مذاکرات صلح سوریه نمایشی است؟

تابستان سال 2012 بود که یکی از دیپلمات های خارجی مستقر در سوریه گفت فرانسوی ها، انگلیسی ها و آمریکایی ها هیچ درکی از آنچه در اینجا اتفاق می افتد ندارند. در آن زمان هنوز این احتمال وجود داشت که بتوان اسد را سرنگون کرد و حتی یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا رژیم اسد را «مرده متحرک» خواند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از سی ان ان، اما افراد غیرغربی که سال ها در سوریه بوده اند، امید کمتری داشتند. آنها گزارش های رسانه های آمریکایی که مملو از پیش بینی ها در مورد سرنگونی این دولت بود را رد می کردند. به عقیده آنها اسد در میان اقلیت ها محبوب بود. ضمن اینکه وفاداری ارتش به وی تقریبا صد درصد بود.

امروز بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه قدرتمندتر از 15 ماه پیش است. با وجود تمام پیش بینی های مربوط به سرنگونی وی، دستگاه بعثی او است که همچنان ثبات خود را حفظ کرده است. هیچ فرار جدی از سوی مقامات آن صورت نگرفته و مهمتر اینکه ارتش سوریه با وجود از دست دادن 30 هزار نفر در درگیری ها، همچنان به تعهداتش به اسد پایبند است.

با این حال واشنگتن به جای بازاندیشی در واکنش خود، همان هدف سیاسی گذشته را دنبال می کند: برکناری اسد از قدرت. در نشست ژنو2 طی روز چهارشنبه که نمایندگان دولت سوریه و برخی گروه های اپوزیسیون برای مذاکرات صلح گردهم آمده بودند، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا بار دیگر خواسته خود را تکرار کرد. این انتظاری غیرواقع بینانه است که بجز خروج اسد، خشونت و درگیری را نیز تداوم می بخشد.

ضمن اینکه اسد بدون یک تهدید معتبر نظامی از سوی آمریکا کنار نخواهد رفت. کری طی هفته جاری مدعی شد که چنین تهدیدی هنوز روی میز است. در واقعیت اما گزینه های واشنگتن به دلیل این واقعیت که اپوزیسیون حاضر در ژنو از حمایت قابل توجهی در سوریه برخوردار نیست.

بخش عمده محدوده ای که از کنترل دولت خارج شده در دست گروه های وابسته به القاعده است و القاعده مخالف مذاکرات صلح است. حتی عناصر معتدل اپوزیسیون هم تحت کنترل واشنگتن نیستند. مذاکرات صلح ژنو برای واشنگتن از اهمیت ویژه ای برخوردار بود اما اعضای اپوزیسیون بارها تهدید کردند که در صورت عدم خروج ایران از فرآیند صلح، از مذاکرات کناره گیری خواهند کرد.

با این حال بسیاری مقامات حضور ایران در این فرایند را حیاتی می دانند. و همین امر نارضایتی عربستان را به دنبال داشته است. در واقع مداخله عربستان در سوریه همواره بخشی از تلاشش برای کاهش نفوذ ایران و فلج کردن قدرت منطقه ای این کشور در خاورمیانه بوده است. ایران با زیر پا گذاشتن منافع خود حاضر به پذیرش پیش شرط های حضور در ژنو2 نشد و خروج ناگهانی آن از مذاکرات صلح، پیروزی سیاست عربستان بود.

تمام این مسائل به خوبی نشان می دهد که چرا اسد علیرغم تمام اقداماتی که علیه بسیاری از سوری ها انجام داده باز هم قادر است این مذاکرات را به تمسخر بگیرد. مذاکراتی که در ژنو برگزار شد برای مردم سوریه نمایشی بی معنی است. اسد با احساس پیروزی، از قدرت کنار نمی رود، اپوزیسیون درخواست های خود را تعدیل نمی کند، غرب تمایلی به مداخله نظامی ندارد و هنوز قادر نیست شرایط را از طریق دیپلماتیک تغییر دهد.

سوریه در حال حاضر به جنگ نیابتی میان قدرت های سنی و شیعه در خاورمیانه تبدیل شده است. گفتگوی میان آنها بیشتر از مذاکره میان اسد و نیروهای مخالف می تواند به پایان دادن به درگیری ها کمک کند. بهتر است که واشنگتن انرژی خود را صرف هدایت این دو رقیب در این مسیر کند.

ضمن اینکه هدف ایالات متحده باید پایان دادن به درگیری ها باشد نه برکنار کردن اسد. در عین حال واشنگتن باید متحدان خود در عربستان و قطر را متقاعد کند که حمایت خود از افراط گرایان را کنار بگذارند. وگرنه آتشی که دامان سوریه را گرفته به زودی غرب را گرفتار خواهد کرد.