یک توافق، دو برداشت

نویسنده: اسکات پترسون

دیپلماسی ایرانی: به دنبال طولانی تر شدن فهرست سیاه تحریم های آمریکا علیه شرکت ها و مقامات ایرانی، تهران این اقدام را خلاف روحیه توافق ژنو توصیف کرد. ایران و آمریکا نگاه متفاوتی به توافق مقدماتی ژنو دارند که سه هفته قبل بین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران و گروه 1+5 منعقد شد. باتوجه نگاه بدبینانه ای که تندرو ها به این توافق دارند،  هر یک می کوشند منافع خود را بیش از امتیازهایی که ارایه داده اند، اعلام کنند.

این توافق مقدماتی در یکصدمین روز کار دولت حسن روحانی شکل گرفت و قرار است به مدت شش ماه در برابر تعلیق بخشی از برنامه های هسته ای ایران، بخشی از تحریم ها را متوقف کند. در فاصله اندکی پس از توافق 24 نوامبر، مقامات آمریکایی خاطرنشان کردند که با جدیت تحریم های باقی مانده را عمال می کنند و ایران همچنان در به روی تجارت با ایران بسته است. البته این موضع گیری از افزایش امیدواری ها در ایران جلوگیری نکرد و همچنان این خوش بینی وجود دارد که با اجرای توافق مقدماتی، بخشی از فشار تحریم ها علیه ایران کاسته شود.

تاثیر تحریم ها بر خودروسازی

در صورت اجرا شدن توافق ژنو، تحریم های بخش خودروسازی، قطعات هواپیما، پتروشیمی و فلزات ارزشمند لغو می شود اما تحریم های نفتی و مالی به قوت خود باقی می مانند. در یک کنفرانس خودروسازی که تنها چند روز پس از توافق ژنو در تهران برگزار شد، شرکت های خودروسازی اروپایی نسبت به حضور در بازار ایران ابراز امیدواری کردند و این امید به شرکت ایران خودرو بسط یافت که از سال 2011، نصف ظرفیت، تولید می کنند.

اما بخش خودروسازی ایران علاوه بر فشار تحریم ها با سوء مدیریت های دولتی و فقدان حمایت رسمی نیز مواجه بوده است. اسناد شرکت ایران خودرو نشان می دهد که پس از یک دهه افزایش تولید که در سال 2011 به 773 هزار دستگاه رسیده بود، این رقم در سال 2012 به 448 هزار دستگاه کاهش یافت و این در حالی است که این شرکت می تواند 850 هزار خودرو تولید کند. از سوی دیگر آسوشیتدپرس گزارش داد 100 هزار کارگر بخش خودرو سازی ایران نیز کار خود را از دست داده اند. اما سعید لیلاز، تحلیلگر سیاسی و اقتصادی و کارمند سابق که سابقه فعالیت در بخش خودروسازی را دارد می گوید: توسعه بازار خودور به جبران کاهش بی سابقه ارزش ریال و کاهش نرخ تورم نیز بستگی دارد. به گفته وی، البته که لغو تحریم ها تاثیر روانی مثبتی بر بازار دارد اما اوضاع را به نحو استراتژیک تغییر نمی دهد.

موانع پیش رو

همچنان موانعی وجود دارد. حتی شرکت های اروپایی مانند رنو و پژو که سابقه همکاری طولانی با ایران دارند، تا زمان تغییر قوانین مربوط به تحریم های بانکداری نمی توانند به سرمایه گذاری دوباره در این بخش امیدوار باشند. به بیان بهتر آنها باید منتظر نتیجه توافقنامه ژنو باشند.

خزانه داری آمریکا روز پنجشنبه فهرست سیاه تحریم ها را طولانی تر کرد تا کنگره را مجاب کند از تحریم بیشتر ایران بپرهیزد. با این اقدام برخی در کمیته بانکداری سنا می گویند باید به دولت زمان بیشتری برای پیشبرد دیپلماسی با ایران بدهند. با این حال دیوید کهن، دستیار خزانه داری آمریکا در امور مالی و تروریسم می گوید،اقدام خزانه داری آمریکا باید زنگ خطری برای تجار، بانک ها و شرکت ها باشد. آنها باید بدانند که تحریم ها را با قوت اعمال می کنیم.

با این حال عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه ایران می گوید موضع گیری های تند آمریکا مشکلاتی را برای دور بعدی مذاکرات ایجاد می کند . وی با اشاره به اظهارات اوباما مبنی بر اینکه تمامی گزینه ها در قبال ایران روی میز است گفت: اشاره به گزینه نظامی سازنده نیست.

منبع: کریستین ساینس مانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10