اندیشکده‌های آمریکایی درباره انتخابات ایران چه می‌گویند

به گزارش خبرگزاری فارس، در تدوین سیاست های داخلی و خارجی کشورهای غربی، اندیشکده ها نقش مهمی دارند. اندیشکده ها مجموعه ای از متفکرین را در حوزه های مختلف تحت پوشش خود دارند که به تولید فکر می پردازند. برخی از تولیدات این نهادهای علمی، به صورت محرمانه در اختیار تصمیم گیران قرار می گیرد و برخی نیز علنا منتشر می شود.

اندیشکده ها در غرب نماد پیوند دانش و قدرت هستند. هرچند بین این معنا و معنای دانش – قدرتی که «میشل فوکو» مطرح کرد تفاوت های بسیاری وجود دارد اما به هر حال، اندیشکده ها را باید نماد عینی خدمت دانش به قدرت دانست.

از این منظر، اندیشکده ها و مواضعی که اتخاذ می کنند می توانند مهم تلقی شوند. با توجه به جایگاه این نهادهای علمی در خدمت قدرت، بعید است که در خصوص وقایع مهم ایران از جمله انتخابات ریاست جمهوری، اظهار نظری نکنند. می توانیم بگوییم که همه آنچه که این اندیشکده ها در خصوص انتخابات ریاست جمهوری ایران تولید کرده اند، منتشر نشده است اما با بررسی آنچه منتشر شده است، می توان دست کم به رویکرد کلان آنها پی برد.

اندیشکده بروکینگز در تاریخ 20 مه، یادداشتی را به قلم «جواد صالحی اصفهانی» منتشر کرده است که مدعی است، مسائل اقتصادی یکی از مهم ترین مسائل در انتخابات آتی ایران خواهد بود. این یادداشت ضمن اشاره به تعدد کاندیداها و نظرات مختلف در میان آنها جامعه رای دهندگان ایران را مورد آنالیز قرار داده و نتیجه گیری کرده است که طبقه متوسط جامعه ایران تعیین کننده ترین نقش را در این انتخابات خواهد داشت. نقش طبقه متوسط در این انتخابات حتی از انتخابات ریاست جمهوری قبل نیز بیشتر است.

همین اندیشکده در همین تاریخ، یادداشت دیگری را به قلم «سوزان ملونی» منتشر کرده است که با اشاره نسبتا مبسوط به ناآرامی های پس از انتخابات ریاست جمهوری 88 آغاز می شود.

ملونی بر این باور است که انتخابات ریاست جمهوری در ایران پدیده ای مهم است که بر مقدرات کشور و روابط آن با جهان اثر می گذارد. وی در خصوص انتخابات آتی ریاست جمهوری کشور نیز پیروزی اصلاح طلبان را در انتخابات امری بعید دانسته است. ملونی همچنین بر این باور است که انقلاب ایران از ابتدا در درون خود رقابت های جدی پرورانده است و این رقابت ها در این انتخابات نیز خود را نشان می دهند.

در همین تاریخ، اندیشکده آمریکن انترپرایز نیز یادداشتی را به قلم «مایکل روبین» منتشر کرده و درست در نقطه مقابل ملونی قرار گرفته است. روبین به عکس ملونی برای انتخابات ریاست جمهوری ایران چندان اهمیتی قائل نیست و معتقد است که این انتخابات بیشتر تزیینی است و تاثیر چندانی بر مقدرات ایران ندارد.

همین اندیشکده در تاریخ 17 مه، یادداشتی را به قلم «ویل فولتون» منتشر کرده بود که به تعیین شاخص های مهم در انتخابات آینده ریاست جمهوری کشورمان اختصاص داشت. فولتون میزان مشارکت، پیروزی اصول گرایان در انتخابات، احتمال شکل گیری اعتراض در انتخابات، مذاکرات هسته ای با غرب، مساله سوریه و حقوق بشر را مهم ترین شاخص ها در انتخابات آینده عنوان کرده است.

در همین تاریخ، شورای روابط خارجی آمریکا یادداشتی را به قلم «ری تکیه»، تحلیلگر خود منتشر کرد که می توان گفت تندترین یادداشت در تمام یادداشت های فوق الذکر بود. تکیه که به مواضع ضدایرانی شهره است، با نگاهی جزم گرا مدعی شده است که انتخابات در ایران اثری نداشته و رای مردم در مقدرات کشور بی تاثیر است.

از سوی دیگر، جواد صالحی اصفهانی در یادداشتی دیگر در بروکینگز ادعا کرده که انتخابات آینده ایران محکی برای سیاست های پوپولیستی دولت های نهم و دهم خواهد بود.

* جمع بندی مفاهیم

از میان شش یادداشت فوق که به عنوان نمونه انتخاب شده اند، حتی یک مورد هم نیست که نگاهی کاملا مثبت به انتخابات ریاست جمهوری ایران داشته باشد. جز یادداشت اول که جنبه تبیینی دارد، یادداشت های دیگر دارای جنبه های تجویزی قوی هم هستند.

از شش یادداشت، دو یادداشت از اساس انتخابات ریاست جمهوری کشورمان را زیر سوال می برند. یک یادداشت موردکاوی است. یک یادداشت تبیین جامعه آماری است. یک یادداشت به میزان اهمیت انتخابات ریاست جمهوری ایران اختصاص یافته و یادداشت دیگر، مسائل مهم در انتخابات را مطرح کرده است.

بر این اساس، تقریبا دو سوم مفاهیم مطرح شده در اندیشکده ها از نوعی پراکندگی نه چندان معنادار برخوردار است. این البته از اندیشکده ها بعید نیست چرا که تضارب آرای متفاوت در آنها امری بدیهی و پذیرفته شده است.

بر این اساس، به عکس غالب رسانه های غربی که از الگویی واحد علیه انتخابات ریاست جمهوری ایران پیروی می کنند، نمی توان الگویی واحد را در اندیشکده ها شناسایی کرد.

* لحن اندیشکده ها

لحن عموم یادداشت های فوق الذکر، لحنی نسبتا منفی است. هیچ کدام از این یادداشت ها نسبت به ایران و انتخابات آن نظری مثبت ندارند.

البته نباید هم انتظاری برای لحن مثبت از این اندیشکده ها داشت چرا که به هر حال خود را در برابر ایران می بینند، اما با توجه به وجهه علمی آنها می توان انتظار لحنی بی طرف از آنان را در ذهن پروراند.

نه تنها نمی توان لحن بی طرفانه علمی را به این یادداشت ها منتسب دانست، بلکه در برخی موارد و بالاخص یادداشت ری تکیه در شورای روابط خارجی، لحن هتاکانه به کار بسته شده است. تکیه از یکی از کاندیداهای اصول گرا با لحنی بسیار زشت یاد کرده و همچنین سیاه نمایی وضعیت ایران از سر و روی نوشتارش می بارد.

* فرجام

در مجموع، نگاه اندیشکده های غربی نیز چون رسانه های جریان غالب به انتخابات ایران نگاهی منفی است اما با توجه به وجهه علمی تر اندیشکده ها، عمق خصومت در آنها کمتر پدیدار می شود. همچنین اندیشکده های غربی نگاهی واحد را نسبت به انتخابات ریاست جمهوری ایران دنبال نکرده و پراکندگی آرا در بین آنها مشاهده می شود.

در میان اندیشکده ها، تندترین مواضع به شورای روابط خارجی آمریکا اختصاص دارد که نزدیک ترین اندیشکده به دستگاه سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود.