تحلیل ولی نصر از متحد جدید ایران در منطقه

در حالی که طی هفته اخیر ماجرای فساد اقتصادی در ترکیه در صدر تحلیلها و اخبار پیرامون ارتباطات اقتصادی ایران و ترکیه قرار گرفته است؛ ولی نصر در مطلبی تحلیلی از زاویه دیدی متفاوت به روابط ایران و ترکیه نگاه کرده است و نوشته است که ترکیه میتواند خود را به عنوان متحد استراتژیک ایران در منطقه معرفی کند.

به گزارش «تابناک» ولی نصر در مطلب خود با عنوان «ایران؛ ترکیه؛ متحدان جدید؟» یاد آور شده است:

فساد مالی اخیر منجر به آن شد که ترکیه وارد یک بحران شود که به شکل جدی مشروعیت دولت رجب طیب اردوغان را زیر سؤال برد. اکنون دولت اردوغان با چالش جدی از سوی سکولارها و همچنین متحد سابق و رقیب فعلی خود یعنی فتح الله گولن مواجه است که از پنسیلوانیا یک حرکت اسلامی در ترکیه را هدایت میکند. همچنین رشد کند اقتصادی ترکیه و عقب نشینی در سیاست خارجی به این بحران دامن میزند...

برای سالها ترکیه در حال ترویج و گسترش روابط با همسایگان عرب زبان خود بوده است. دیپلمات ها و تجار ترک در همه سوی مرزها رفت و آمد کرده اند و مسیرهای تجاری را گشوده اند تا واسطه ای برای گشایش کسب و کار و توافقات سیاسی باشند. تا جایی که موفقیت بی نظیر اقتصادی ترکیه و دموکراسی اسلامی با ثباتش مدلی برای کل منطقه قلمداد میشود.

اما طی یکسال گذشته سیاست اردوغان در قبال خاور میانه دچار یک بحران و مشکل اساسی شده است. نا آرامی های صورت گرفته در منطقه منجر به کاهش تأثیر و نفوذ ترکیه در منطقه و همچنین کندی رشد اقتصادی این کشور شده است.

مساله سوریه و به خصوص مصر منجر به ایجاد یک شکاف عمیق میان ترکیه و عربستان شد. زیرا به هر حال دموکراسی اسلامی در ترکیه نسخه معتدل شده نمونه خود در بین جماعت اخوان المسلمین در مصر است که با کمک عربستان سعودی ارتش مصر حکومت را از دست آن ها به در آورد.

البته ترکیه به این موضوع اعتراض کرد اما کاری بیش از اعتراض از دست دولت ترکیه ساخته نبود. تا همین جا نیز این امر منجر به اخراج سفیر ترکیه از مصر شد.

در عین حال انتقاد از حکومتهای سلطنتی حاشیه خلیج فارس منجر به کاهش مناسبات تجاری ترکیه با آن ها و ضربه خوردن به اقتصاد ترکیه شد. و همه این ها در یک زمان کاملاً چالشی برای اردوغان از را رسیده اند.

از سوی دیگر روابط ترکیه و اسرائیل از سال ۲۰۱۰ و در پی چالش بر سر کمک رسانی به غزه دچار تیرگی شده است و همچنان که نقش محوری ترکیه در منطقه به تدریج کاهش یافته است ایالات متحده نیز تمایل کمتری به مشورت با آنکارا برای مدیریت خاورمیانه دارد.

اما در عرصه سیاست خارجی ممکن است هنوز شانس با اردوغان یار باشد. اکنون که ایران و ایالات متحده به شکل جدی وارد مذاکرات شده اند قضایا برای ترکیه متفاوت است. بر خلاف اسرائیل و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ترکیه از ایفای نقش یک پل بین ایران و غرب و فراهم کردن مسیری برای تهران در خروج از انزوا سود میبرد.

در حال حاضر مناسبات اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه با عبور از مرز ۲۰ میلیارد دلار بسیار قوی و مستحکم است. حتی این رقم ممکن است بسیار بیش از این باشد زیرا در جریان فساد مالی اخیر اینگونه عنوان شده است که هالک بانک به ایران در دور زدن تحریم ها کمک کرده است.

در هر صورت اکنون صادرات ایران روانه ترکیه می شود و در قبال آن طلا و نقره به خریداری شده و به ایران بازگردانده می شود. از سویی اقتصاد ترکیه وابسته به نفت و گاز ایران؛ سرمایه گذاری ارزی ایران و همچنین بازار خوب این کشور برای صادرات است.

اگر ایران به یک توافق طولانی مدت بر سر برنامه هسته ای خود با غرب برسد؛ نباید از دنیای عرب زبان سنی؛ انتظار خوش آمد گویی داشته باشد. از آنجایی که منطقه مملو از شکافهای فرقه ای است؛ با این توافق عربهای حاشیه خلیج فارس تنها از بابت بلند پروازی های منطقه ای ایران عصبی و ناراحت خواهند بود. این امر از ترکیه یک متحد احتمالی استراتژیک برای ایران میسازد؛ به ویژه اگر اقتصاد این کشور به واسطه لغو تحریم ها شروع به رشد و توسعه کند.

با توجه به اینکه نفوذ ایالات متحده در منطقه در حال کاهش است و از آنجایی که پادشاهی های عرب و اسرائیل در مخالفت با برنامه هسته ای و توافق ایران و غرب همسو و متحد هستند؛ ترکیه به لطف روابط حسنه اش با ایران میتواند نقش محوری در این میان بازی کند.

از سوی دیگر ارتباطات و مناسبات خوب ایران و ترکیه میتواند رشد و ترقی برای غرب باشد: ارتباطات اقتصادی ترکیه میتواند رشد بازرگانی ایران را توسعه بخشد که این امر به استحکام جایگاه دولت اعتدال در ایران کمک شایانی خواهد کرد.

هرچند مشکلات داخلی اردوغان اکنون بسیار زیاد شده است؛ اما ترکیه هنوز این فرصت را دارد که جایگاه بین المللی خود را بازیابی کند. راه حل این است که نه تنها نشان دهد که با ایران همسو و مدافع ایران است؛ بلکه باید از نفوذ خود برای تغییر سیاست خارجی و تسهیل رسیدن به یک توافق هسته ای میان ایران و غرب استفاده کند.