آمریکا گرفتار در مثلث چین، روسیه و ایران

دیپلماسی ایرانی: مسکو واشنگتن را تهدید کرد. رییس کمیسیون امور بین المللی مجلس دومای روسیه اعلام کرد: پس از امضای توافقنامه هسته ای ایران در ژنو دیگر نیازی به سامانه پدافند موشکی اروپا نیست و استقرار این سامانه غیرموجه است. در حقیقت سامانه پدافند موشکی اروپا  بخشی از سامانه پدافند موشکی جهانی آمریکا است.آمریکا به بهانه تهدید موشکی برخی کشورهای خارج از اروپا از سال گذشته به استقرار اجزای سامانه پدافند موشکی خود در برخی کشورهای اروپای شرقی همچون لهستان پرداخته است.این مساله موجب نگرانی مقام های روس شده و آنها هشدار داده اند در صورتی که سامانه پدافند موشکی آمریکا در اروپا ثبات و امنیت راهبردی روسیه را تهدید کند تدابیری را برای مقابله با این سامانه اتخاذ خواهند کرد.امیر موسوی،تحلیلگر مسائل دفاعی و استرتژیک به بررسی تغییر سیاست دفاعی امریکا و کشورهای اروپایی در برابر ایران پس از توافق ایران با ۱+۵ پرداخته است.

رئیس کمسیون بین الملل مجلس دومای روسیه گفته است:  اگر مساله هسته ای ایران حل شود سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)نمی تواند ایجاد سامانه پدافند موشکی در اروپا را توجیه کند.  آیا پس از این توافق وجود این پدافندها منطقی است؟

بهانه آنها برای استقرار این پدافند ضد موشکی این بوده که علیه موشک های احتمالی ایران استفاده شود، بدین معنا که اگر ایران از موشک های ویژه استفاده کند آن را مهار کرده و جلوی آن را سد کنند که برای مخافظت از کشورهای عضو ناتو این سپر دفاعی و سامانه ها نصب شده است. البته در آن زمان مسائل و تهدیدات جدی بود و هر روز امریکا و اسرائیل تهدید به حمله می کردند در نتیجه جمهوری اسلامی ایران اعلام می کرد که به کل منافع امریکا و هر منطقه ای که بتواند آسیب خواهد رساند، اما در حال حاضر با وجود این توافقنامه موقت تا اندازه ای اوضاع آرام تر شده و آرامشی در منطقه و جهان حاکم شده است. تهدیدها کم و یا به طور کلی منتفی شده، دیگر از تهدیدات نظامی خبری نیست و حتی شنیدیم که وزیرخارجه انگلیس در پارلمان اعلام کرده که مقابل برخوردهای اسرائیل هم گرفته خواهد شد. در نتیجه به نظر می رسد شرایط صلح و آرامش در دنیا برقرار می شود. اما اینکه  آلکسی پوشکف  روسی چنین صحبتی را در خصوص این پدافندها کرده به نظر کمی مبالغه آمیز است، به دلیل آنکه روس ها هم به خوبی به این امر واقفند که هدف اصلی از استقرار این سامانه ها ایران نبوده بلکه بحث مهار چین و روسیه بوده است. باید در اینجا به نکته مهم دیگری هم اشاره کرد که این سامانه ها تنها سامانه ای دفاعی نیستند بلکه پدافندهای ضد موشکی جاسوسی هم هستند که تا شعاع های مشخصی عمل می کنند، از ۱۰۰ کیلومتر تا ۸۰۰ کیلومتر موج های مختلفی دارد که تمامی فرودگاه های منطقه در این شعاع مورد تجسس قرار می گیرد. بدین معنا که هر هواپیمایی که فرود آید و پرواز کند، حتی بارگیری شود و مشخصات بارها هم تجسس می شود. در نتیجه هدف غرب تجسس علیه روسیه و پایگاه های این کشور در منطقه بوده است. بنابراین یکی از اهداف مهم این بوده  و در کنار آن بحث هایی هم در خصوص موشک های ایران مطرح می کردند. این مقام روسی به دلیل آنکه غربی ها بهانه ایران را داشتند اعلام کرده است که اگر تا به امروز صحبت از ایران می کردید دیگر بهانه ای وجود ندارد و باید هرچه زودتر این سامانه ها جمع آوری شود. البته باید اضافه کرد که امریکا در این مورد خیلی پیشروی نکرده به دلیل آنکه هزینه بر است، در حال حاضر در خصوص اسرائیل شاهد هستیم که در منطقه خلیج فارس با اینکه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس پول های هنگفتی را تزریق می کنند بازهم سامانه های ثابت وجود ندارد بلکه سامانه ها بر روی ناوهای متحرک قرار دارد به دلیل آنکه بسیار هزینه بر بوده و آزمایش نشده است. حتی آنچه که در فلسطین اشغالی قرار دادند آزمایش کردند جواب نداد و در مقابل موشک های حماس هم کارساز نبوده و همچنین نتوانست هواپیمای بدون سرنشین حزب الله را مهار کند.

در نهایت به نظر می رسد که اعلام چنین بحث هایی مفید است و می تواند مقابل پیشرفت های امریکا و ناتو را سد کند و اگر همچنان بر استقرار این سامانه ها اصرار ورزند مستقیما با روسیه درگیر خواهند شد و منافعشان به خطر خواهد افتاد. اگر از سوی رئیس جمهور و وزیر دفاع روسیه هم به شکل رسمی تر از این موضوع صحبتی به میان آورده شود این مساله به شکل قوی تر مطرح خواهد شد. صحبت های رئیس بین الملل خیلی مهم نیست اما می تواند مقدمه ای برای اظهارات دیگر مقامات روسی هم باشد. اگر رئیس جمهور و یا وزیر دفاع صحبتی در این خصوص کردند برنامه ناتو و امریکا به طور حتم با مشکل روبرو خواهد شد.

وجود این پدافندها موجب نگرانی مقام های روس شده و آنها هشدار داده اند در صورتی که سامانه پدافند موشکی آمریکا در اروپا ثبات و امنیت راهبردی روسیه را تهدید کند تدابیری را برای مقابله با این سامانه اتخاذ خواهند کرد.این تهدیدها چگونه عملی خواهد شد؟

روس ها هم در حال حاضر در طرطوس سوریه پایگاه دارند و می توانند از طریق این پایگاه منافع اسرائیل و امریکا را به خطر اندازند که این پایگاه هم همان شرایط جاسوسی را دارد. بنابراین روس ها هم بسیار در این زمینه پیشرفت کرده اند و می توانند موذیانه در این مسیر حرکت کنند و حتی می توانند سیستم ها و سامانه هایی در اختیار ایران قرار دهند که در خلیج فارس مستقر شود که برای امریکا و همپیمانان آن مشکل ساز خواهد شد. در حال حاضر روسیه به دلیل مخالفت های امریکا اس ۳۰۰ را در اختیار ایران قرار نداد اما اگر امریکا تجدیدنظر نکند همان مشکل باردیگر مطرح خواهد شد. در نتیجه روسیه هم برگه هایی دارد که می تواند از طریق آنها امریکا را تحت فشار قرار دهد و اگر ببیند که آنها در حال پیشروی به سمت مرزهای روسیه هستند حتما وارد عمل خواهند شد. همانطور که اشاره شد این پایگاه ها دو جنبه دارد یکی دفاعی و دیگری جاسوسی.

با توجه به شرایطی که اشاره کردید پیش بینی شما چیست؟ به نظر شما چه تغییری در سیاست امریکا در استقرار سامانه های دفاعی که همیشه یک سر ماجرای آن به ایران مربوط می شده انجام خواهد داد؟

امریکا به هر بهانه ای قصد دارد این سامانه های دفاعی را کاهش دهد، یعنی سیاست اوباما این است، به دلیل آنکه بسیار هزینه بر است و نگهداری و حفاظت از آنها هم مشکل ساز است و اگر اشتباهی هم در این مورد صورت گیرد جنگ جهانی آغاز می شود. در نتیجه برای نگهداری این سیستم ها که به دست فردی نیفتد و اشتباهی هم در مورد آن صورت نگیرد، دنبال آن هستند که آنها را کاهش دهند. همانطور که می دانید بودجه وزارت دفاع امریکا هم تقلیل پیدا کرده است و قصد دارد بیشتر به سمت جنوب شرق آسیا حرکت کند. بنابراین اگر رابطه با ایران برقرار شود و در حال حاضر با روسیه هم در حال همپیمان شدن در مسائل اسراتژیک هستند خطرات کمتر خواهد شد و تمرکز به سمت جنوب شرق آسیا و چین خواهد بود. این روزها نگرانی امریکا بیشتراز چین است تا روسیه، چراکه روسیه قابل مهار است به دلیل آنکه اهل تعامل است اما چینی ها برنامه های زیرزمینی دارند و بسیار مرموزند. بنابراین درگیری جدی امریکا از نظر اقتصادی، امنیتی،موقعیت استراتژیک و پیشرفت های تکنولوژیک نظامی با چین است و در این موارد نگران است و به همین دلیل است که بودجه این منطقه (چین، مالزی و اندونزی) را افزایش داده و بالاتر از مناطق دیگر قرار داده است. به نظر می رسد این هشدار روس ها هم به باراک اوباما کمک کند تا دیگر به این مساله خیلی نپردازند و بتواند برای کنگره حرفی داشته باشد تا این جابجایی صورت گیرد.

آیا در مقابل برای ایران هم پیش شرطی قرار خواهد داد، به این معنا که لزوم جابجایی همراه با کاهش سیستم دفاعی ایران باشد؟

بله همیشه قصد داشتند که بحث موشکی را مطرح کنند اما ایران اجازه آن را نخواهد داد، چراکه آنها همیشه دوست دارند ایران در هیچ زمینه ای قدرت نداشته باشد. این بحث را اسرائیل مطرح کرده و باراک اوباما حتی اعلام کرد که باید بحث موشکی ایران هم در قرارداد طرح شود که اروپایی ها نیز زمزمه هایی در این مورد کردند و حتی یکی از بحث هایی که لوران فابیوس مطرح کرد این بوده است که بر بازدیدهای غیر از هسته ای تاکید داشته اما کاملا به بن بست رسید. یکی از دلایل اصلی هم سخنرانی رهبر معظم انقلاب در دیدار با فرماندهان بسیج بود که بسیاری از مسائل را فیصله داد و خط قرمزها را به خوبی مشخص کرد. بنابراین باید گفت طرف های غربی مسلما چنین بحث هایی را مطرح می کنند و برای کاستن از توانمندی های ایران تلاش خواهند کرد اما به نظر می رسد که در این بحث ها موفق نخواهند شد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: جمعه 8 آذر 1392 / باز انتشار: سه شنبه 12 آذر 1392