امان در دو راهی محور ایرانی – روسی و غربی – عربی

دیپلماسی ایرانی: اردنی ها بر این باورند که در مورد سوریه اشتباه کرده اند. همه محاسبات اشتباه از کار در آمده و آنها نیز گرفتار بحران سوریه شده اند و این مساله سبب شده تا مشکلات تازه ای برای آنها رقم بخورد. به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی اردنی اکنون مناقشه واقعی جدیدی در کشورشان مطرح شده که دیگر خارج از محدوده سالن های بسته ای است که حاضران در آنها پشت درهای بسته دور هم جمع می شدند و به این جمع بندی می رسیدند که با قدرت امریکا می توان نظام اسد را سرنگون کرد. امروز بیشتر نخبگان اردنی سوال دیگری می پرسند: این انقلاب است یا توطئه؟ آیا واقعا نظام اسد مستبد قاتل است یا نظامی است که از وحدت و استقلال سوریه دفاع می کند؟ آیا کمک های سیاه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به مخالفان اسد دخالت در امور داخلی سوریه آن هم به بدترین شکل ممکن نیست؟ آیا ترکیه از انقلاب سنیان سوریه حمایت می کند یا جنگ عثمانی جدیدی را به راه انداخته است؟ ده ها سوال از این دست در میان نخبگان اردنی رد و بدل می شود در حالی که هیچ پاسخی برای آنها نیست.

از سوی دیگر دولت اردن در ورود پناهندگان سوری به اردن بزرگ نمایی کرد در حالی که خود می دانست 80 درصد اظهاراتی که در این زمینه بر زبان می راند، گزافه گویی بیش نیست و تنها برای دریافت پول و افزایش تسلط امنیتی خود بر جامعه است تا به این ترتیب بتواند از پس بسیاری از مشکلات اقتصادی و امنیتی خود بر آید. اکنون اردنی ها به این باور رسیده اند که این بزرگ نمایی ها نه تنها سودی برای آنها در بر نداشته و کسی به کمک آنها نیامده بلکه خواسته یا ناخواسته پایشان را به بحران خونین کشور همسایه شان، سوریه کشانده است. اکنون با ترس از خود می پرسند آیا اردن نیز همانند سوریه به عرصه رویارویی قدرت های بزرگ منطقه ای و جهانی تبدیل می شود؟ رویارویی ای که یک طرف آن محور امریکایی عربی خلیج فارسی ترکی اخوانی سلفی جهادی است و طرف دیگر آن محور چینی روسی ایرانی عراقی سوری لبنانی است؟

همه نشانه ها حاکی از آن است که اسد در سوریه ماندگار است و نظام سوریه از داخل تغییر می کند، بدون دستورالعمل خارجی و با حفظ اصول ثابت سیاست خارجی اش. به این بدان معنا است که اردن مجبور است در میان دو محور مهم منطقه ای که عملا منطقه میان آنها تقسیم شده، زندگی کند. وضعیتی بسیار پیچیده که برداشت های مختلفی از آن می توان کرد. محور امریکایی عربی خلیج فارسی به سمتی می رود که پرونده فلسطینان را با کوتاه آمدن از خواسته های عربی خود حل و فصل کند و در نهایت آن را ببندد، واقعیت این است که اگر چنین راه حلی تجویز شود به حساب اردن نوشته خواهد شد. در آن صورت هم پیمانان تاکتیکی اردن به دشمنان استراتژیک آن تبدیل می شوند.

در مقابل، آن دسته از کشورهایی که حکومت اردن آنها را دشمنان خود تصور می کند، در حقیقت دوستان استراتژیک اردن هستند. محور روسی ایرانی سوری عراقی لبنانی که با سازش و کوتاه آمدن اعراب در برابر پرونده فلسطینی مخالف است و میهن جایگزین را برای فلسطینی ها که مورد توافق امریکا – اسرائیل است، رد می کند.

تفاوت دیگری که میان این دو محور وجود دارد این است که محور نخست به اردن فشار می آورد تا خود را درگیر بحران سیاسی و امنیتی جاری در سوریه و فلسطین کند و هیچ اهمیتی به مضرات و تاثیرات سلبی آن بر امنیت، سیاست و اقتصاد اردن نمی کند. در حالی که محور دوم یعنی محور روسی ایرانی چیزی از امان نمی خواهد جز این که در این پرونده ها بی طرف بماند. این محور حاضر است در تمامی زمینه هایی که برای اردن اهمیت دارد، همکاری کند، چه در بعد مواجه با طرح کنفدرالی به عنوان اردن وطنی جدید برای فلسطینیان چه در بخش های اقتصادی و زیربنایی.

در این میان مواضع اسرائیل در برابر اردن نیز رخ نمایی می کند. اگر بنا باشد این دو محور در اردن نیز با یکدیگر به رویارویی برخیزند، به سود اسرائیل تمام خواهد شد چرا که در نهایت سقوط هر کشور عربی پیرامونی اسرائیل به این رژیم کمک می کند تا آسان تر بتواند خواسته های نامشروع خود را پیش ببرد. در حالی که اگر اردن به محور دوم بپیوندد، اسرائیل مجبور خواهد شد تا در سیاست های خود تجدید نظر کند، جنگ در منطقه را مردود بشمرد، و مجبور شود در نهایت نه تنها در اردن بلکه در سوریه و لبنان نیز از مواضع خود عقب نشینی کند.

بر کسی پوشیده نیست که دشمن اسرائیلی تلاش دارد توطئه فلسطینی کردن اردن را که مطلوب خود می داند به هر نحوی پیش ببرد. طبیعتی است که اردن نمی تواند به سادگی از کنار دوستان تاکتیکی خود بگذرد و به جمع دوستان استراتژیک اما دشمن فرض کرده خود، بپیوندد اما می تواند بی طرفی خود را حفظ کند و وارد بازی توطئه آمیز محور اول نشود. این دقیقا حرف اصلی پیشنهاد علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به اردن در دیدارش با ملک عبدالله دوم، پادشاه این کشور بود. پیشنهادی که بسیاری از اردنی ها آن را واقع بینانه، قابل فهم و مسئولانه می دانند که با مصالح عالی اردن هماهنگ است.

منبع: الاخبار / تحریریه دیپلماسی ایرانی