آیا سعودی‌ها به دنبال هسته‌ای شدن هستند؟

منابع اطلاعاتی و تحلیلگران غربی مدعی اند که عربستان سعودی به دنبال ایجاد توانایی غنی سازی هسته ای به رغم نگرانی های تسلیحانی ناشی از آن است.

به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی دیلی بیست مدعی شده که وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد آمریکایی در ماه گذشته و در نشستی که با سفرای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی داشته، این خبر بد را به گوش آن ها رسانده است که در توافق نهایی احتمالی با ایران، این کشور توانایی غنی سازی خود را حفظ خواهد کرد.

بر پایه این گزارش، هرچند کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای ایران و ۵+۱ و اجرایی شدن توافق موقت دو طرف، در ظاهر از این روند حمایت کرده اند، در پشت صحنه، آن ها همواره نگرانی خود را از این روند به آمریکایی ها گوشزد کرده اند.

اما در این میان، یکی از این کشور ها (عربستان سعودی) پا را فرا تر گذاشته است. عربستان سعودی مدت هاست که علاقه خود را به برنامه هسته ای نشان داده، ولی سرویس های اطلاعاتی غربی و اسرائیلی اکنون نشانه هایی از جدی شدن تلاش های این کشور پادشاهی و از جمله تلاش برای دستیابی به غنی سازی هسته ای خبر می دهند. کار شناسان غربی این اقدام را نشانه تمایل عربستان سعودی برای پیمودن مسیر دستیابی به سلاح هسته ای می دانند.

دیوید آلبرایت، کار شناس غربی که ریاست مؤسسه دانش و امنیت بین المللی را بر عهده دارد و تحلیل های وی در مورد مدت زمان مورد نیاز ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای در ماه ها و سال های گذشته، ابزار فشار بر سر برنامه هسته ای ایران بوده، در مورد تلاش های اخیر عربستان مدعی شده که «آن ها از تحولات مسأله ایران بسیار نگران هستند، آن ها پول دارند، می توانند استعدادهای مورد نیاز را بخرند، آن ها می توانند با پول آموزش هم ببینند... سعودی ها به دنبال راهی برای تأمین قدرت بازدارندگی در برابر ایران هستند».

در حالی که دولت عربستان سعودی در سال ۲۰۱۲ برنامه خود برای ساخت شانزده راکتور هسته ای را اعلام کرد، منابع اطلاعاتی غربی مدعی اند که عربستان در سال های اخیر و در پنهانی به دنبال دانش فنی و مهارت لازم و نیز جذب مهندسین و دانشمندان برای گسترش برنامه هسته ای خود رفته است.

شبکه جهانی بی بی سی نیز در سال گذشته مدعی شد، عربستان سعودی به طور گسترده در برنامه هسته ای پاکستان سرمایه گذاری کرده و گزینه های دستیابی این کشور به سلاح هسته ای را بررسی و ارزیابی نموده است.

موضوع مهم دیگری که در این چهارچوب مهم ارزیابی شده، پرسش و پاسخی است که در اجلاس امنیتی مونیخ بین سناتور لیندسی گراهام و شاهزاده ترکی الفیصل، رئیس پیشین سازمان اطلاعاتی عربستان در گرفت. شاهزاده سعودی در پاسخ به این پرسش سناتور آمریکایی که اگر ایران برنامه غنی سازی خود را در توافق نهایی احتمالی با غرب حفظ کند، آیا کشورهای عربی نیز به چنین حقی متوسل خواهند شد، ابراز داشت: «فکر می کنم ما باید بر حقوق برابر برای همگان تأکید کنیم؛ این بخشی از معاهده ان پی تی است».

رسانه های غربی، عربستان را در این روند تنها نمی بینند. آن ها به ترکیه نیز اشاره می کنند که به تازگی مذاکرات هسته ای با ژاپن را از سر گرفته است. ترکیه در حالی به دنبال دریافت تکنولوژی هسته ای از ژاپن است که گفته می شود، در صورت توافق ژاپن و اصلاح قرارداد بین دو طرف، توانایی غنی سازی را نیز دریافت خواهد کرد.

در همین حال، الگمینر ژورنال روزنامه یهودیان ایالات متحده در حال برجسته کردن موضع کار شناسان آمریکایی است که مدعی شده اند، اگر در توافق نهایی، ایران برنامه غنی سازی خود را حفظ کند، آن گاه هیچ مبنایی برای منع دیگر کشور ها از غنی سازی نخواهد بود.

به نظر می رسد، در آستانه دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و ۵+۱ توجه به دو زاویه از اخبار منتشر ه در رسانه های غربی در مورد پیامدهای توافق احتمالی ایران و غرب قابل توجه است:
نخست اینکه بخش زیادی از اخباری که به خصوص توسط مقامات سیاسی و رسانه های با گرایش نزدیک به رژیم صهیونیستی منتشر می شود، مدعی اند که توافق با ایران به گسترش برنامه های هسته ای در منطقه و همچنین اشاعه تسلیحات هسته ای منجر خواهد شد. این در حالی است که مثلا نوع روابط بین پاکستان و ایالات متحده و تمایل قدرت های جهانی برای جلوگیری از اشاعه هسته ای، مانعی جدی در راه انتقال سلاح هسته ای پاکستان به عربستان سعودی است. این احتمال به ویژه در شرایطی کمرنگ تر می شود که تلاطم های سیاسی و پیر و سالخورده بودن حکومت عربستان و غیر قابل پیش بینی بودن آینده این کشور، مورد توجه قرار گیرد.

نکته مهم دیگر آنکه گسترش فناوری در سطح جهانی و به دنبال آن در منطقه خاورمیانه، این امکان را به کشورها داده که از دانش هسته ای در حوزه های گوناگون بهره گیرند . استفاده از دانش صلح آمیز هسته ای بنا بر معاهده عدم اشاعه از حقوق همه کشورهای عضو است و اگر تاکنون بسیاری از این کشور ها، امکان استفاده از این دانش را نداشته اند، به تدریج در حال به دست آوردن آن هستند.

هرچند نگرانی ابراز شده در روزنامه الگمینر ـ که در بالا به آن اشاره شد ـ تا حدی واقعی به نظر می رسد، توانایی ایران در حفظ حقوق خود، تنها یکی از دلایل وقوع آن است.