توافق ژنو زیرساخت برنامه هسته‌ای ایران را تضعیف نمی‌کند
مشرق - اندیشکده بروکینگز در تحلیلی به قلم «رابرت آینهورن» مشاور وزیر خارجه آمریکا و عضو ارشد تیم سیاست خارجی "مرکز امنیت و اطلاعات قرن 21"، نوشت توافق هسته ای بین ایران و 1+5 قدمی مثبت برای طرف غربی بود که توانست با دادن امتیازی ناچیز در لغو تحریم ها در حقیقت برنامه هسته ای ایران را متوقف کند. آینهورن در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون، مشاور ویژه وزیر خارجه آمریکا در امور عدم اشاعه و خلع سلاح نیز بوده است و هم اکنون در دولت اوباما نیز همین مقام را بر عهده دارد.
به گزارش مشرق، آینهورن در مقاله خود در مرکز سیاست خاورمیانه سابان اندیشکده بروکینگز نوشته است: دولت اوباما که نمی تواند جزئیات مذاکرات هسته ای را افشا کنند، چند هفته است در مقابل منتقدان داخلی و خارجی مجبور به دفاع از توافق به دست آمده شده اند. بیان کلیات توافقنامه به مقامات آمریکایی اجازه می دهد تا نشان دهند که ابعاد مهمی از آن از حد انتظار هم فراتر است و انتقاداتی که به توافق وارد می شود صحت ندارد.
«توافق ژنو در گام اول به طور کامل درها را به روی پیشرفت های برنامه هسته ای ایران در شش ماه آینده می بندد؛ از جمله توقف تولید اورانیوم 20 درصد، ممنوعیت راه اندازی یا نصب سانتریفیوژها پیشرفته، و جلوگیری از سوخت گذاری و راه اندازی رآکتور اراک. اما این همه توافق نیست؛ ایران باید تولید سانتریفیوژهای جدید را تنها برای جایگزین کردن سانتریفیوژهای خراب انجام دهد؛ همه ذخایر اورانیوم با غنای زیر 5 درصد را باید به اکسید اورانیوم تبدیل کند، بنابراین ذخیره اورانیوم غنی شده این کشور محدود می شود؛ و باید آزمایش و تولید سوخت و نصب قطعات جدید برای رآکتور اراک را متوقف کند. اگرچه هنوز توافق نهایی حاصل نشده، اما در همین قدم اول هم تقریباً موضوعی برای توقف پیشرفت هسته ای ایران از قلم نیفتاد.»
آینهورن معتقد در توافق ژنو بر سر اورانیوم غنی شده 20 درصدی، تقریبا خط قرمز مشهور اسرائیل در نظر گرفته است: «نکته دیگری که شاید فراتر از انتظار بود، از بین بردن تمام ذخیره اورانیوم 20 درصد ایران بود که به حالت گازی نگه داری می شد و به آسانی قابل تبدیل به اورانیوم مناسب برای ساخت سلاح بود. ایران باید اورانیوم 20 درصد خود را یا تا کم تر از 5 درصد رقیق و یا به اکسید کربن تبدیل کند تا دیگر برای ساخت سلاح مناسب نباشد. خط قرمز مشهور بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل این بود که ایران به 250 کیلوگرم اورانیوم 20 درصد آماده برای تبدیل به غنای مناسب برای سلاح نرسد. توافق انجام شده ذخیره ایران را به صفر می رساند.»
توافق های نظارتی فراتر از پادمان
«یکی دیگر از ابعاد غیر منتظره توافقنامه، شیوه و میزان نظارت بر برنامه هسته ای ایران بود. ناظران آژانس انرژی اتمی از این پس می توانند هر روز به تأسیسات اصلی ایران دسترسی داشته باشند. توافقنامه برای تشخیص فعالیت های مخفی ایران، روش های نظارتی را پیش گرفته که حتی از توافقنامه پادمان کنونی بین ایران و آژانس هم فراتر می رود؛ از جمله دسترسی به تأسیسات تولید، نصب و نگهداری سانتریفیوژ، معادن اورانیوم و تأسیسات تولید میله های سوخت. همچنین ایران باید اطلاعات مهمی درباره فعالیت های هسته ایش در اختیار آژانس بگذارد تا کنون موظف به تحویل آن ها نبود.»
«مذاکره کننده های آمریکایی برای تصویب این محدودیت ها و اقدامات نظارتی با لغو برخی تحریم ها توافق کردند. مبلغی که از این طریق نصیب ایران می شود حداکثر 7 میلیارد دلار است که به نسبت هزینه تحریم ها بر ایران در همین شش ماه مبلغی ناچیز است. فقط تحریم های نفتی در این مدت ، نسبت به شش ماه قبل از اعمال تحریم ها، حدود 30 میلیارد دلار درآمد نفتی ایران را کاهش می دهد.»
منتقدین درست می گویند که توافق به دست آمده نه زیرساخت های هسته ای ایران را تضعیف می کند و نه زمان مورد نیاز این کشور برای رسیدن به سلاح هسته ای را افزایش می دهد. این اهداف باید در توافقنامه جامع و نهایی گنجانده شود. آن چه قدم اول مذاکرات انجام داد، نهادن بنیانی برای مذاکرات بسیار دشوار آینده بود، به علاوه این که تحریم های دشوار را نیز دست نخورده باقی می گذارد تا بتوان از آن ها به عنوان اهرمی برای پذیرش توافق نهایی و همچنین خواسته های آمریکا، و متحدان این کشور در 1+5 و خاورمیانه استفاده کرد.
نظر شما :