توقف احمدی نژاد در چهارمین کشور تولید کننده اورانیوم در جهان

دیپلماسی ایرانی: محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران در جریان تور سه کشور آفریقایی خود امروز در نیجر به سر می برد که طبق برآوردهای انجمن هسته ای جهان در لندن، چهارمین تولید کننده بزرگ اورانیوم در جهان به شمار می رود. احمدی نژاد که روز یکشنبه تهران را به مقصد بنین ترک کرده بود، نشان عالی این کشور را از دست همتای بنینی خود دریافت کرد. وی در ضیافت شامی که به همین منظور ترتیب داده شده بود تاکید کرد، ایران به دنبال سلاح هسته ای نیست. همچنین احمدی نژاد در واکنش به پرسش یکی از خبرنگاران در خصوص اینکه آیا به دنبال منایع اورانیوم به کشورهای آفریقایی سفر کرده، گفت: ما اخیرا دو معدن اورانیوم افتتاح کرده ایم و نیازی به منابع خارجی اورانیوم نداریم.

در رسانه های داخلی ایران، هدف از سفر احمدی نژاد به آفریقا توسعه روابط اعلام شده است. در واقع باید گفت که در دولت های نهم و به خصوص دهم استراتژی نگاه به آفریقا مانند نگاه به آمریکای لاتین در دستور کار دولت قرار گرفت و در این زمینه پیشرفت هایی نیز حاصل شد. دولت احمدی نژاد تلاش کرد جای پای ایران را در قاره سیاه که سرشار از منابع طبیعی به خصوص اورانیوم و طلاست، محکم کند. از سوی دیگر حضور نظامی ایران در این منطقه نیز چشمگیر است به نحوی که جمهوری اسلامی در سال گذشته دو بار ناوهای نیروی دریایی خود را به سواحل سودان اعزام کرد. کشوری که مقامات تل آویو ادعا می کند روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی دارد و حتی مدعی شد کارخانه اسلحه سازی خارطوم نیز که سال گذشته هدف حمله اسرائیل قرار گرفت، تحت نظر سپاه فعالیت می کرده است. حتی مخالفان دولت عمر البشیر در پاییز گذشته مدعی شدند که دولت سودان به جمهوری اسلامی اجازه احداث یک پایگاه نظمای در دریای سرخ را نیز داده است.  اکنون سودان به منطقه ای تبدیل شده که بنا بر ادعای برخی کارشناسان، ایران و اسرائیل برای نفوذ هرچه بیشتر در آن تلاش می کنند.

علاوه بر این نگاه به آفریقا برای دولت دستاوردهای دیگری نیز داشت و آن تبدیل شدن این قاره به یکی از وارد کنندگان محصولات ایران است. اما فارغ از تمامی این موضوعات، رسانه های غربی از جمله خبرگزاری فرانسه همچنان موضوع همکاری ایران با کشورهای آفریقایی در زمینه منابع اورانیوم را با شدت دنبال می کنند. روزنامه نیویورک تایمز در شماره سه شنبه خود گزارش داد که احمدی نژاد در جریان سفر به نیجر از یک تاسیسات تولید کننده اورانیوم بازدید می کند.

از سوی دیگر همزمان با اعلام خبر افتتاح معادن اورانیوم ساغند 1 و 2 در ایران، برخی کارشناسان اعلام کردند، کیفیت منابع اورانیوم ایران به گونه ای است که موجب می شود جمهوری اسلامی همچنان به منابع خارجی اورانیوم وابسته باشد. نیویورک تایمز در این زمینه می نویسد: توقف احمدی نژاد در نیجر گمانه زنی ها در خصوص اینکه به دنبال منابع اورانیوم در این کشور باشد را تقویت کرده است. این در حالی است که گفته می شود بخش قابل توجهی از اورانیوم تولید شده در نیجر طبق قراردادی از پیش منعقد شده به شرکت آروا در فرانسه منتقل می شود.هرچند احمدی نژاد می گوید ایران به منابع خارجی اورانیوم نیاز ندارد اما در سال های گذشته گزارش هایی مبنی بر مشارکت جمهوری اسلامی در کشف و استخراج اورانیوم از معادن ونزوئلا منتشر شد.  

این در شرایطی است که توسعه پرشتاب روابط ایران با کشورهای آفریقایی هنوز به اندازه نزدیکی روابط تهران – کاراکاس توجه جامعه جهانی را برانگیخته نکرده است. در سال های نخستین تقویت روابط ایران و ونزوئلا در دوران ریاست جمهوری چاوز و محمد خاتمی، کارشناسان و سیاستمداران غربی کمتر در مورد عواقب گرم تر شدن روابط دوجانبه ایران و ونزوئلا هشدار می دادند. اما اکنون در شرایطی که نفوذ ایران در حیات خلوت آمریکا کاملا روشن است، استراتژیست های آمریکایی طرحی را برای کنگره آمریکا طراحی کرده اند تا عمق این نفوذ را مشخص کرده و راه هایی برای مواجهه با آن بیابد.

به نظر می رسد آنچه در روابط ایران با کشورهای آفریقایی روی می دهد نیز مشابه آن چیزی است که در مورد ونزوئلا اتفاق افتاد و هنوز تا برانگیخته شدن نگرانی ها در مورد تقویت این روابط ، فاصله زیادی وجود دارد.

در زمانی که کشورهای اروپایی روابط اقتصادی با ایران را به حداقل رسانده و روابط دیپلماتیک نه چندان گرمی با ایران دارند، این کشورهایی مانند نیجر و سودان هستند که با امکاناتی نظیر معادن اورانیوم و پایگاه های نظامی از منافع اقتصادی و مالی همکاری با جمهوری اسلامی، بهره مند می شوند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10