صدای پای انقلاب آبی در اوکراین

صدای عدالت – علی ودایع: سرزمین برآشفتگان غرب و شرق تبدیل به سوژه ای گداخته در سرمای 12درجه سانتی گراد زیر صفر شده است. در میان برف و یخبندان هوا بوی باروت به همراه دود جنگ خیابانی نفس را برهر انسانی تنگ می کند اما نه مخالفان غرب گرای دولت و نه نیروهای پلیس تحت امر حامیان کرملین حاضر به عقب نشینی نیستند. اوکراین از روز یکشنبه با 5کشته، یک ناپدید و صدها زخمی میان دوطرف شاهد خشونت آمیزترین درگیری های خیابانی پس از وقوع انقلاب موسوم به نارنجی بوده است. یکی از فعالا اوکراینی فعال علیه ویکتور یانوکوویچ رئیس جمهوری اوکراین از دو روز پیش ناپدید شده است که این مساله نگرانی هایی را در خصوص سرنوشت او پس از کشف جسد یکی دیگر از فعالان اوکراین ربوده شده در روز چهارشنبه نگرانی هایی را به وجود آورده است. به گفته منابع آگاه ، دمیترو بولاتوف 35 ساله از رهبران جنبش تظاهرکنندگان با خودرو موسوم به «اوتومیدان» که چندین اقدام چشمگیر را در برابر اقامتگاه ویلایی رئیس جمهوری انجام داده است از عصر چهارشنبه ناپدید شده است.

گسترش اعتراضات

اگرچه انقلاب مخملی تحت حمایت آمریکا به رهبری یولیاتیموشنکو ، با درگیری چندانی همراه نبود اما امروز یک جنگ تمام عیار در خیابان های کی یف شکل گرفته است. براساس آخرین گزارش ها اعتراضات به 6 شهر دیگر کشیده شده است. معترضان اوایل روز پنجشنبه کنترل ادارات دولتی را در شهر لویف به دست گرفتند و اولگ سالو فرماندار این منطقه را به امضای استعفانامه مجبور کردند. اولگ سالو بعدها اعلام کرد استعفای وی تحت فشار انجام شده و اعتبار ندارد. با این حال، 200 نفر از معترضان شب را در ساختمان فرمانداری این شهر سپری کردند و این موضوع حاکی از آن است که هیچ نشانه ای مبنی بر خروج این افراد از این ساختمان وجود ندارد. حرکت این گروه نیز شبیه معترضان در کی یف است و آنها نیز با استفاده از کیسه های شن و برف و لاستیک موانعی را در بیرون از این ساختمان در شهر لویف ایجاد کرده اند. براثر زدوخورد مخالفان با نیروهای پلیس در این شهر تعداد زیادی زخمی شدند که حال یکی از آنها وخیم است. ویکتور یانوکوویچ همیشه در منطقه غرب اوکراین که علاقه مند به ادغام این کشور با اتحادیه اروپا و همچنین کاهش روابط با روسیه است، از محبوبیت کمی برخوردار بوده است.

تعداد زیادی از معترضان اوکراینی که در حال حاضر علیه یانوکوویچ در کی یف جمع شده اند از مردم پایتخت نیستند بلکه از افرادی هستند که از غرب این کشور به کی یف آمده اند. خبرگزاری آسوشیتدپرس می نویسد که برخلاف سال2004 و زمان وقوع انقلاب نارنجی افرادی هم از شرق اوکراین که با لهجه روسی شناخته می شوند، در میان معترضان حضور دارند.

تصرف 4 وزارتخانه

صبح پنج شنبه (3 بهمن/ 23 ژانویه) در اوکراین آتش بس موقت میان معترضان و پلیس ضد شورش اعلام شده بود تا مذاکرات میان رئیس جمهور ویکتور یانوکوویچ و رهبران اپوزیسیون به پیش برود درهمین حال مخالفان سنگربندی های خود را استحکام بخشیند. تظاهرکنندگان اوکراینی پنجشنبه شب به وزارت کشاورزی واقع در خیابان اصلی کیف حمله کردند. اولکساندر دانیلیوک رئیس جنبش اسپیلنا اسپراوا (آرمان مشترک) پنجشنبه شب در صفحه فیس بوک خود نوشت فعالان جنبش او ساختمان وزارت کشاورزی را در خیابان خرشچاتیک Khrechtchatik در 100 متری میدان استقلال که از بیش از دو ماه پیش کانون اعتراضات بر ضد رژیم است، به تصرف خود درآوردند. یکی از فعالان به خبرگزاری اینترفاکس گفت: «کارمندان وزارتخانه صبح به سر کار آمدند اما ما آنها را پشت در گذاشتیم و تا زمانی که اوضاع در کشور عادی نشود به هیچکس اجازه ورود نخواهیم داد».

اقدام تحریک آمیز

قانون منع تجمع و برخورد با مخالفان که دو هفته پیش در پارلمان تصویب شد آشوب امروز را رقم زد اتفاقی که می توان آن را تکرار لغو معاهده اقتصادی اروپا دانست ؛ یانوکویچ مخالفان را برای جنگ بی بازگشت تحریک کرد.

رئیس جمهوری اوکراین اگرچه در مذاکراتش از آزادی زندانیان و تبرئه آنها سخن گفته است اما او روز جمعه ، در پی شکست مذاکرات میان وی و سه تن از رهبران مخالفان ، یکی از چهره های سرسخت در قبال معترضان را به سمت رییس نهاد ریاست جمهوری منصوب کرد. رییس جمهور اوکراین در حکمی آندری کلیویوف را جانشین سرگئی لیووچکین کرد.

لیووچکین که از چهره های میانه رو محسوب می شود هفته گذشته پس از آنکه یانوکوویچ قانون جنجالی تشدید برخورد با تظاهرکنندگان را امضاء کرد، از سمت خود استعفا کرده بود.

کلیویوف یکی از چهره های منفور تظاهرکنندگان اوکراینی است. مخالفان اوکراینی وی را عامل سرکوب خشونت آمیز دانشجویان در سی ام نوامبر در مرکز کی یف می دانند. در این اقدام ده ها نفر زخمی شدند و اعتراضات بی سابقه ای در این کشور آغاز شد.

کلیویوف ، معاون سابق نخست وزیر است که پیشتر سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی اوکراین را بر عهده داشت.

حیثیت کرملین در کی یف

اوکراین هرگز به معنی کلمه معنی استقلال را نچشیده است؛این کشور قرن های 17و 18 این کشور میان روسیه و اتریش- مجار تقسیم شد. در قرن بیستم به غیر از یک دوره کوتاه استقلال بعد از جنگ جهانی اول، اوکراین بخشی از اتحاد شوروی بود.

اگرچه 18سال از فروپاشی اتحادیه جماهیرشوروی و استقلال کی یف می گذرد اما این کشور که خود را مستقل می پندارد یا به دامن غرب پناه برده است یا آغوش کرملین! در داخل اوکراین صف بندی های جدی برای الحاق به مسکو یا اتحادیه اروپا و آمریکا وجود دارد. مردم در غرب اوکراین می خواهند که کشورشان بخشی از غرب باشد و آنها که در شرق هستند می خواهند که به روس ها نزدیک باشند. این یک رابطه نامتقارن است. بسیاری از اوکراینی ها می خواهند که به اتحادیه اروپا بپیوندند که به طور کلی در بهترین حالت نسبت به اوکراین، سیاستی دوگانه دارد. از سوی دیگر، اوکراین برای روس ها هم بسیار مهم است و همیشه هم مهم بوده. اوکراین همانقدر برای امنیت ملی روسیه مهم است که اسکاتلند برای امنیت ملی بریتانیا و تگزاس برای امنیت ملی آمریکا. از نقطه نظر کاملا استراتژیک، اوکراین پشت دروازه های کرملین به نوعی حیات خلوت وارثان حکومت تزارها به حساب می آید. روس ها بزرگ ترین اقلیت اوکراین هستند. کوه های شرق اوکراین هم مرز با روسیه است و اگرچه نفوذ به منطقه آسان نیست اما غیرممکن هم نیست. اگر اوکراین تحت کنترل یک قدرت غربی باشد، دامنه جنوبی اوکراین و بلاروس به روی کمانی گشوده می شود که از مرز لهستان در شرق تا جنوب گسترش می یابد و نزدیک به 2 هزار کیلومتر از مرز روسیه را دربر می گیرد و این برای امنیت ملی روسیه یعنی فاجعه! البته موضوع از این هم مهم تر است. اوکراین دسترسی روسیه به دریای سیاه و از آنجا به مدیترانه را در کنترل دارد. بنادر ادیسه و سواستوپول راه دسترسی نظامی و بازرگانی به صادرات، به ویژه از جنوب روسیه است. این مسیر همچنین مسیر خط لوله مهمی برای انتقال انرژی به اروپاست که یک نیاز بازرگانی و استراتژیک برای روسیه است زیرا انرژی، عامل مهمی برای نفوذ و کنترل دیگر کشورها ازجمله اوکراین است. به همین خاطر است که انقلاب نارنجی اوکراین در سال 2004برای روسیه بسیار مهم بود. بعد از فروپاشی شوروی، اوکراین دولت هایی داشت که با روسیه هم پیمان بودند. در انتخابات ریاست جمهوری سال2004 اوکراین، ویکتور یانوکوویچ، نامزد طرفدار روسیه برنده شد اما مخالفان گفتند که در شمارش آرا تقلب شده است. تعداد زیادی از مردم در خیابان ها تجمع کردند و یانوکوویچ مجبور به استعفا شد و ائتلاف طرفدار غرب جای او را در قدرت گرفت. روس ها غرب را متهم به مهندسی این واقعه کردند و گفتند که سرویس های اطلاعاتی غرب، به ویژه سیا و ام آی6 پشت این ماجرا هستند و با تزریق پول به سازمان های غیردولتی و احزاب سیاسی اوکراین باعث این انقلاب شدند. چه این یک عملیات اطلاعاتی مخفی باشد و چه عملیاتی آشکار، تردیدی نیست که از آمریکا و اروپا پول به سمت اوکراین سرازیر شد. پوتین 6 سال بعد را صرف این کرد تا این روند را برعکس کند وآشکار و پنهان برای ایجاد اختلاف درون ائتلاف حاکم طرفدار غرب در اوکراین تلاش کرد. در انتخابات سال2010، یانوکوویچ دوباره به قدرت بازگشت و از نظر روس ها خطر برطرف شد .

طرح انقلاب آبی در بروکسل

در حدود 3 سال و نیم گذشته رئیس جمهوری مورد حمایت کرملین نتوانست اوضاع اقتصادی اوکراین را سامان دهد از طرف دیگر برخوردهای قهرآمیز وی با منتقدانش که الهام گرفته از حکومت روسیه است آنها را برای ساماندهی نیروهایشان تحریک کرد. البته مجازات سنگین یولیا تیموشنکو که بانوی نارنجی نامیده می شود نیز عزم آنها را برای انتقام جزم کرد. مشکلاتی که اتحادیه اروپا در سال های اخیر داشته، جناح طرفدار اروپا در اوکراین را از نزدیک کردن این کشور به این اتحادیه ناامید نکرده است. این جناح بدون شک می خواهد که اوکراین عضوی از اروپا باشد و موضوعاتی چون یونان تأثیری در تصمیمشان ندارد. اتحادیه اروپا قرارنیست دچار تغییرات ساختاری شود و هنوز برای بسیاری از کشورها جذابیت دارد. اتحادیه اروپا برای سهم خواهی در اوکراین یک پیمان اقتصادی وسوسه کننده به آنها پیشنهاد کرد که حدود دو ماه پیش علی رغم تفاهم طرفین مهره روس ها در کی یف زیر میز اروپایی ها در بروکسل زد. حامیان غرب که روزگاری نارنجی پوش ها نامیده می شدند با پرچم آبی اتحادیه اروپا به خیابان آمدند و شدیدترین آشوب سیاسی پس از انقلاب مخملی2004 را به راه انداختند. برای ولادیمیرپوتین که قصد دارد در المپیک زمستانی سوچی قدرت امپراتوری روسیه را به رخ جهان بکشد ؛از دست دادن اوکراین یعنی تبدیل جشن به عزا. روسیه که با رویای احیای حکومت خود بر کشورهای مشترک المنافع خط تجاری جدیدی را به راه انداخته است برای عضویت اوکراین با پرداخت 15میلیارد دلار به نوعی حکومت اوکراین را خریداری کرد . اوضاع ظاهرا آرام شد اما مخالفان که با تخریب مجسمه های لنین و سمبل های حکومت شوروی قدرت نمایی می کردند در خفا خود را برای یک جنگ خیابانی آماده کردند. آشوب کی یف به سرعت در حال گسترش به دیگر نقاط اوکراین است ، مخالفان چندین ساختمان دولتی را تصرف کرده اند و دست به سنگر بندی های مستحکم برای جنگ نظامی زده اند. در مقابل نیروهای پلیس اجازه استفاده از گلوله جنگی دارند و در برخی موارد از زره پوش و تانک استفاده شده است در همین حال مخالفان که تاکنون 5کشته داده اند می گویند تا ساقط کردن یانوکوویچ یک قدم هم عقب نشینی نخواهند کرد و این دو موضع گیری مقابل هم می تواند جنگی خونین ، رقم بزند. مسکو توازنی که بروکسل طلب می کرد برهم زده است یا به قول سران اروپایی جنگ سرد جدید آغاز شده است و حالا اتحادیه اروپا و مخالفان روسیه در کی یف می خواهند خبرهای المپیک زمستانی سوچی را زیر سایه انقلاب آبی در اوکراین محو کنند.