فصل جدید از روابط ایران و 1+5

 علی خرم *
شرق: اجلاس گروه 1+5 با ایران روز پنجشنبه برای اولین باردر سطح وزرای خارجه تشکیل شد و برخلاف سنوات گذشته، طرفین آن با رضایتمندی به پایان رسانده و قرار گذاشتند راجع به جزییات محتوایی به زودی در ژنو، اجلاس معمول در سطح مدیران کل را تشکیل دهند. برگزاری این اجلاس در سطح وزرای خارجه، نشان از تصمیم گیری و تعیین نقشه راه از جانب گروه 1+5 با همکاری ایران می باشد که خوشبختانه در مقطعی برگزار شد که ایران آماده عرضه سیاست خارجی جدید خود شده بود. مشخصات این سیاست خارجی ارایه شفافیت، پاسخگویی به نگرانی های غرب، دفاع از حقوق جمهوری اسلامی ایران در چارچوب معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای و اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی و به طور کلی، همکاری سازنده برای حل معضل پرونده هسته ای بین ایران و غرب می باشد. تاکید آقای دکتر روحانی بر بحث و بررسی سریع مسایل باقیمانده و نیل به نتیجه در کوتاه ترین زمان ممکن که بین سه تا شش ماه یا حداکثر ظرف یک سال -به تعبیر آقای دکتر ظریف- است. آقای اوباما در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، خود بر حقوق هسته ای ایران تاکید و بنابراین رسما دولت آمریکا بر رفع یکی از نگرانی های ایران تاکید کرد که راه را برای همکاری بیشتر باز می کند. روز جمعه هم مذاکرات معمول آژانس اتمی با سفیر جدید ایران در آژانس صورت گرفت و برخلاف دفعات قبل، برداشت معاون مدیر کل آژانس، مثبت بودن فضای مذاکرات و پاسخ های اولیه بود که مقرر شد یک ماه دیگر، جلسه بعدی برای تعیین چارچوب همکاری ایران و آژانس برگزار شود. دو اقدام مثبت فوق به سرعت در جهان انعکاس پیدا کرد و برداشت جهانی این بود که ایران مصمم به همکاری و بحث و بررسی پرونده هسته ای می باشد و می خواهد در شراکت و تعامل سازنده با غرب، این پرونده را به سامان برساند. آنچه بر پرونده هسته ای در 10سال گذشته سایه سنگین انداخته بود رابطه سرد و خصمانه ایران و آمریکا بود که خوشبختانه در سفر آقای رییس جمهور به سازمان ملل، این سایه سنگین مهار شد و ملاقات خصوصی آقای جان کری و آقای ظریف و برداشت طرف آمریکایی از ملاقات که سازنده و مثبت بوده دستاوردهایی داشت.                  
از یک سو برای پیشبرد پرونده هسته ای مساعدت نماید و از سوی دیگر وزیر خارجه آمریکا رسما اعلام کرد در صورت همکاری ایران، زمینه برای لغو برخی تحریم ها به سرعت فراهم خواهد شد. در گذشته نیز بارها اظهارنظر شده بود که پرونده هسته ای ایران بدون ایجاد زمینه مثبت در روابط ایران و آمریکا امکان عملی ندارد؛بنابراین به نظر می رسد این شرایط اکنون فراهم شده است و می توان امیدوار بود در فضای مثبت، پرونده هسته ای ایران مورد ارزیابی گروه 1+5 قرار گیرد و امکان گفت و شنود درباره طرح های ایران در جلسات آتی وجود خواهد داشت. در این رابطه دو نکته اساسی را نباید فراموش کرد. اول اینکه رابطه کلی ایران با غرب، رابطه با آمریکا و پیشبرد پرونده هسته ای ایران، همگی یک مجموعه هستند که نمی توان اجزای آن را مجرد فرض کرد و مستقل از یکدیگر، انتظار پیشرفت داشت. دوم اینکه به موازات 35 سال رابطه سرد و خصومت آمیز ایران و آمریکا، برخی کشورها، جناح ها و لابی ها در منطقه چون اسراییل و برخی کشورهای عربی و در آمریکا لابی یهودیان، جنگ طلبان و افراطیون، درصدد انحراف در هر پیشرفتی در این رابطه بوده و بهبود روابط ایران و آمریکا را مرگ حیات خود می پندارند و دیگر نمی توانند پشت دشمنی با ایران پنهان شده و دولت آمریکا را به دنبال خود بکشانند؛ بنابراین بر دولتمردان ایران فرض است که اتصالاتی که ایجاد شده را جدی گرفته و قبل از اینکه جناح های ذکرشده در آن تخریب کنند این اتصالات را به ارتباطات قوی و عمیق تبدیل کنند تا پایدار شود.

*سفیر و رییس پیشین نمایندگی دائم ایران در ژنو