سایه استقرار سامانه سپر دفاعی موشکی بر مذاکرات هسته ای

دیپلماسی ایرانی – حامد شفیعی: بر اساس گزارش روزنامه وال استریت ژرنال، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا می گوید: " طرح واشنگتن برای نصب سیستم دفاع موشکی در اروپا تحت تاثیر مذاکرات هسته ای با ایران تغییری نخواهد کرد." این اظهارات در حالی بیان می شود که دور جدید مذاکرات هسته ای با ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه، چین و آلمان) از  امروز  16 آبان ماه به مدت دو روز  در ژنو برگزار می شود.

 باراک اوباما پس از راه یابی به کاخ ریاست جمهوری آمریکا، درسال 2008 برای ایجاد فضای بهتر در مناسبات روسیه و آمریکا، اجرای طرح سپر دفاع موشکی جرج دبلیو بوش را به حالت تعلیق درآورد، اما برای مقابله با تهدیدات ادعایی از جانب ایران و کره شمالی در اروپا و آسیا، طرح موشکی تعدیل شده تری در مقایسه با دوران بوش را با همکاری اروپا به مرحله اجرا گذارد. طرح سپر دفاعی موشکی جدید اوباما به منظور حفاظت از کشورهای اروپایی عضو ناتو چهار مرحله را در بر می گیرد که آخرین مرحله آن قرار است در سال 2020 به انجام رسد. اما روسیه استقرار سامانه های دفاع موشکی توسط اروپا و آمریکا را نه برای دفاع در مقابل موشک های ایران و کره شمالی، آن طور که غربی ها ادعا می کنند، بلکه صرفاً در راستای تضعیف توان استراتژیک موشکی خود تلقی می کند. روس ها ابتدا مایل به مشارکت در برنامه موشکی ناتو بودند، ولی پس از رد درخواست هایشان خواهان تضمین های حقوقی برخوردار از ضمانت اجرایی از سوی آمریکا مبنی بر هدف قرار نگرفتن نیروهای استراتژیک روسیه از سوی سامانه های دفاع موشکی غرب شدند. اما دولت آمریکا تاکنون حاضر به ارائه تضمین کتبی در این رابطه به طرف روسی نشده است.

 امیر موسوی، کارشناس مسائل استراتژیک در گفتگو با دیپلماسی ایرانی در این خصوص می گوید:" ایران تا کنون نسبت به استقرار سپر دفاعی موشکی حساسیتی نشان نداده است؛ تنها اسقرار این سیستم در ترکیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای ایران حساسیت برانگیز است."

جنوب فلسطین اشغالی در صحرای نقب ، ترکیه مرز آذربایجان و منطقه خلیج فارس و برخی کشتی های نظامی مکان های در نظر گرفته شده آمریکا برای استقرار سپر دفاع موشکی در مقابل حملات احتمالی موشکی از سوی ایران است که موسوی از آنها یاد می کند. او تصریح می کند:" تنها استقرار این سامانه در ترکیه است که می تواند بر فرایند مذاکرات هسته ای تاثیر بگذارد."

با این همه این کارشناس مسایل استراتژیک نیز بر این عقیده است که روسیه بیشترین حساسیت را بر روی این سیستم دارد. به گفته او این سامانه علاوه بر دفاعی بودن، تجسسی هم هست. آنگونه که موسوی بیان می کند این سیستم می تواند تحرکات هوایی کشورهای همسایه را مورد تجسس قرار دهد. از این رو این سامانه  منافع ملی کشورهای همسایه را به خطر می اندازد. بررسی های محرمانه وزارت دفاع آمریکا نشان دادند، سپر دفاع موشکی چند میلیون دلاری این کشور در اروپا به حدی دچار نقص است که ممکن است هرگز نتواند هدف عنوان شده برای آن یعنی محافظت از آمریکا در مقابل موشک های ایران را محقق کند.

 در همین حال امیر موسوی مطرح کردن موضوع استقرار این سامانه را "جنگ روانی " می داند، زیرا حداقل 5 الی 6  سال زمان نیاز است تا این سامانه به مرحله عملیاتی برسد. بحران اقتصادی غرب، طولانی بودن فرایند اتصال مناطق سه گانه استقرار سپر دفاع موشکی _ ترکیه، صحرای نقب و خلیج فارس _ حداقل تا سال 2018 و همچنین اظهارات مسئولان جمهوری اسلامی ایران مبنی براینکه ایران دارای سلاح هسته ای نیست و اساسا دنبال سلاح هسته ای نخواهد بود، از جمله عواملی است که به اعتقاد موسوی منجر به این شده که این سیستم به مرحله عملی نرسد.

از سوی دیگر  بروس گاگنون، یک فعال مخالف سلاح های هسته ای در گفت و گو با راشاتودی در این خصوص گفته است:" من فکر نمی کنم این سپر دفاع موشکی برای مقابله با موشک های ایرانی باشد تهدیدی که در واقع عملا امروز وجود ندارد. ایران هیچ سلاح هسته ای ندارد و قابلیت شلیک موشکی به سوی آمریکا را نیز ندارد." امیر موسوی نیز در این خصوص می گوید:" آمریکا شناخت کافی از تجهیزات و تسلیحات موشکی ایران ندارد. آنها نمی دانند که موشک های ایرانی با چه فناوری و مرتبه هدف گیری ساخته شده اند؛ به همین دلیل آمریکا سعی می کند به سمت تفاهم سیاسی روی بیاورد." با اینهمه وی  متعقد است این مساله به صورت جدی در مورد روسیه از طرف آمریکا پیگیری می شود.

واشنگتن پست نیز در این خصوص می گوید: " در صورتی که ایران موفق شود موشکی بسازد که قابلیت حمل کلاهک های هسته ای به اروپا را داشته باشد، سپر دفاع موشکی آمریکا، قادر نخواهد بود با آن ها مقابله کند. روش های مختلفی وجود دارند که می توانند موشک های رهگیر آمریکایی را به آسانی فریب دهند."

چالش اعراب - آمریکا بر سر استقرار سپر دفاعی موشکی

در همین حال شک و تردید در میان کشورهای عرب خلیج فارس به ناکام ماندن طرح سپر موشکی مشترک منجر شده است. امریکا آنها را به ایجاد چنین سپری دعوت کرده است و آن را بهترین راه حمایت از هرگونه حمله ایران به این کشورها می داند.  شش کشور عرب خلیج فارس صادر کننده نفت ، میلیاردها دلار برای سایتهای امریکایی ضد موشکی هزینه کرده اند. عربستان ، امارات ، قطر ، سلطان نشین عمان ، بحرین و کویت از امریکا نیز بیمناک هستند زیرا آنها از مشارکت مستقیم امریکا در این سپر ترس دارند چرا که امکان دارد سامانه هایش را به سامانه های راداری کشورهای عرب خلیج فارس متصل کند بدون آنکه از اطلاعاتی که دستگاههایش کسب می کنند اطلاعاتی به آنها بدهد.

با اینهمه امیر موسوی چالش پیش آمده میان کشورهای خلج فارس با آمریکا را جنگ " زرگری " می داند. او می گوید: " آنها حتی پول های خود را برای استقرار این سیستم پرداخت کرده اند. به گفته او طی 5 سال گذشته بالغ بر 160 میلیارد دلار توسط اعراب بر این سیستم سرمایه گذاری شده است. 

 اعضای شورای همکاری های خلیج فارس می گویند:  امریکایی ها بر هر سپر دفاعی در کشورهای عرب خلیج فارس نظارت خواهند کرد و همین باعث می شود برخی کشورها به ویژه عربستان درباره مشارکت در آن تجدید نظر کنند  در حالی که کشورهای عرب خلیج فارس بهای آن را می پردازند. موسوی این رفتار کشورهای عربی را " قهر " می داند و تصریح می کند:" دلیل قهر پیش آمده توقعات کشورهای عربی از آمریکا بوده که برآورده نشده است؛ آنها خطاب به آمریکایی ها می گویند، ما همه امکانات و کارهای لازم را انجام داده ایم تا شما حرکت جدی علیه ایران و سوریه انجام دهید اما چنین نشد." البته امیر موسوی ادعا می کند علت رفتار آمریکا در مقابل کشورهای عربی، خالی کردن " جیب " آنها از درآمدهای نفتی است. آنها بیشتر منافع اقتصادی را دنبال می کنند؛ زیرا هر زمان که بهای نفت افزایش می یابد، آمریکا موضوع سپر دفاعی موشکی در کشورهای خلیج فارس را مطرح می کند. درعین حال که نصب این سامانه در این منطقه می تواند تهدید علیه رژیم صهیونیستی هم باشد.

 بر اساس اطلاعات منتشر شده درمورد سامانه دفاع موشکی آمریکا، این سامانه ای است که با استفاده از سیگنالهای رادارهای پیشرفته زمین و مداری برای حرکت موشک هایی را که در حیطه فعالیت آن پرتاب می شوند، تعیین کرده و درصورتی که پیش بینی شود مقصد این موشکها خاک آمریکا است، این کشور با استفاده از موشکهای رهگیر آنها را هدف قرار می دهد. از لحاظ فنی عملیات انهدام موشک متخاصم علیه آمریکا در سه مرحله صورت می گیرد، یکی زمانی که موشک متخاصم در مرحله صعود است و پیشرانه های آن با بیشترین قدرت درحال کارکردن هستند ، دوم در میانه مسیر و سوم زمانی که کلاهک موشک به طرف هدف مورد نظر سقوط می کند. سیستم دفاعی موشکی ایلات متحده که در حال حاضر فعال است تنها شامل مرحله دوم یعنی قابلیت رهگیری و انهدام موشکهای متخاصم در میان راه است و این در حالی است که از لحاظ تکنیکی ، رهگیری و انهدام موشکهای متخاصم در مرحله اول از ضریب اطمینان بیشتری برخوردار است.