مذاکرات مخفیانه با آمریکایی ها را رد میکنم

تجارت فردا - سیده آمنه موسوی:  موضوع گفت وگو مشخص بود. بررسی روابط ایران و اروپا با توجه به سفر مقامات ایتالیایی به ایران. اما مگر می توان با مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه صحبت کرد و به اخبار منتشر شده در رابطه با مذاکرات پنهانی ایران و آمریکا اشاره ای نداشت. موضوعی که این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای با رد هر گونه گفت وگوهای مخفیانه میان تهران و واشنگتن تاکید می کند: «ما در حاشیه مذاکره با اعضای گروه 1+5 مذاکرات دوجانبه ای هم با هر یک از اعضای گروه داشتیم. طبیعی است که وقتی شما با یک مجموعه صحبت می کنید با هر یک از اعضای این مجموعه هم به صورت جداگانه تماس هایی داشته باشید. اما اگر منظور شما زمان حاضر است باید گفت که به جهت آنکه هم اکنون مذاکراتی با گروه 1+5 در حال انجام نیست طبعاً هیچ گفت وگوی دوجانبه ای هم صورت نمی پذیرد. هر چند در صورت آغاز مجدد مذاکرات ما دوباره با هر یک از اعضای گروه 1+5 نیز به صورت جداگانه گفت وگو خواهیم کرد. مذاکرات ما با همه کشورها از جمله آمریکایی ها در چارچوب پرونده هسته ای کشور است و ما هیچ موضوع دیگری برای گفت وگو با اعضای گروه 1+5 نداریم.»

  سیاست های هشت سال گذشته دولت های نهم و دهم موجب شد کشورهای اروپایی که روزگاری در جبهه مقابل آمریکا در برابر تصویب تحریم های پنج گانه سازمان ملل مقاومت می کردند خود با پیشی گرفتن از مقامات کاخ سفید محدودیت های یکجانبه ای را علیه ایران به تصویب برسانند که تمام ابعاد سیاست های اقتصادی کشور را تحت الشعاع قرار دهد. برنامه وزارت خارجه برای بازگشت به جایگاه استراتژیک خود در رابطه با کشورهای اروپایی چیست و با چه سیاستی می خواهد این آب از دست رفته را به جوی بازگرداند؟

رابطه ایران با مجموعه کشورهای اروپایی یک رابطه سنتی است که در قرون متمادی پابرجا و استوار بوده است. ما در طول سال های مختلف با کشورهای اروپایی رابطه ای نزدیک در تمام ابعاد و زمینه های سیاسی، اقتصادی و البته فرهنگی داشته ایم که در شرایط و اتفاقات مختلف افزایش یا کاهش داشته است. در طول سال های اخیر نیز این روابط به دلیل مشکلات سیاسی و تحریم های ظالمانه ای که بر اقتصاد ما اعمال شد به کمترین میزان خود رسید که البته امیدواریم با اهتمام هر دو سوی ماجرا برای دستیابی به یک تعریف مشترک و تلاش برای کاهش ابهام ها بتوانیم به روابط سنتی خود با طرف اروپایی دست پیدا کنیم. ایران و اروپا ظرفیت های فراوانی برای همکاری مشترک دارند. یعنی هر دو طرف از قابلیت های بسیاری برای افزایش مناسبات خود برخوردارند به شرطی که این روند توام با احترام متقابل و از زاویه ای برابر باشد. اگر این شرط رعایت شود از دیدگاه ما مشکلی برای بازگشت به مناسبات سنتی ایران و اروپا وجود ندارد و ما می توانیم با یک برنامه ریزی منسجم و قوی به جایگاه گذشته خود بازگردیم.

 این دیدگاه وجود دارد که یک دیالوگ مشترک امنیتی، سیاسی و اقتصادی می تواند گره گشای طیف کثیری از مشکلات ایران و اروپا باشد؟

طبیعتاً موضوعات بسیاری می تواند مبنای گفتمان مشترک ایران و اروپا در موضوعات منطقه ای یا جهانی باشد اما هر یک از این مباحث نیازمند ترسیم چارچوبی مدون و دقیق است تا بتواند به دستیابی اهداف هر دو سوی ماجرا منجر شود. یکی از موارد دیگر مساله مواد مخدر است که مطمئناً طرف اروپایی نیز تمایل بسیاری برای رسیدگی به آن دارد. متاسفانه علاوه بر سه هزار نفری که در مسیر مبارزه با قاچاق مواد مخدر شهید شده اند ایران سالیانه هزینه های بسیار هنگفتی را برای مبارزه با سوداگران مرگ می پردازد. موضوع دیگر مساله افغانستان است. مساله سوریه، افزایش افراط گرایی در منطقه و گسترش دیدگاه های نابخردانه ای که منجر به فعالیت های تروریستی می شود از جمله موضوعات امنیتی است که شاید بتوان در قالب یک گفتمان مشترک به بررسی آنها پرداخت.

 اخیراً هیاتی از پارلمان اتحادیه اروپا برای دیدار با برخی از مقامات رسمی و غیر رسمی ایران به تهران سفر کرده اند. این هیات در خلال سفر چند روزه خود با چهره های سیاسی چون نسرین ستوده و جعفر پناهی نیز دیدار کرد. ارزیابی شما از این دیدارها چیست و آیا می تواند در زدودن برخی اتهامات حقوق بشری از ایران موثر باشد؟

این هیات به دعوت نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی به ایران سفر کرده بود. بنابراین میزبانی این هیات بر عهده ما نبود اما در هر صورت معتقدم سفرهایی از این دست می تواند در تعمیق و گسترش روابط دوجانبه بسیار موثر باشد. مطمئناً دیپلماسی پارلمانی نیز بخشی از اهداف کشورها در بهبود روابط با کشورهای دیگر است. در رابطه با برخی از دیدارهای این هیات نیز ذکر این نکته ضروری است که ما پیش از انجام این سفر به آنها اعلام کرده بودیم که برخی از خواسته هایشان مورد تایید ما نیست بنابراین ما موافق انجام دادن آنها نیستیم. زمانی هم که مطلع شدیم هیات اروپایی خارج از روال رسمی دیدارهایشان با افرادی که شما به آنها اشاره کردید دیدارهایی داشته اند کاردار سفارت یونان را که برای یک دوره شش ماهه عهده دار مسوولیت اتحادیه اروپایی است احضار کردیم و مراتب انتقادمان را به اطلاع او رساندیم.

 یعنی این دیدارها به هیچ وجه مورد تایید دولت ایران نیست؟

ما در بروکسل و تهران به طرف اروپایی اطلاع داده بودیم که در شرایط فعلی انجام این دیدارها به مصلحت نیست. اما پس از انجام کار نیز انتقادات خود را به اطلاع طرف مقابل رساندیم.

 این دیدارها معمولاً نه از کانال های دولتی بلکه با رابطانی از داخل ایران صورت می گیرد آیا امکان اطلاع دستگاه هایی چون وزارت خارجه وجود ندارد؟

هر هیاتی پیش از سفر به ایران درخواست هایی را برای دیدار با مقامات یا چهره های سیاسی کشور مطرح می کنند و ما نیز برنامه زمانی هیات را بر اساس آن تنظیم می کنیم. طبعاً در این درخواست ها در رابطه با دیدارهای غیر رسمی با برخی از افراد نیز موضوعاتی مطرح می شود که ما نیز اعمال نظر خواهیم کرد که در شرایط فعلی امکان این دیدار وجود دارد یا اوضاع فعلی کشور برای انجام این برنامه مناسب نیست.

 علاوه بر هیات پارلمانی اروپا، وزیر امور خارجه و نخست وزیر سابق ایتالیا هم به ایران سفر کردند و هدف شان نیز از انجام این سفرها ارتقای سطح همکاری با طرف ایرانی پس از انعقاد توافقنامه ژنو بود. آیا انجام سفرهایی از این دست می تواند در پیگیری اهداف سیاست خارجی کشور که در راس آنها توقف اعمال تحریم هاست موثر باشد؟

نکته نخست اینکه علاقه مندی اروپایی ها برای افزایش مناسبات با ایران نشان داد که طرف مقابل پیام انتخابات 24 خرداد مردم ما را شنیده است و طبعاً ما نیز از این فرآیند که منجر به بهبود روابط مان می شود، استقبال می کنیم و مایلیم آن را در تمامی زمینه ها از جمله حل و فصل مشکلات پرونده هسته ای گسترش دهیم. ما معتقدیم که از میان اعضای شش گانه گروه 1+5 سه کشور بزرگ اروپایی نقش بسزایی در روند رسیدگی به ابهامات آن دارند که البته ما روابط خوبی با آنها داریم. سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس از جمله قدرت های بزرگ جهانی هستند که در روند دستیابی به توافق ژنو نقش مهمی را ایفا کردند. البته در میان همین کشورها نیز شاید ما اختلاف نظرمان با یک کشور بیشتر و با کشور دیگر کمتر باشد اما مهم این است که ما در انتهای کار توانستیم به یک تفاهم نظر دست پیدا کنیم که محصول ساعت ها و روزها و ماه ها مذاکره بود.

  توافقنامه ژنو همان طور که شما هم اشاره کردید با همت و تلاش طرف های مذاکره کننده به سرانجام رسید اما پس از انعقاد این توافقنامه کشورهای غربی در اظهارنظرهای خود به گونه ای عنوان می کنند که گویی از این پس برنامه های هسته ای ایران در تمامی اشکال آن متوقف می شود، این در حالی است که در توافق ژنو حتی بندی که ایران را ملزم به عدم غنی سازی کند، وجود ندارد. شاید همین اعلام مواضع است که منجر شد نمایندگان مجلس با تدوین طرحی دولت را ملزم کنند که در صورت نتیجه نگرفتن از توافق ژنو غنی سازی 60 درصد را در دستور کار خود قرار دهد.

 کشورهایی که شما به آنها اشاره کردید در اعلام مواضع خود آزاد هستند. آنها می توانند نظرات و پیشنهادات خود را مطرح کنند و ما نیز نمی توانیم با آن مخالفت کنیم. این موضوع تا زمانی که به روح توافق ژنو ضربه نزند و آن را از روند عادی اجرایی خود خارج نکند مهم نیست. این دیدگاه در رابطه با اظهارات نمایندگان مجلس نیز صادق است یعنی آنها می توانند در چارچوب وظیفه نمایندگی خود به بیان مواضع شان بپردازند و وظیفه ما به عنوان مقامات دولتی نیز این است که با نمایندگان مردم در گفت وگو و تعامل باشیم و ابهامات آنها را در رابطه با موضوعات مختلف برطرف کنیم. وظیفه دیگر ما این است که تلاش کنیم روند اجرایی فاز نخست توافقنامه ژنو را مهیا سازیم که امیدواریم این روحیه اجرایی در اعضای گروه 1+5 نیز وجود داشته باشد.

  شما می گویید نمایندگان مجلس می توانند نظرات و دیدگاه های خود را بیان و به عنوان وکلای ملت آنها را پیگیری کنند. این نظرات حتی اگر منجر به الزام دولت برای غنی سازی 60 درصد شود از سوی دولت اجرا می شود؟

 اینها موضوعاتی هستند که باید در گفت وگویی دیگر به ارزیابی آنها پرداخت. اما اینکه می گوییم نمایندگان مردم مجاز به بیان دیدگاه های خود هستند بدان معناست که در چارچوب روند کاری خود می توانند مواضع شان را بیان کنند. طبیعتاً اگر قرار به الزام دولت برای انجام کاری خاص باشد مشورت هایی میان قوای مقننه و مجریه انجام می گیرد تا به یک دیدگاه مشترک دست یافته شود. اگر زمانی مجلس ما را ملزم به غنی سازی 60 درصد کند در همان زمان دیدگاه های خود را با نمایندگان مردم در میان می گذاریم اما حالا که هیچ الزامی وجود ندارد بهتر است در مورد آن نیز صحبت نکنیم.

 این اعلام مواضع (الزام دولت به غنی سازی 60 درصد) چه تاثیری در دیدگاه های اعضای گروه 1+5 به ویژه کشورهای غربی دارد؟ به هر حال در این گونه موارد امکان موج سواری و بهره برداری سیاسی از اظهارنظرهای نمایندگان مجلس وجود دارد.

ما به این گونه موارد توجهی نمی کنیم چرا که معتقدیم مهم ترین موضوع حفظ امنیت و منافع ملی کشور است. ایران به توافق ژنو پایبند است و امیدوارم این پایبندی در طرف مقابل نیز وجود داشته باشد. این نگرانی از آن جهت است که ما نیز از طرف غربی به ویژه آمریکایی ها موضوعاتی را می شنویم که بسیار نگران کننده است. این دیدگاه ها که عمدتاً از سوی اعضای کنگره بیان می شود نشان می دهد این افراد تلاش دارند که مانع تحقق اهداف توافقنامه ژنو شوند. این در حالی است که طرفین مذاکره کننده توافق ژنو متعهد شده بودند تا آنجا که می توانند برای تحقق اهداف توافق تلاش کنند و اجازه ندهند خللی در اجرای آن به وجود آید.

  توافق ژنو در مورد برخورداری از نسل جدید سانتریفوژ نیز اعلام نظر کرده است اما آقای صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی می گوید که ما در حال ساخت نسل جدید سانتریفوژها هستیم. این اقدام نافی روح توافق ژنو نیست؟

 خیر نیست. توافق ژنو محدودیتی در طرح های تحقیقاتی و توسعه ای ما ایجاد نمی کند. ما در توافق ژنو به روشنی اشاره کرده ایم که در زمینه امور تحقیقاتی هیچ محدودیتی را نمی پذیریم و بر همان اساس هم عمل می کنیم. برنامه های علمی ایران تنها در جهت فعالیت های دارویی، پزشکی و مواردی از این دست است و نباید با آن مخالفت کرد.

 یعنی طراحی این سانتریفوژها کلاً برای مباحث تحقیقاتی است؟

بله، موضوعات تحقیقاتی و همان طور که عرض کردم هیچ محدودیتی در جلوگیری از انجام آن را هم نمی پذیریم.

 ایران و گروه 1+5 متعهد شده اند ظرف مدت شش ماه فاز نخست توافقنامه ژنو را به مرحله اجرا درآورند. پس از گذشت این مدت زمان دیدگاه های طرفین مذاکره کننده به چه صورت پیگیری می شود؟

مذاکرات کارشناسی ما و گروه 1+5 که به روند اجرایی توافقنامه ژنو می پردازد هنوز به اتمام نرسیده است. به دلیل تداخل برگزاری این مذاکرات با جشن های سال نو مسیحی اندکی تاخیر در این روند به وجود آمد که پس از حضور مجدد هیات های مذاکره کننده مجدداً از سر گرفته می شود. در صورت دستیابی به یک توافق همه جانبه روند اجرایی توافق ژنو آغاز می شود و از آن تاریخ تا شش ماه فاز نخست این توافقنامه به مرحله اجرا درمی آید. البته ما به صورت همزمان مذاکرات جامع و نهایی خود را هم آغاز می کنیم که تاریخ و محل دقیق آن هنوز مشخص نیست. این یک چارچوب زمانی برای مذاکرات ما با اعضای گروه 1+5 است.

  آقای عراقچی در اظهارنظرهای خود می گویند که این مذاکرات به کندی پیش می رود. این کندی عمل تنها به دلیل تداخل با آغاز سال نو مسیحی است یا از تعلل طرف مقابل ناشی می شود؟

 این کندی عمل مقداری به دلیل طبیعت کار است. زمانی که شما وارد بحث های اجرایی می شوید ریزه کاری هایی را می بینید که نیاز به صرف وقت و زمان بیشتری دارد. مهم این است که در زمان برگزاری این مذاکرات به متن توافق صورت گرفته توجه شود و اقدامی در جهت بی احترامی به این توافق صورت نگیرد. ما با هر گونه تلاشی که منجر به تفسیر جدیدی از متن توافقنامه شود مخالفیم. اما در هر صورت این کندی عمل را نیز به جهت بحث بر سر جزییات کار امری عادی می دانیم و آن را طبیعت امر می دانیم.

 یعنی هیچ کارشکنی در کار نیست؟

من آن را کارشکنی نمی دانم اما معتقدم باید به توافق ژنو متعهد باشیم و به مفاد آن احترام بگذاریم. باید تلاش کنیم تا احتیاجی به تفسیر مجدد از این توافقنامه نباشد.

 مذاکرات دوجانبه ما با اعضای گروه 1+5 هنوز هم در حال پیگیری است؟ ما زمانی برای دستیابی به توافق هسته ای با اعضای این گروه به صورت مستقیم مذاکره می کردیم. این مذاکرات در حال حاضر هم انجام می شود؟

ما در حاشیه مذاکره با اعضای گروه 1+5 مذاکرات دوجانبه ای هم با هر یک از اعضای گروه داشتیم. طبیعی است که وقتی شما با یک مجموعه صحبت می کنید با هر یک از اعضای این مجموعه هم به صورت جداگانه تماس هایی داشته باشید. اما اگر منظور شما زمان حاضر است باید گفت که به جهت آنکه هم اکنون مذاکراتی با گروه 1+5 در حال انجام نیست طبعاً هیچ گفت وگوی دوجانبه ای هم صورت نمی پذیرد. اما مطمئناً در صورت آغاز مجدد مذاکرات ما دوباره با هر یک از اعضای گروه 1+5 گفت وگو خواهیم کرد. مذاکرات ما با همه کشورها از جمله آمریکایی ها در چارچوب پرونده هسته ای کشور است و ما هیچ موضوع دیگری برای گفت وگو با اعضای گروه 1+5 نداریم.

  منظور من گفت وگوهای دوجانبه پیرامون بررسی راه های ازسرگیری روابط دوجانبه است. گفته می شود ایران و آمریکا بارها و بارها در کشورهای مختلف مذاکرات پنهانی با یکدیگر داشته اند که سرانجام این گفت وگوها منجر به توافق ژنو شد. حتی یکی از مقامات وزارت خارجه در اظهارنظر اخیر خود اعلام کرد که ما در حال مذاکره با آمریکایی ها هستیم؟

مواردی که شما به آنها اشاره کردید جوسازی های رسانه ای است و نباید خیلی به آنها توجه کرد. ما هیچ گاه مذاکرات دوجانبه ای با طرف آمریکایی بر اساس آنچه شما به آن اشاره کردید، نداشته ایم.گفت وگوهای ما تنها حول مسائل پرونده هسته ای بود که در حال حاضر نیز در جریان نیست. ما تا زمان آغاز مجدد مذاکرات هسته ای با اعضای گروه 1+5 هیچ گفت وگوی دوجانبه ای نداریم و بنده صراحتاً تمام موضوعات مطرح شده را رد می کنم.

  شما اشاره کردید که این مذاکرات در حال حاضر در حال انجام نیست. سوال بنده نیز به گذشته باز می گردد، نه زمان حال. اینکه مذاکرات مخفیانه ای در ماه های پیش میان ایران و آمریکا برگزار شده است اما به دلیل حساسیت بالای موضوع به صورت مخفیانه صورت می گرفت. گفته می شود این مذاکرات با موافقت مسوولان ارشد نظام برگزار می شد و از آمریکا نیز چهره های نزدیک به اوباما در آن شرکت داشتند؟

بنده مجدداً این موضوع را رد می کنم و صراحتاً می گویم هیچ مذاکراتی چه در حال و چه در گذشته وجود نداشته است.

 آقای روانچی از شما به عنوان معمار برنامه هسته ای ایران یاد می شود و اینکه توافق ژنو نیز ایده و دیدگاه جنابعالی بود که به ثمر رسید. برنامه آتی معمار برنامه هسته ای کشور برای عادی سازی پرونده هسته ای کشور چیست؟

نمی دانم این اصطلاحات از کجا سرچشمه می گیرد. بنده تنها یکی از اعضای تیم هسته ای هستم که ریاست هیات آن را آقای دکتر ظریف بر عهده دارند و مجموعه کار هیات نیز با سیاست ایشان به پیش می رود.

  به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای چه دیدگاهی در مورد زمان توقف تمام اشکال تحریمی برنامه هسته ای ایران دارید. اینکه زمانی فرا برسد که مردم از بابت مشکلات اقتصاد داخلی و هجمه های تحریمی دیگر در مضیقه و فشار نباشند؟

 مجموعه وزارت خارجه و مذاکره کنندگان هسته ای کشور با صداقت و علاقه پای میز مذاکره با اعضای گروه 1+5 حاضر می شوند چرا که معتقدند تنها با گفت وگو و مذاکره است که می توان به کاهش تدریجی تحریم ها کمک کرد. ما امیدواریم طرف مقابل نیز با یک رویکرد صادقانه به ادامه مذاکرات و گفت وگوها بپردازد. بنده کلاً دیپلمات امیدواری هستم و معتقدم می توان با تلاش و هدف گذاری مناسب به اهداف خود دست پیدا کرد. اما اینکه بخواهم زمان بندی برای توقف تحریم ها اعلام کنم آن را اندکی دشوار می دانم. ما مسیر دشواری را پیش رو داریم و باید سعی کنیم از این مسیر منحرف نشویم. اگر در این مسیر حرکت کنیم مطمئناً می توانیم امیدوار به برچیده شدن تمام اشکال تحریمی باشیم. این موضوعی است که صراحتاً در توافقنامه ژنو نیز به آن اشاره شده است.

  امکان پیش بینی زمانی وجود ندارد؟

خیر، قابل پیش بینی نیست ولی ما بر اساس موافقتنامه ژنو باید در مدت زمان یک سال فاز نخست توافقنامه را اجرا کنیم و در مورد فازهای بعدی آن نیز به یک دستور عمل جدید برسیم. اما شما با یک ارزیابی کلی از اوضاع جهان نیز متوجه می شوید که دیگر مانند گذشته وضعیت سختگیرانه ای در مورد ایران وجود ندارد. یعنی اگر در سال های گذشته ما شاهد تصویب تحریم های پی در پی علیه پرونده هسته ای کشور بودیم در ماه های اخیر این روند متوقف شده و جهان به گونه ای دیگر به ایران و برنامه هسته ای اش می نگرد.