سر هم خیابان های فقرزده کابل را دور زدند تا رئیس جمهور را به مراسم برسانند. هیونداهایی مشابه هم که عملا امکان شناسایی حضور کرزی در یکی از آنها برای هیچ کس ممکن نیست. نیم ساعت پیش از عبور رئیس جمهور از خیابان های مدنظر ، حرکت هر وسیله نقلیه اعم از دوچرخه تا ماشین های شخصی از محدوده فوق ممنوع است. با نزدیک شدن ماشین هایی که یکی از آنها حامل رئیس جمهور است مردم عادی نیز حق حرکت به داخل مسیر را نداشته و باید در پیاده روهای منتهی به خیابان اصلی بایستند. عکس های زیر که مخفیانه و از داخل ماشین گرفته شده چند دقیقه پیش از ورود کاروان رئیس جمهور به داخل محدوده ارگ بم و متوقف شدن مردم و سایر وسایل نقلیه را نشان می دهد.

انتخابات، مولود امنیت یا مادر بی ثباتی های بیشتر؟
انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان بنابربرنامه ریزی های انجام گرفته در روز 16 فروردین برگزار خواهد شد. انتخاباتی می رود تا دست فردی جز حامد کرزی را برای ورود به ارگ ریاست جمهوری افغانستان بالاببرد. انتخابات در فضایی که مذاکره با طالبان هنوز به نتیجه نرسیده است و پیمان نامه امنیتی میان امریکا و افغانستان هم سرنوشت سربازان امریکایی در این کشور را مشخص نکرده است نمی تواند به تنهایی ابزاری برای ارتقا اوضاع امنیتی و سیاسی افغانستان باشد. برگزاری این انتخابات هم می تواند مولود ثبات سیاسی و امنیتی بیشتر باشد و هم مادر ناامنی هایی که افغانستان به تاراج رفته را باز هم به عقب بازگرداند. در سال 2001 میلادی ، امریکا دست در دست متحدانش به افغانستان لشگرکشی کرد تا این کشور دیگر بهشت امن القاعده و جریان های تروریستی برای حمله به خاک دیگر کشورها نباشد. حمله ای که به دستور جورج بوش رئیس جمهور وقت ایالات متحده صورت گرفت تا خاطره تلخ و گزنده حمله به برج های دوقلو در  11 سپتامبر 2001 را از ذهن مردم امریکا پاک کند. اکنون باراک اوبامای دموکرات که به جای بوش سکان امور در کاخ سفید را بر عهده دارد معتقد است که 352 هزار سرباز و پلیس افغان می توانند از پس طالبان و ناامنی های رایج در افغانستان برآیند. این در حالی است که بر اساس آخرین گزارش دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان در سال 2013 تلفات افراد غیرنظامی در افغانستان به نسبت سال 2012 ، 14 درصد افزایش یافته است . همچنان زنان و کودکان در صدر قربانیان این خشونت در افغانستان هستند. حمله به افغانستان برای نیروهای ناتو و امریکا نه تنها چندین میلیارد دلار هزینه برداشت بلکه به کشته شدن 3425 نفر از سربازان خارجی در این کشور در 13 سال گذشته هم منتهی شده است.

سال 2014 سال خروج نیروهای امریکایی از افغانستان اعلام شده است. در حال حاضر مشخص نیست که امریکایی ها چه تعداد از نیروهای خود را برای استقرار در پایگاه های نظامی از پیش تعیین شده در خاک افغانستان نگهداری خواهند کرد. حامد کرزی با عدم امضای پیمان نامه امنیتی با امریکا در حقیقت توپ را به زمین رئیس جمهور آتی فرستاده است . نتیجه این انتخابات می تواند عامل محک خوبی هم برای کاخ سفیدی باشد که تمام توان خود را بر پایان دادن به جنگ افغانستان متمرکز کرده است. جنگی که هنوز در کوچه و خیابان های شهرهای بزرگ افغانستان با یک انفجار، چندین قربانی می گیرد. افغانستان امروز هنوز نگران خاکسترهای جریان افراط است که می تواند باز هم بالای خانمان سوز امنیت در این کشور پس از چندین دهه جنگ داخلی و دخالت های خارجی شود.

انتشار اولیه : سه شنبه 5 فرودین 1393/ باز انتشار : دوشنبه 11 فروردین 1393