روسیه روزی تاوان این دخالت را خواهد داد

دیپلماسی ایرانی: دیگر غیر ممکن است بتوانیم دریابیم که بحران عمیق اوکراین چگونه می تواند به پایان برسد. واقعیت این است که ما در اتحادیه اروپا و ایالات متحده تا آن جا که می توانیم همه تلاش خود را می کنیم تا بتوانیم به طور مسالمت آمیز به اوکراین برای رسیدن به دموکراسی و ثبات بیشتر کمک کنیم و به آن برای انجام اصلاحات مطلوب که سال ها برای انجام آن انتظار کشیده است، یاری کنیم.

اکنون انتظار می رود که توافقی که میان رئیس جمهور ویکتور یانوکوویچ و مخالفان امضا شده است بتواند ظرفیت جدیدی برای پایان دادن به این بحران به وجود آورد.

اگر به این توافق احترام گذاشته نشود اوکراین به درگیری و شورش غلتیده خواهد شد و این به هیچ وجه به مصلحت هیچ کس نیست. و به همین دلیل بحران اوکراین بحران اروپا هم است. همان طور که ما نمی توانیم درک کنیم که باید چگونه به این بحران پایان دهیم به صراحت هم نمی توانیم بگوییم که چگونه این بحران آغاز شده است.

برای سال ها اوکراین تلاش کرد که روابط نزدیکی را با اتحادیه اروپا برقرار کند و دائما به این روابط عمق ببخشد. و رهبران آن با حرارت بسیار وعده تقویت روابط به موجب شراکت در اتحادیه اروپای شرقی را داده و تلاش می کردند تا توافق شراکتی را با اتحادیه اروپا امضا کنند علاوه بر آن منطقه تجارت آزاد گسترده و شاملی را به وجود آورند. و هنگامی که این مذاکرات در سایه دولت سابق اوکراین پایان یافتند، چهار رئیس جمهور و وزرای امور خارجه 14 کشور که از زمان استقلال اوکراین در سال 1991 در مناصب خود بودند این توافق را تایید کردند. اما هنگامی که اتحادیه اروپا و اوکراین قبل از شرکت در مذاکرات ماه نوامبر 2013 در ویلنیوس درگیر حل مشکلات باقی مانده شدند، زمانی که انتظار می رفت اوکراین توافق نامه شراکت را امضا کند، ناگهان همه چیز تغییر کرد.

از ماه آگوست صنایع خودروسازی روسیه هدف روشنی را به صراحت بیان می داشتند و آن ممانعت از ادامه راهی که اوکراین انتخاب کرده بود. از این به بعد مسکو حملات خود را علیه توافق اوکراین با اروپا آغاز کرد، و کرملین میان تحریم های مورد هدف قرار گرفته و تهدید به تحمیل تدابیر شدید علیه اقتصاد ضعف اوکراین مانور می داد.

رهبران روسیه به صراحت می گفتند که اوکراین در توافق تجارت آزاد با روسیه شکست خواهد خورد، علاوه بر آن تعرفه های گمرکی را بر تمامی کالاها و خدمات این کشور در صورتی که توافق تجارت آزاد با اتحادیه اروپا را امضا کند، وضع خواهند کرد. و روشن بود که فشارهای شدید اقتصادی به سرعت به یک جنگ اقتصادی باز تبدیل خواهند شد.

به این ترتیب ویکتور یانوکوویچ تسلیم شد. در توضیح خود به رهبران اتحادیه اروپا گفت که آمادگی لازم برای امضای توافق شراکت با اروپا را ندارد، کاملا روشن بود که فشارهای روسیه باعث اتخاذ چنین تصمیمی شدند.

این مساله سلسله حوادثی را موجب شدند که تا کنون مرگ و میرهای بسیاری را در خیابان های کیف به دنبال داشته اند.

اروپا در نظر بسیاری از مردم اوکراین سمبل امید به زندگی بهتر بود اما ناگهان از سوی نخبگان سیاسی ای که برای مدت طولانی به آنها وعده مبارزه با فساد و امید به اصلاحات می دادند احساس خیانت کردند.

برای همین مهم است که به روشنی بحران فعلی که ماحصل فشارهای بسیار از سوی کرملین و در عین حال تردید دولت یانوکوویچ بود را درک کنیم.

شکی نیست که اوکراین با سختی های بسیاری دست و پنجه نرم می کرد اگر یانوکوویچ تصمیم می گرفت که از فشارهای روسیه عبور کند. در سایه توافق شراکت با اتحادیه اروپا و امکان دستیابی به کمک های مالی ملموس که بتواند به اصلاحات دیکته شده از صندوق بین المللی پول به آن کمک کند، تدابیر روسیه همچنان ادامه یافت.

طبیعتا، اجرای اصلاحات مطلوب در اوکراین سخت است، اما سخت تر از آن چه از کشورهای کمونیستی سابق انتظار می رفت و دیدیم که چه پیشرفتی در اروپا و با آن به دست آوردند، نیست. در قهقرای این چاه کورسوی امیدی همچنان روشن می ماند، اگر اوکراین فرایند اصلاحات را می پذیرفت و به جمع کشورهای اروپایی باثبات و صاحب دموکراسی می پیوست. اما به جای آن، یانوکوویچ استراتژی کوتاه مدت با هدف تمرکز بر تنگناهای بقای سیاسی را انتخاب کرد، استراتژی ای که باعث شد معترضان بیش از پیش به آن به چشم بازی نیرنگ و خیانت بنگرند. و از زمانی که حکومت استفاده از خشونت را آغاز کرد و به سرکوب مخالفان پرداخت گروه های مخالف خشونت طلب مصداق مبارزه با آن را یافتند.

روشن است که تجارت آزاد با روسیه و اتحادیه اروپا فواید بسیاری برای اقتصاد اوکراین دارد، همچنین می توانست واکنشی قوی لازم به اقتصاد روسیه نیز وارد کند، آن هم با وجود نیاز بسیاری که روسیه به کالاهای اروپایی از طریق عبور از اوکراین دارد.

(آیا تا به حال کسی شکایتی از سوی امریکایی ها بر سر امضای توافق تجارت آزاد میان مکزیک با اتحادیه اروپا شنیده است که مثلا واشنگتن شکایت کند که این مساله به ضرر اقتصاد امریکا تمام خواهد شد؟)

روسیه تصمیم قاطع دارد که مجموعه استراتژیک جدیدی بر اساس آن چه پیشنهاد داده است، موسوم به اتحادیه اوراسیا ایجاد کند، و همچنین تصمیم قاطع دارد که اوکراین را به هر ترتیبی شده به این اتحادیه ملحق کند.

به رغم فشارهای علنی ای که از قبل اتحادیه اروپا به اوکراین وارد می آید، حقیقت این است که روسیه با روشی وحشیانه مانع از پیوستن این کشور به مسیر اتحادیه اروپا شده است. و این سرمنشا بحران جدید و حقایقی است که پس از آن رخ داده است.

حتی در بهترین حال بازگشت اوکراین به این مسیر سخت خواهد بود. فشارهای روسیه و تلاش هایش برای ایجاد بی ثباتی در اوکراین، علاوه بر آن بحرانی که به دنبال آن به وجود آمد و مشکلات تازه ای که در جامعه اوکراین ایجاد شده، همگی باعث وارد آمدن خسارت های بیشتری به اقتصاد متزلزل اوکراین شده است.  

قطعا روزی این خسارت دامن روسیه را خواهد گرفت. و کرملین باید دریابد که به مصلحتش است که کشوری باثبات در همسایگی آن باشد که بر تداوم اصلاحات حریص است و تلاش می کند مثل دیگر کشورها روابط نزدیکی با اتحادیه اروپا داشته باشد.

منبع: الجزیره به نقل از پروژکت سیندیکیت/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11