احیای تجارت ایران و کره جنوبی دشوار است

دیپلماسی ایرانی: کره جنوبی پنجمین وارد کننده بزرگ نفت خام  ایران در جهان و یکی از مهم ترین مشتریان نفتی ایران است و بنابراین در یک سال گذشته تحت فشارهای آمریکا و اروپا برای کاهش واردات نفت خود از ایران بوده است. هرچند مجموع واردات نفت کره جنوبی از ایران در سال 2012 نسبت به سال قبل از آن 35/6 درصد کاهش داشته است ولی کره جنوبی واردات نفت خود از ایران را پس از یک دوره رکود مجددا از ماه دسامبر افزایش داده است. از سوی دیگر در روزهای گذشته شرکت پتروشیمی توتال سامسونگ کره جنوبی پس از یک سال وقفه قرارداد خود برای خرید میعانات گازی ایران را احیا کرد. این در حالی است که یکی از مسئولان شرکت نفت کره جنوبی چندی پیش اعلام کرده بود که واردات نفت این کشور از ایران در سال 2013 نیز با کاهش روبرو خواهد شد. آیا افزایش خرید نفت از ایران به معنی عبور از تحریم هاست یا فقط به دلیل معافیت 6 ماهه آمریکا صورت گرفته است؟ تاثیر این تحریم ها بر روابط تجاری ایران و کره جنوبی چیست و آیا با توجه به شروع به کار رئیس جمهور جدید در روزهای آینده باید انتظار تحولی در این ارتباط داشت؟ اینها سوالاتی است که با دکتر کیم جونگ کوان استاد دانشگاه و رئیس انجمن مطالعات خاورمیانه کره جنوبی درمیان گذاشته ایم که در زیر می خوانید:

با توجه به مدت زمان سپری شده از اعمال تحریم های اقتصادی جدید علیه ایران، تاثیر تحریم ها بر اقتصاد کره را چگونه ارزیابی می کنید؟

تاثیر تحریم های اقتصادی ایران بر اقتصاد کره زیاد نیست به این دلیل که در حال حاضر قدرت اقتصادی کره در رده دهم جهان قرار دارد.

با توجه به این که کره جنوبی مجبور به کاهش خرید نفت از ایران بوده است، چه کشورهایی جایگزین ایران در زمینه نفت شده اند؟

 به صورت سنتی عربستان سعودی به عنوان مهم ترین کاندیدای جایگزینی واردات از ایران دانسته می شود.

بر طبق اخبار منتشر شده، کره جنوبی اقدام به عقد قرارداد خرید میعانات گازی از ایران نموده است. چنانچه در آینده واردات میعانات گازی نیز مشمول تحریم ها بشود دولت کره جنوبی فرصت چه کشورهایی را جایگزین ایران کدام خواهد کرد و آیا پیش بینی زیان اقتصادی می کنید؟

چنانچه این اتفاق بیفتد می توان کانادا را به عنوان کشور جایگزین برشمرد. در مورد پیش بینی زیان اقتصادی هم باید گفت هم اکنون با متنوع سازی انرژی به طور کلی به نظر نمی رسد که تاثیری بر کره جنوبی داشته باشد.

اعلام شد که یک بازرگان کره جنوبی اقدام به پولشویی برای ایران نموده است. آیا تحریم ها موجب بروز تخلفات اقتصادی دیگری از این قبیل شده است؟ کره جنوبی چه راهکاری برای جلوگیری از عدم فراگیری این قبیل تخلفات اندیشیده است؟

این اتفاق به این صورت بود که از محل مبلغ 5 تریلیون وان سپرده بانک مرکزی ایران، یک پنجم آن با ارایه تایید عدم ممنوعیت کالا از مرکز بازرگانی استراتژیک کره و همچنین مجوز بانک مرکزی کره به بازارهای خارج راه پیدا کرده بود. با وجود اینکه کره جنوبی تحت تاثیر آمریکا و اسرائیل به تحریم های اعمال شده جامعه جهانی برعلیه برنامه توسعه سلاح اتمی ایران پیوسته است به منظور وارد کردن نفت و نیز حمایت از صنایع خرد و متوسط صادرکننده به ایران، سیستم پرداخت به صورت وان در بین ایران و کره برقرار شده است. این جرم با استفاده از خلا موجود در این سیستم و مجوز بانک مرکزی و غیره صورت گرفته است. با توجه به اینکه ایرادات موجود در خود این سیستم پرداخت ترمیم شده است به نظر می رسد که امکان بروز جرم مشابه کم باشد.  

آیا موانع موجود برای پرداخت هزینه های صادرات کالا به ایران موجب رکود در صادرات محصولات کره ای به ایران شده است؟ کدام بخش های بازرگانی بیشترین خسارت را متحمل شده اند؟ پیش بینی شما از ادامه وضعیت موجود چیست؟

در حال حاضر آنچه که مهم ترین دلیل برای سخت شدن وضعیت معاملات شرکت های صادرکننده به ایران دانسته می شود کاهش یافتن ارزش ریال و افزایش بهای وان است. ایران از سیستم 3 گانه ارزی استفاده می کند. قیمت ارزی که بانک مرکزی ایران تعیین می کند، ارز بازرگانی که برای صادرات و واردات مواد خام و کالاهای اساسی استفاده می شود (قیمت تثبیت شده 15000 ریال برای هر دلار) و ارز بازاری که برای معاملات بازار مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اینکه شرایط افزایش ارزش ریال مهیا نیست، احیای تجارت ایران و کره جنوبی دشوار است.

به زودی خانم پارک به عنوان رئیس جمهور جدید آغاز به کار خواهد نمود. پیش بینی شما از مواضع خانم پارک در قبال تحریم های ایران چیست؟ آیا این امکان وجود دارد که کابینه جدید اقدام به تحدید روابط کند؟ ویا بالعکس در مسیر اصلاح روابط گام برخواهد داشت؟

مقیاس روابط اقتصادی ایران و کره جنوبی بزرگ نیست. هرچند که انتظار می رود که رئیس جمهور جدید روابط را بهبود ببخشد اما به نظر می رسد که تغییرات در سیاست های دولت در رابطه با دیپلماسی و یا سیاست های اقتصاد خارجی خیلی وسیع نباشد. اما اراده و علاقه  کارشناسان خاورمیانه برای ورود به موضوع و همچنین مطالعات باید به صورت مداوم ادامه پیدا کند. 

تحلیل شما از تاثیر تحریم ها بر سیاست های جاری ایران چیست؟ آیا ایران تن به خواسته های غرب خواهد داد؟ یا باید به انتظار تنش های فیزیکی در منطقه باشیم؟

به نظر می رسد که احتمال دستیابی ایران و آمریکا به یک توافق هسته ای پس از انتخاب رئیس جمهور جدید ایران بالا باشد اما مذاکرات ایران و پنج بعلاوه یک از ماه ژوئن گذشته  به بن بست دچار شده است. ایران سیاست هایش را براساس خواسته های غرب تغییر نخواهد داد و فکر می کنم که احتمال اینکه ایران در منطقه خاورمیانه جنگ به راه بیاندازد بسیار پایین است.

تا چه اندازه موضوع مورد ایران با کره شمالی قابل مقایسه است؟ آیا جامعه جهانی از نحوه برخورد با کره شمالی درس هایی برای مواجهه با ایران گرفته است؟

موضوع توسعه هسته ای ایران موردی مربوط به منطقه خاورمیانه است و در منطقه آسیای شمال شرقی کشوری به خشنی اسرائیل وجود ندارد. از طرف دیگر کره شمالی در منطقه در واقع نقش ضربه گیر (buffer) را بازی می کند. همچنین کره شمالی همانند ایران دارای ذخایر نفت بیشمار نیست؛ بنابراین مورد ایران و کره شمالی کاملا متفاوت هستند. البته تجارب زیادی در رابطه با روش های مذاکره از خلال روند مذاکرات با کره شمالی به دست آمده است که ممکن است در ارتباط با ایران مورد استفاده قرار گیرد.

با این حال آنچه باید توجه داشت این است که برنامه هسته ای ایران بیشتر از این که یک تهدید واقعی باشد دارای وجه سمبلیک بزرگی است و آمریکا و تعداد کمی از کشورهای متحد آن در تلاش اند که برنامه هسته ای ایران را بزرگ نمایی کنند. در این مورد فقط کافی است میزان سلاح اتمی که اسرائیل در اختیار دارد با فعالیت های هسته ای ایران مقایسه شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه: شنبه 21 بهمن 1391 / باز انتشار: چهارشنبه 25 بهمن 1391