قرن کودتا

روزنامه شرق- از میان روش های تغییر نظام حکومتی یک کشور، نه جنگ، نه انقلاب که کودتا، آسان ترین و امتحان پس داده ترین شیوه ممکن است. اگر بنا باشد فهرست همه کودتاهای قرن را ردیف کنیم، به انتها نخواهیم رسید. در برهه هایی، کودتازدگی برای برخی کشورها چون پاکستان، هاییتی و ترکیه به سنت حکومتداری تبدیل شده بود. در آمریکای لاتین، کمتر کشوری را می توان یافت که کودتایی در تاریخ معاصرش نداشته باشد. هرچند کودتاهای چپگرایانه هم کم نداریم (به ویژه در میان کشورهای عربی در میانه قرن بیستم) اما به نظر می رسد راستگرایان به این شیوه علاقه بیشتری نشان داده اند. به ویژه در دهه های برباد رفته آمریکای لاتین. کودتا هم می تواند با درد و سرکوب باشد و هم بی سروصدا و خونریزی و حتی گاهی هم با حمایت مردمی. کشور خودمان دو کودتای موحش از سرگذرانده که زخم تا اکنون گشوده اش، تصویر شوم کودتا را برایمان روشن و تازه نگه داشته است. از دیدگاه ساموئل هانتینگتون، کودتا تنها در دو صورت موفق خواهد بود. یا فعالان سیاسی در جامعه باید کم شمار باشند، یا کودتا باید به تایید بخش قابل توجهی از فعالان سیاسی برسد. ائتلاف اکثریت فعالان سیاسی برای حمایت از کودتا تقریبا امکان ناپذیر است، از این رو شرط دوم کم رخ می دهد. تقسیم قدرت نیز در کودتا میان گروه های سیاسی به سختی صورت می گیرد. در غیاب این شرایط، کودتا به شکست یا جنگ داخلی می انجامد. یک ویژگی اساسی کودتا این است که اگر موفق نشود در مدت زمان نسبتا کوتاهی تمام مقاومت در برابر خودش را به نحوی موفقیت آمیز سرکوب کند، شکست خواهد خورد. از این رو است که خشونت پس از کودتا علیه مخالفان این همه، بی واسطه و مستقیم صورت می گیرد. به تدریج از قرن 20 که وارد قرن نو شدیم، شیوه هایی چون انقلاب های کلاسیک کمرنگ شد ولی کودتا همچنان صورت می گیرد و جذابیت خودش را از دست نداده است. در ادامه از میانه قرن بیستم به این سو، شرح مختصری از مهم ترین کودتاهای عصرمان را برخواهیم شمرد.

برای مشاهده تصویر در اندازه بزرگتر روی آن کلیک کنید